نشست اضطراری اعضای برجام در بحبوحه بحران تهران و لندن

هشدار ظریف به جانسون؛ جهانگیری توقیف نفتکش را «مقابله به مثل» خواند

شرکای باقیمانده ایران در توافق هسته‌ای، هم‌زمان با تشدید بحران نفتکش‌ها میان ایران و بریتانیا، یکشنبه ۲۸ ژوئیه در وین گرد هم می‌آیند. بحرانی که نگرانی‌ها را از تشدید تنش‌ها در منطقه و افزایش تهدیدهای ایران برای بستن تنگه استراتژیک هرمز بیشتر کرده‌است.
به گزارش الشرق الاوسط، در تحولی مرتبط، وزیر خارجه ایران روز سه‌شنبه با انتشار توئیتی انتخاب بوریس جانسون همتای پیشین خود را به مقام نخست‌وزیر جدید بریتانیا تبریک گفت. او سعی کرد از عباراتی شبیه آنچه در پیام جرمی هانت وزیر خارجه بریتانیا آمده استفاده کند. وی گفته‌است «ایران قصد رویارویی را ندارد». پیام ظریف به‌طور ضمنی به تشکیل سامانه دیده‌بانی ناوگان دریایی در خلیج به پیشنهاد بریتانیا اشاره دارد به طوری که گفته‌است «ما در خلیج ۱۵۰۰ مایل خط ساحلی داریم. اینها آب‌های ماست و ما از آن حفاظت خواهیم کرد». او بار دیگر با تکرار اتهام لندن به توقیف نفتکش ایران به دستور آمریکا آورده‌است: «توقیف نفت ایران توسط دولت می که به درخواست آمریکا صورت گرفت یک راهزنی است». خبرگزاری امنیتی تسنیم این تبریک را «معنادار» توصیف کرده‌است.
در این میان سخنگوی وزارت خارجه ایران تأیید کرد پایتخت اتریش میزبان اعضای کمیسیون مشترک برجام خواهد بود. نشست با حضور معاونان وزیر خارجه کشورهای چهار به علاوه یک تشکیل می‌شود و هدف آن، آماده‌سازی نشست وزیران خارجه برای نجات برجام عنوان شده‌است. دستور نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیر خارجه، «شرایط جدید» و انتظارات تهران برای پایبندی به برجام خواهد بود. قرار بود در برجام، ایران به ازای محدود شدن طرح‌های اتمی‌اش از شر تحریم‌ها نجات یابد؛ اما با خروج آمریکا از این توافق، هیچ مزیت اقتصادی متوجه ایران نشده‌است.
همزمان، وزارت امورخارجه ایران از سفر عباس عراقچی معاون سیاسی ظریف به عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران به پاریس خبر داده‌است. بنا بر اعلام این وزارتخانه، عراقچی در این سفر «پیام مکتوب روحانی» را تسلیم امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه خواهد کرد. وب‌سایت «الف» نزدیک به اصولگرایان، به نقل از یک «منبع مطلع» خبر داده که حسن روحانی یک «طرح جایگزین» برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا برای امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه، فرستاده‌است. امانوئل بون مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه پیش از این روز ۱۰ ژوئیه (۱۹ تیر) ضمن سفر به تهران پیام کتبی امانوئل ماکرون را تسلیم حسن روحانی کرده بود. سفر امانوئل بون به تهران به دنبال مکالمه تلفنی طولانی مدت روسای جمهور کشور در روز ششم ژوئیه (۱۵ تیر) صورت گرفت. رئیس‌جمهوری فرانسه در این مکالمه تلفنی که بیش از یک ساعت طول کشیده بود مراتب نگرانی عمیق خود را بابت احتمال تضعیف مجدد برجام و پیامدهای آن ابراز کرده بود.
