ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

«هماهنگی» میان مسقط و تهران برای «ساماندهی دریانوردی» در تنگه هرمز

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران
TT

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

ناتوانی نشست وین در مهار تشدید تنش هسته‌ای ایران

در سایه بحران بریتانیا و ایران از جبل طارق تا تنگه هرمز، نشست وین برای نجات برجام بدون توافق خاتمه یافت به طوری که مذاکره کننده ارشد ایران در این باره گفت «نمی‌توانم بگویم همه چیز را حل کردیم.»، علاوه بر این سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران نیز گفت که در این نشست «توافق خاصی انجام نشد».
به گزارش الشرق الاوسط، عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران که برای شرکت در نشست مشترکی با کشورهای باقی‌مانده در برجام، راهی پایتخت اتریش شده بود روز یک‌شنبه پس از پایان این نشست در وین به خبرگزاری رویترز گفت: «جو نشست سازنده بود و بحث‌ها خوب بودند. نمی‌توانم بگویم همه چیز را حل کردیم، می‌توانم بگویم تعهد بسیاری وجود دارد.»
به نوشته رویترز عراقچی در عین حال افزود که تهران تا زمانی که منافعش تأمین نشود به کاهش تعهدات برجامی‌اش ادامه خواهد داد.
در همین راستا، عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، امروز دوشنبه هفتم مرداد ماه در نشستی خبری در تهران با اشاره به جلسهٔ دیروز امضاکنندگان برجام در وین، گفت که در این نشست «توافق خاصی انجام نشد»، هر چند می‌توان گفت که طرفین برای انجام تعهدات خود نسبت به این توافق گام‌هایی به جلو برداشتند.
نشست فوق‌العاده کمیسیون برجام به درخواست بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایران، روز یکشنبه ششم مرداد، در وین آغاز شد و عباس عراقچی رئیس هیئت ایرانی بود.
روز یک‌شنبه هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با انتشار توئیتی در مورد این جلسه نوشت: «نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام آغاز شد تا به نیاز اجرای کامل توافق با ایران، در تمامی جنبه‌های آن، رسیدگی کند.»
فو کونگ سرپرست هیئت اعزامی چین به خبرنگاران گفت، گاهی «لحظات سختی» در طول نشست وجود داشت اما در مجموع این جلسه «فضایی خوب و دوستانه» داشت و «خیلی حرفه‌ای» بود.
سرگئی ریابکوف نماینده ارشد روسیه در کمیسیون مشترک برجام نیز اعلام کرد که در نشست روز یکشنبه اعضای کمیسیون دربارهٔ توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق نیز بحث و گفت‌وگو شد اما ایران و بریتانیا به درک مشترکی در این زمینه نرسیدند.
ایران بر کشورهای باقیمانده در برجام فشار می‌آورد که زمینه دور زدن تحریم‌هایی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دوباره علیه تهران برقرار کرده را فراهم آورند.
این کشور اخیراً درجه غنی‌سازی اورانیوم را تا بیش از مرز تعیین‌شده در برجام بالا برده و می‌گوید، اگر خواسته‌های ایران تأمین شود ممکن است غنی‌سازی به حد قبلی برگردد.
ایران اعلام کرده در گام دوم کاهش اجرای برجام سقف غنی‌سازی را از ۶۷/ ۳ درصد به ۵/ ۴ درصد رسانده‌است. این کشور پیش از این هم اعلام کرده بود که از سقف تعیین‌شده در برجام برای ذخیره آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کند.
در نشست روز یکشنبه اروپایی‌ها به ایران توصیه کردند که به اجرای کامل برجام بازگردد و ایران نیز به طرف‌های مقابل گفت، آن‌ها نیز به نوبه خود باید سهمشان در تعهدات قیدشده در این توافق را اجرا کنند.
همزمان، یوسف بن علوی وزیر امور خارجه عمان در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی عمان پس از دیدار با مقام‌های ایرانی از همکاری مشترک کشورش با ایران برای کاهش تنش‌ها در تنگه هرمز خبر داد.
وی در این مورد گفت: «برای کشورهای حاضر در خلیج مهم است که نسبت به کاهش تنش‌ها در این آبراه بین‌المللی اهتمام ورزند.»
وزیر امورخارجه عمان اضافه کرد: میان تهران و مسقط برای سازماندهی حرکت کشتی‌ها در تنگه هرمز هماهنگی وجود دارد و برای این که عملیات دریانوردی بین‌المللی در خلیج تحت تأثیر قرار نگیرد، باید تمامی طرف‌ها با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
بنا به اعلام بریتانیا ناوشکن «اچ ام اس دانکن» از روز یکشنبه برای تأمین امنیت کشتیرانی وارد خلیج شده‌است. این ناوشکن قرار است به همراه ناو مونتروز از آن دسته از کشتی‌های بریتانیایی که از تنگه هرمز عبور می‌کنند محافظت کند.
با این حال تنش در خلیج و تنگه هرمز همچنان ادامه دارد. در پی توقیف ابرنفتکش ایران با بار بیش از دو میلیون بشکه نفت به مقصد سوریه در جبل طارق توسط بریتانیا و سپس توقیف نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز توسط سپاه پاسداران، اوضاع متشنج‌تر شد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.