حساب ویژه تهران روی پاریس برای نجات برجام

ظریف پس از دیدار مکرون: برجام قابل مذاکره نیست ● منابع اروپایی: سرنوشت میانجیگری مکرون در دست ترامپ است

حساب ویژه تهران روی پاریس برای نجات برجام
TT

حساب ویژه تهران روی پاریس برای نجات برجام

حساب ویژه تهران روی پاریس برای نجات برجام

جزئیات دیدار محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران و امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه در بعد از ظهر روز جمعه اول شهریور (۲۳ اوت) و مضمون پیشنهادهای مکرون به ایران هنوز اعلام نشده‌است، اما ظریف بعد از این دیدار، گفت وگوها پیرامون برجام را «سازنده و خوب» توصیف کرد.
به گزارش الشرق الاوسط، ظریف همچنین گفت: «بحثی که با رئیس‌جمهور فرانسه داشتیم در ادامه تماس‌های تلفنی میان روحانی و مکرون بود.»
او افزود: «فرانسه در مورد نحوه اجرای برجام و گام‌هایی که نیاز است طرفین بردارند پیشنهادی را به ایران ارائه کرد و ما نیز در این زمینه پیشنهادی را ارائه کردیم برای این که اجرای برجام به صورت کامل انجام شود.»
وزیر خارجه ایران در پاسخ به خبرنگاران گفته‌است که نتایج گفت‌وگوهای امروز «بستگی به این دارد که اتحادیه اروپا چگونه بتواند به تعهدات برجامی خود و تعهداتی که بعد از خروج آمریکا از برجام داده‌است، عمل کند».
هنوز دقیقاً معلوم نیست پیشنهاد مکرون چه بوده‌است، اما ظریف می‌گوید میان نظرات رئیس‌جمهوری فرانسه و ایران «نقاط مشترکی» وجود دارد.
وی گفت «پیشنهادهایی که (طرف فرانسوی) دارند دربارهٔ نحوه انجام تعهداتی است که اروپا برای اجرایی شدن برجام داشته، یعنی رسیدن منافع اقتصادی برجام به مردم ایران. زمانی که این گفت‌وگوها به نتیجه برسد جزئیات آن اعلام می‌شود».
وی گفت موضوع بستگی به این دارد که اتحادیه اروپا چگونه بتواند تعهداتی که در قالب برجام و پس از خروج آمریکا داده‌است را انجام دهد.
ظریف یک بار دیگر تأکید کرد که «ما کانال مذاکره با طرف‌های برجام را بازمی‌گذاریم، اما تعهد برجام برای ما قابل مذاکره نیست».
منابع دیپلماتیک اروپایی در این باره به «الشرق الاوسط» گفتند که «سرنوشت» وساطت فرانسه در دستان دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا قرار دارد و به «ابتکارعملی» که مکرون ارائه خواهد کرد، بستگی دارد.
این منابع افزودند: ابتکارعمل فرانسه بر دو محور «توازن» و «توقف» استوار است؛ توازی یعنی همه طرف‌ها امتیاز بدهند و توقف یعنی دست برداشتن از گام‌های تنش زا و عقب‌نشینی از اقدامات تک محورانه همچون تحریم‌های آمریکا و کاهش تعهدات برجامی توسط ایران است.
گفتنی است سفر ظریف به فرانسه با مخالفت شدید بخشی از نیروهای اپوزیسیون ایرانی در فرانسه روبرو شد. از جمله «شورای ملی ایران برای انتخابات آزاد» در بیانیه‌ای با عنوان «نه به حضور جواد ظریف در اروپا، نه به جمهوری اسلامی» به این دیدار اعتراض کرده‌است.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.