باتوجه به کاهش تعهدات ایران، توافق هسته ای در میانه سقوط و ادامه طبق شرایط اعلامی توسط رهبر ایران معلق مانده‌است، به طوری دستگاه دیپلماسی ایران آن را «قدم زدن روی لبه پرتگاه» توصیف کرده‌است. در روزهای اخیر ایران به شدت از فرانسه، بریتانیا و آلمان به دلیل تأخیر در عمل به وعده‌های خود به ایران پس از خرج آمریکا از برجام انتقاده کرده‌است مسئله ای که این کشورها آن را رد می‌کنند.
در نخستین هفته ماه ژوئن، تهران خبر داد که غلظت مجاز ۶۷/ ۳درصدی در غنی‌سازی اورانیوم را زیر پا گذاشته‌است. ایران کوشید با این گام شرکای اروپایی خود در توافق اتمی را برای مطالبات اقتصادی‌اش زیر فشار بگذارد و آنها را به تأمین خواست‌های این کشور در حوزه نفتی و بانکی وادارد.
در همین رابطه، دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه شنبه اعلام کرد که نشست فوق‌العاده ای روز در وین با حضورنمایندگانی از بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین خواهد بود و با مسئولان ایرانی گفتگو خواهند کرد. در این بیانیه آمده‌است: «در این نشست که به درخواست فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایران برپا می‌شود مسائل گوناگون مرتبط با اجرای سند برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام از جنبه‌های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.» بر اساس این گزارش نشست یاد شده در قالب کمیسیون مشترک برجام و به ریاست هلگا اشمیت، دیپلمات آلمانی و معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد.
نشست پیش روی ایران با اعضای باقیمانده در برجام این بار در سایه تنش شدید در منطقه خلیج و انتخاب نخست‌وزیر جدید برای بریتانیا برگزار خواهد شد، به طوری که انتظار می‌رود بوریس جانسون مواضعی نزدیک به دونالد ترامپ داشته باشد. در همین حال ایران با نگرانی انتخاب رئیس جدید برای جانشینی یوکیا آمانو مدیرکل فقید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را انتظار می‌کشد، آمانویی که توانست جنبه‌های نظامی برنامه هسته ای ایران را تعلیق کند.
بحران توقیف نفتکش‌ها همچنان روی خط خبر است. در تازه‌ترین موضوع‌گیری اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری ایران در واکنش به سخنان جرمی هانت وزیر امور خارجه بریتانیا مبنی بر تشکیل یک ائتلاف اروپایی برای ایجاد امنیت در تنگه هرمز گفت: «نیازی نیست ائتلافی تشکیل شود چرا که این‌گونه ائتلاف‌ها و حضور بیگانگان در منطقه خودش موجب ناامنی است و جز دامن زدن به ناامنی کار دیگری نمی‌توانند انجام دهند». جهانگیری افزود: «امنیت منطقه را فقط ایران با کمک کشورهای منطقه می‌تواند تأمین کند بنابراین فشارشان را از روی ایران بردارند و با ایران وارد مذاکره منطقی و بدون تحمیل فشار شوند». معاون اول روحانی با اشاره به توقیف نفتکش‌ها در خلیج گفت: اتفاقات اخیر این پیام را به دنیا منتقل کرد که با منطق، گفتگو، استدلال و ادب می‌توان با ایران تعامل و مسایل را حل و فصل کرد و اگر از مسیر دیگری با ایران وارد گفتگو شوند حتماً بازنده خواهند بود و منطقه آسیب خواهد دید.
از سوی دیگر مرکز آمار ایران اعلام کرد: در تیر ماه ۱۳۹۸ عدد شاخص کل (۱۰۰=۱۳۹۵) به ۱۷۹٬۷ رسید که نسبت به ماه قبل ۲٫۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل ۴۸ درصد است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ۴۸ درصد بیشتر از تیر ۱۳۹۷ برای خرید یک «مجموعه کالا و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند که نسبت به این اطلاع در ماه قبل (۵۰٫۴ درصد) ۲٫۴ واحد درصد کاهش یافته‌است. نرخ تورم دوازده‌ماهه منتهی به تیر ماه ۱۳۹۸ به ۴۰٫۴ درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل (۳۷٫۶ درصد) ۲٫۸ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.