خامنه‌ای: کاهش تعهدات برجامی قطعاً ادامه خواهد یافت

خط و نشان خامنه‌ای به بریتانیا به دلیل توقیف نفتکش ایران

TT

خامنه‌ای: کاهش تعهدات برجامی قطعاً ادامه خواهد یافت

علی خامنه‌ای رهبر ایران با اشاره به توقیف کشتی حامل نفت ایران در جبل‌طارق، بریتانیا را به دزدی دریایی متهم کرده و هشدار داده‌است که «جمهوری اسلامی و عناصر مؤمن نظام، این خباثت‌ها را بی‌جواب نمی‌گذارند. در فرصت خود و جای خود پاسخ خواهند داد.»
به گزارش الشرق الاوسط، حدود دو هفته پیش نیروهای بریتانایی در جبل‌طارق نفتکش گریس ۱ را که حامل نفت ایران بود را توقیف کردند. ایران بریتانیا را به آزادی فوری این نفتکش فراخواند.
علی خامنه‌ای روز سه‌شنبه ۲۵ تیر، در دیدار با تعدادی از امامان جمعه گفت: «انگلیس خبیث دزدی دریایی می‌کند و کِشتی ما را می‌دزدد؛ جنایت می‌کنند و شکل قانونی به آن می‌دهند.»
بریتانیا اعلام کرد نفتکش را به این دلیل توقیف کرده که مقصد آن بندر بانیاس سوریه بوده در حالی که این کشور مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا است.
اما ایران این موضوع را رد کرده و مقام‌های این کشور بارها توقیف این کشتی را «دزدی دریایی» توصیف کرده‌اند و دربارهٔ پیامدهای آن به بریتانیا هشدار داده‌اند.
پیش از این نیز رئیس‌جمهور، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و وزیر دفاع ایران این تهدید را مطرح کرده بودند.
ده روز بعد از توقیف نفتکش حامل نفت ایران، دولت بریتانیا اعلام کرد که سه قایق سپاه پاسداران تلاش کرده‌اند در حرکت یک نفتکش بریتانیایی اختلال وارد کنند اما ناو همراه نفتکش مانع آنها شده‌است.
علی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانش به‌شدت اروپایی‌ها را مورد انتقاد قرار داد و آن‌ها را «طلبکار» و «پررو» خطاب کرد و گفت کاهش تعهدات برجامی ایران به‌طور قطع ادامه خواهد یافت.
رهبر ایران سپس طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای را به‌طور مستقیم خطاب قرار داد و گفت: «خب پُرروها! شما که به یازده تعهدتان عمل نکردید؛ حالا ما تازه شروع کردیم به کم کردن تعهدات و این فرایند قطعاً ادامه پیدا خواهد کرد.»
روز گذشته وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا دربارهٔ حفظ برجام نشستی برگزار کردند که در انتهای این نشست فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت اقدامات اخیر ایران در کاهش تعهداتش به برجام نقض فاحش برجام نیست و به همین دلیل طرف‌های اروپایی قصد ندارند بند مکانیسم حل اختلاف در برجام یا «مکانیسم ماشه» را فعال کنند.
با این حال بریتانیا، فرانسه و آلمان سه کشور باقی‌مانده در برجام در پی دو مرحله کاهش تعهدات ایران، چند بار از تهران خواستند تا همچنان به برجام پایبند بماند.
 این سه کشور یکشنبه ۲۳ تیر / ۱۴ ژوئیه در بیانیه مشترکی بر تعهدشان نسبت به توافق هسته‌ای با ایران تأکید کرده و اعلام کردند زمان آن است که برای حل تنش‌های میان ایران و آمریکا اقدامات مسئولانه انجام شود و طرفین راهی برای کاهش تنش‌ها و از سرگیری مذاکرات با ایران پیدا کنند.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»