روحانی منتقدان برجام را وسوسه کرد: رفع تحریم تسلیحاتی تا سال آینده

روحانی منتقدان برجام را وسوسه کرد: رفع تحریم تسلیحاتی تا سال آینده
TT

روحانی منتقدان برجام را وسوسه کرد: رفع تحریم تسلیحاتی تا سال آینده

روحانی منتقدان برجام را وسوسه کرد: رفع تحریم تسلیحاتی تا سال آینده

حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران ضمن بهره‌برداری از فضای انتقادی در ایران از قراردادن محمدجواد ظریف وزیر خارجه این کشور در سیاهه تحریم‌های آمریکا، برای دفاع از توافق هسته ای گفت: اگر برجام تا سال آینده پابرجا بماند «تمامی تحریم‌های تسلیحاتی لغو می‌شود».
به گزارش الشرق الاوسط، حسن روحانی در جلسه شورای اداری استان آذربایجان شرقی در تبریز، روی ادامه برجام شدیداً تأکید کرد چرا که به گفته او، اگر این توافق تا سال آینده پابرجا بماند «تمامی تحریم‌های تسلیحاتی لغو می‌شود و هر سلاحی را می‌توانیم بخریم و بفروشیم و آماده برای این کار هستیم».
ناظران این اظهارات را نوعی تطمیع منتقدان داخلی برجام به دریافت امتیازات بیشتر از قبل ادامه حضور در برجام توصیف کردند.
یک روز پیش از این، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران گفته‌است با ادامه شرایط کنونی در مذاکرات با کشورهای باقیمانده در برجام، عملیاتی نشدن کانال سازوکار مالی موسوم به اینستکس و محدودشدن فروش نفت ایران و عدم بازگشت درآمدهای نفتی ایران، ایران گام سوم کاهش تعهدات برجامی خود را عملی خواهد کرد.
رئیس‌جمهوری ایران روز پنجشنبه ۱۰ مرداد از ادامه مذاکرات با طرف‌های برجام خبر داد و گفت که ممکن است در هفته‌های آینده به نتایج مثبتی در مذاکرات برسیم.
روحانی گفت اگر مذاکرات ثمر ندهد، ایران گام سوم کاهش تعهداتش در برجام را برمی‌دارد. در عین حال تأیید کرد که پیشنهادهای ارائه شده توسط طرف‌های مقابل ایران در برجام، «متوازن» نبوده و «ما نپذیرفته‌ایم».
رئیس‌جمهوری ایران در اولین واکنش رسمی به تحریم محمد جواد ظریف، این اقدام را «کاری کودکانه» خوانده و گفته‌است این تحریم‌ها به معنای «ترس» آنها از ظریف است.
روحانی خطاب به مقام‌های آمریکایی گفته‌است «از یک سو می‌گویید آماده مذاکره هستیم و از یک سو وزیر را تحریم می‌کنید.»
رئیس‌جمهوری ایران گفته‌است دولت آمریکا «قبلش غلط‌های بالاتری کرده و رهبر را تحریم کردند.» او گفته‌است این اقدامات نشان می‌دهد «دشمنان»، «عاجز» شده‌اند.
واکنش‌ها در ایران به تحریم ظریف از سوی آمریکا
در همین رابطه، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در توییتر نوشت: «تحریم آقای ظریف به ایشان آسیبی وارد نمی‌کند، ولی این اقدامات جاهلانه، برای رژیم آمریکا جز زیان، چیزی در برندارد».
عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران در واکنش به تحریم محمدجواد ظریف از سوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: تحریم محمد جواد ظریف نشان داد آمریکا در عرصه‌های سیاسی و دیپلماتیک توان رویارویی با فرزندان این مرز و بوم را ندارد.
او در صفحه رسمی اینستاگرامش نوشت: نه تیر دشمن نه بند تحریم ما را از پیشبرد منافع ملی باز نخواهد داشت.
ستاد کل نیروهای مسلح نیز در بیانیه‌ای اقدام آمریکا در تحریم وزیر خارجه ایران را محکوم و اقدام آمریکا «غیردیپلماتیک و از سر استیصال» توصیف کرد. ستاد کل نیروهای مسلح در این بیانیه، مقام‌های آمریکایی را «فاقد کمترین هوش سیاسی» توصیف کرده‌است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در بیانیه‌ای تحریم وزیر امور خارجه ایران توسط آمریکا را محکوم کرد و آن را «مضحک، غیرقانونی و نابخردانه» دانست.
عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان هم تحریم ظریف را با سقوط مجسمه آزادی مترادف دانست. او در توییتر نوشت اقدام آمریکا یعنی «دروغ بودن همه گفته‌های دونالد ترامپ» و «کذب بودن آزادی بیان مورد ادعای آمریکا».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.