روحانی عقب‌نشینی کرد: مذاکره به شرط رفع تحریم‌ها

تذکر نمایندگان مجلس ایران به روحانی دربارهٔ مذاکره با ترامپ● «سورپرایز ظریف» در بیاریتز دودستگی در تهران را افزایش داد

روحانی عقب‌نشینی کرد: مذاکره به شرط رفع تحریم‌ها
TT

روحانی عقب‌نشینی کرد: مذاکره به شرط رفع تحریم‌ها

روحانی عقب‌نشینی کرد: مذاکره به شرط رفع تحریم‌ها

در پی استقبال رئیس‌جمهوری آمریکا از پیشنهاد رئیس‌جمهوری فرانسه برای ملاقات و مذاکره با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران با رد چنین ملاقاتی، هرگونه تغییر در رابطه با آمریکا را به لغو پیشاپیش تحریم‌ها مشروط کرده‌است. این در حالی است فرماندهان سپاه ایران و سیاستمداران محافظه کار نسبت به سفر غیرمنتظره ظریف به بیاریتز فرانسه و استقبال اولیه روحانی از مذاکره با آمریکا به شدت انتقاد کردند.
به گزارش الشرق الاوسط، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، در واکنش به طرح پیشنهاد دیدار با رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «ما به دنبال عکس گرفتن نیستیم، اینکه کسی به دنبال عکس گرفتن با حسن روحانی است، امکان‌پذیر نیست مگر آن‌که روزی از تحریم‌های ظالمانه دست بردارند.»
روحانی در واکنش به این پیشنهاد که در حاشیه اجلاس گروه هفت در فرانسه مطرح شده‌است، افزود: «هرگونه تحول در رفتار ما از توبه آن‌ها آغاز می‌شود.»
این سخنرانی پس از آن انجام می‌شود که همتای فرانسوی آقای روحانی از مهیا بودن شرایط برای گفت‌وگوی حسن روحانی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، خبر داد.
امانوئل مکرون که در یک نشست خبری مشترک با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش، شرکت کرده بود تأکید کرد که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.
وی تصریح کرد که شرایط برای ملاقات دونالد ترامپ و حسن روحانی فراهم شده‌است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، نیز با اعلام این که «ایران نباید موشک بالیستیک و سلاح هسته‌ای داشته باشد و دوره توافق اتمی باید طولانی‌تر باشد»، در این نشست خبری گفت که «اگر شرایط مناسب باشد آماده است با رئیس‌جمهوری ایران ملاقات کند».
در پاسخ به این اظهار نظرها در اجلاس گروه هفت در بئاریتز فرانسه، به گزارش خبرگزاری رسمی ایرنا، رئیس‌جمهور ایران روز سه‌شنبه تأکید کرد که سیاست دولتش «تعامل گسترده با جهان است».
رئیس‌جمهور ایران همچنین گفت که «کلید تحولات مثبت» در روابط دو کشور «در اختیار واشینگتن است» و اگر تحریم‌ها رفع نشوند، «این قفل باز نخواهد شد».
روحانی روز دوشنبه نیز با اشاره به سفر محمد جواد ظریف به محل نشست سران گروه ۷ و شرایط ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفته بود که اگر بداند «ملاقات او با فردی» می‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد دریغ نخواهد کرد.
این سخنان در حالی مطرح شده که اصول‌گرایان از سفر غیرمنتظره محمد جواد ظریف به فرانسه و احتمال گفت و گو بین ایران و آمریکا انتقاد کرده‌اند.
رئیس‌جمهور ایران روز سه‌شنبه همچنین سخنان مقامات آمریکا مبنی بر این که درخواست آنان از ایران نساختن بمب اتمی است، را «ناصحیح» خواند و گفت که «جمهوری اسلامی به دنبال ساخت سلاح اتمی نیست».
روحانی در عین حال گفت که این سیاست «نه به خاطر اخم و سخنان شما»، بلکه به دلیل فتوای رهبر ایران دربارهٔ ممنوع بودن بمب اتمی است.
از سوی دیگر، همزمان با اعتراض تعدادی از چهره‌های اصول‌گرا به سخنان رئیس‌جمهور ایران دربارهٔ دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا، ۸۳ نماینده مجلس ایران نیز روز سه‌شنبه، پنجم شهریور، در تذکری به حسن روحانی سخنانش را «خلاف» مواضع رهبر جمهوری اسلامی دانستند.
این نمایندگان در این تذکر از حسن روحانی دربارهٔ دلیل «اتخاذ مواضعی» خلاف مواضع اعلام شده رهبر جمهوری اسلامی پرسیده‌اند.
حسین شریعتمداری، سرپرست مؤسسه کیهان که از او به عنوان یک روزنامه‌نگار تندرو نام برده می‌شود، هرگونه ملاقات روحانی با رئیس‌جمهوری آمریکا را ناقض اظهارات قبلی او و «دیوانگی» توصیف کرد و آن را زیانبار و مردود دانست.
سخنگوی دولت در کنفرانس خبری خود از «مخالفان داخلی» برجام انتقاد کرد و نظر علی شمخانی دربارهٔ برجام را نظر شخصی او دانست.
شمخانی اخیراً گفت امضای برجام اشتباه بود. ربیعی در واکنش به سخنان شمخنانی گفت که نظر او تنها «به عنوان یک شهروند ایرانی» بوده و ربطی به مواضع دولت ندارد.
این فقط علی شمخانی نیست که در مخالفت با برجام سخن گفته‌است. برجام از همان ابتدا با مخالفت جدی برخی مقام‌های حکومت ایران روبرو بود و این مخالفت‌ها هم‌چنان ادامه دارد. روز شنبه دوم شهریور (۲۴ اوت) حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از تحریم‌ها علیه ایران به عنوان یک «فرصت» نام برده بود و گفته بود «برداشتن تحریم یعنی دلبسته به دشمن شدن».
هنوز مقامات آمریکایی و فرانسوی نسبت به اظهارات رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه ایران واکنشی نشان نداده‌اند.
در ماه‌های گذشته، با افزایش تنش بین ایران و آمریکا، دولت فرانسه تلاش کرد با رایزنی و دیدار با مقام‌های این دو کشور نسبت به میانجی‌گری بین آن‌ها اقدام کند.
اظهار آمادگی حسن روحانی برای دیدار با دونالد ترامپ در شرایطی انجام گرفته که علی خامنه‌ای رهبر ایران، مذاکره با آمریکا را سم و مذاکره با دونالد ترامپ را سم مضاعف خوانده بود. این در حالی است برخی از ناظران معتقدند محال است که سفر غیرمنتظره ظریف به بیاریتز بدون اطلاع رهبر ایران صورت گرفته باشد.



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»