ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

«هماهنگی» میان مسقط و تهران برای «ساماندهی دریانوردی» در تنگه هرمز

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران
TT

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

در سایه بحران بریتانیا و ایران از جبل طارق تا تنگه هرمز، نشست وین برای نجات برجام بدون توافق خاتمه یافت به طوری که مذاکره کننده ارشد ایران در این باره گفت «نمی‌توانم بگویم همه چیز را حل کردیم.»، علاوه بر این سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران نیز گفت که در این نشست «توافق خاصی انجام نشد».
به گزارش الشرق الاوسط، عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران که برای شرکت در نشست مشترکی با کشورهای باقی‌مانده در برجام، راهی پایتخت اتریش شده بود روز یک‌شنبه پس از پایان این نشست در وین به خبرگزاری رویترز گفت: «جو نشست سازنده بود و بحث‌ها خوب بودند. نمی‌توانم بگویم همه چیز را حل کردیم، می‌توانم بگویم تعهد بسیاری وجود دارد.»
به نوشته رویترز عراقچی در عین حال افزود که تهران تا زمانی که منافعش تأمین نشود به کاهش تعهدات برجامی‌اش ادامه خواهد داد.
در همین راستا، عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، امروز دوشنبه هفتم مرداد ماه در نشستی خبری در تهران با اشاره به جلسهٔ دیروز امضاکنندگان برجام در وین، گفت که در این نشست «توافق خاصی انجام نشد»، هر چند می‌توان گفت که طرفین برای انجام تعهدات خود نسبت به این توافق گام‌هایی به جلو برداشتند.
نشست فوق‌العاده کمیسیون برجام به درخواست بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایران، روز یکشنبه ششم مرداد، در وین آغاز شد و عباس عراقچی رئیس هیئت ایرانی بود.
روز یک‌شنبه هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با انتشار توئیتی در مورد این جلسه نوشت: «نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام آغاز شد تا به نیاز اجرای کامل توافق با ایران، در تمامی جنبه‌های آن، رسیدگی کند.»
فو کونگ سرپرست هیئت اعزامی چین به خبرنگاران گفت، گاهی «لحظات سختی» در طول نشست وجود داشت اما در مجموع این جلسه «فضایی خوب و دوستانه» داشت و «خیلی حرفه‌ای» بود.
سرگئی ریابکوف نماینده ارشد روسیه در کمیسیون مشترک برجام نیز اعلام کرد که در نشست روز یکشنبه اعضای کمیسیون دربارهٔ توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق نیز بحث و گفت‌وگو شد اما ایران و بریتانیا به درک مشترکی در این زمینه نرسیدند.
ایران بر کشورهای باقیمانده در برجام فشار می‌آورد که زمینه دور زدن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دوباره علیه تهران برقرار کرده را فراهم آورند.
این کشور اخیراً درجه غنی‌سازی اورانیوم را تا بیش از مرز تعیین‌شده در برجام بالا برده و می‌گوید، اگر خواسته‌های ایران تأمین شود ممکن است غنی‌سازی به حد قبلی برگردد.
ایران اعلام کرده در گام دوم کاهش اجرای برجام سقف غنی‌سازی را از ۶۷/ ۳ درصد به ۵/ ۴ درصد رسانده‌است. این کشور پیش از این هم اعلام کرده بود که از سقف تعیین‌شده در برجام برای ذخیره آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کند.
در نشست روز یکشنبه اروپایی‌ها به ایران توصیه کردند که به اجرای کامل برجام بازگردد و ایران نیز به طرف‌های مقابل گفت، آن‌ها نیز به نوبه خود باید سهمشان در تعهدات قیدشده در این توافق را اجرا کنند.
همزمان، یوسف بن علوی وزیر امور خارجه عمان در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی عمان پس از دیدار با مقام‌های ایرانی از همکاری مشترک کشورش با ایران برای کاهش تنش‌ها در تنگه هرمز خبر داد.
وی در این مورد گفت: «برای کشورهای حاضر در خلیج مهم است که نسبت به کاهش تنش‌ها در این آبراه بین‌المللی اهتمام ورزند.»
وزیر امورخارجه عمان اضافه کرد: میان تهران و مسقط برای سازماندهی حرکت کشتی‌ها در تنگه هرمز هماهنگی وجود دارد و برای این که عملیات دریانوردی بین‌المللی در خلیج تحت تأثیر قرار نگیرد، باید تمامی طرف‌ها با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
بنا به اعلام بریتانیا ناوشکن «اچ ام اس دانکن» از روز یکشنبه برای تأمین امنیت کشتیرانی وارد خلیج شده‌است. این ناوشکن قرار است به همراه ناو مونتروز از آن دسته از کشتی‌های بریتانیایی که از تنگه هرمز عبور می‌کنند محافظت کند.
با این حال تنش در خلیج و تنگه هرمز همچنان ادامه دارد. در پی توقیف ابرنفتکش ایران با بار بیش از دو میلیون بشکه نفت به مقصد سوریه در جبل طارق توسط بریتانیا و سپس توقیف نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز توسط سپاه پاسداران، اوضاع متشنج‌تر شد.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»