گفتگوی مکرون وروحانی ؛ تأکید فرانسه بر اجرای کامل برجام و تهدید ایران به کاهش تعهدات

جزئیات جدید از پیشنهاد برجامی پاریس به تهران

گفتگوی مکرون وروحانی ؛  تأکید فرانسه بر اجرای کامل برجام  و تهدید ایران به کاهش تعهدات
TT

گفتگوی مکرون وروحانی ؛ تأکید فرانسه بر اجرای کامل برجام و تهدید ایران به کاهش تعهدات

گفتگوی مکرون وروحانی ؛  تأکید فرانسه بر اجرای کامل برجام  و تهدید ایران به کاهش تعهدات

حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران تهدید کرد که «اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند»، در مقابل امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه از ایران خواست که به تمام تعهدات هسته‌ای خود پایبند بماند و برای برقراری صلح و امنیت در خاورمیانه تلاش کند.
به گزارش الشرق الاوسط، به نوشته وبسایت دولت ایران، حسن روحانی و امانوئل مکرون، رؤسای جمهوری ایران و فرانسه، شامگاه شنبه تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو کرده‌اند.
بنابر این گزارش، در این تماس تلفنی حسن روحانی «تلاش‌های پاریس در راستای حفظ برجام را مُجدانه دانست» اما تهدید کرد که «اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند».
حسن روحانی با این حال تأکید کرده‌است گام سوم نیز مانند گام‌های قبلی «اقدامی قابل بازگشت خواهد بود».
به نوشته وبسایت دولت ایران، رئیس‌جمهوری فرانسه در این تماس تلفنی با اشاره به اینکه «کارشناسان ایران و فرانسه به نتایج خوبی رسیده‌اند» اعلام کرد که در روزهای آینده «نشستی میان کارشناسان اقتصادی ایران و فرانسه در پاریس برگزار می‌شود».
بنابر همین گزارش، امانوئل مکرون همچنین خواستار همکاری «برای حل و فصل مسائل و معضلات منطقه‌ای، از جمله بحران یمن شد».
رئیس‌جمهوری فرانسه در گفت‌وگوی تلفنی با رئیس‌جمهوری ایران خواستار اجرای کامل تعهدات ایران در چارچوب برجام و انجام اقدامات لازم برای برقراری صلح و امنیت در خاورمیانه شد.
در همین خصوص، دفتر ریاست جمهوری فرانسه در بیانیه‌ای جزئیاتی از گفت‌وگوهای امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران را منتشر کرد. این گفت‌وگو شامگاه شنبه ۹ شهریور (۳۱ اوت) انجام شد.
بر اساس بیانیه کاخ الیزه، مکرون از روحانی خواست که ایران به تمام تعهدات هسته‌ای خود پایبند بماند و برای برقراری صلح و امنیت در خاورمیانه تلاش کند.
رئیس‌جمهوری فرانسه به‌طور ویژه از تهران خواست که «برای پایان دادن به درگیری‌ها و باز کردن باب مذاکرات در یمن» اقدام کند.
بیانیه کاخ الیزه هم‌چنین می‌گوید که مکرون در گفت‌وگوی تلفنی خود با روحانی بر «اهمیت حرکت کنونی برای تنش‌زدایی از طریق گفت‌وگو و دستیابی به راه‌حل‌های دائمی در منطقه» تأکید کرده‌است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع دیپلماتیک نوشته‌است، برای فرانسه مهم بود که بعد از پایان اجلاس گروه هفت، از آمادگی حسن روحانی برای مذاکره یقین حاصل کند.
امانوئل مکرون در آخرین روز نشست گروه هفت در جریان کنفرانس خبری مشترک با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا نقشه راهی تهیه شده و به احتمال زیاد دونالد ترامپ و حسن روحانی البته با حضور وی با یکدیگر دیدار می‌کنند.
در این میان، خبرگزاری امنیتی تسنیم گزارش داد، علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، درخصوص پیشنهاد امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه به ایران اظهار کرد: رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد راه‌اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای پیش خرید نفت از ایران را پیشنهاد داده‌است و اینکه گفته می‌شود این مبلغ کمک بلاعوض و وام است، درست نیست.
وی با بیان اینکه طبق پیشنهاد فرانسوی‌ها این مبلغ در سه مرحله قرار است پرداخت شود، ادامه داد: مکرون پیشنهاد داده تا در برابر این مبلغ فعلاً جمهوری اسلامی ایران گام سوم خود را اجرا نکند و احتمالاً از گام اول و دوم خود هم به جایگاه اولیه در برجام بازگردد.
این در حالی است که محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور ایران نیز در یک برنامه تلویزیونی از شبکه یک گفت: رؤسای جمهوری ایران و فرانسه در ۳ دور مذاکره ۵ ساعت تلفنی گفت‌وگو کردند که البته موضوع آن قابل بیان نیست.
به گفته او، پیشنهادی دو هفته گذشته بین ایران و فرانسه رد و بدل و به ما ارائه شد. بخش‌های قابل توجهی از این پیشنهاد را تغییر دادیم. این پیشنهاد حاصل نتیجه ۵ ساعت مذاکره تلفنی روسای جمهوری ایران و فرانسه است که به عنوان طرح از صحبت‌های هردو رئیس‌جمهور بدست آمد.
واعظی افزود: اگر به‌طور کلی به این موضوع بپردازیم می‌توان گفت مکالمه در باب مسائل بانکی، اقتصادی و سیاسی و کلاً یک بسته کلی بود که هر دو طرف منتظر نتیجه و جمع‌بندی آن هستند.
۱۸ شهریور مهلتی که ایران برای اتحادیه اروپا تعیین کرده تا به تعهداتش در برجام عمل کند به پایان می‌رسد.
ایران تاکنون دو گام از «کاهش تعهدات برجامی» را برداشته است که شامل عبور از میزان اروانیوم غنی شده از ۳۰۰ کیلوگرم تعیین شده در برجام و همچنین عبور سطح غنی‌سازی از سطح تعیین شده ۳/۶۷ درصدی به ۴/۵ درصد است.
 ۳۰ اوت، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش دوره‌ای خود از برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرد که تهران به غنی‌سازی اورانیوم در سطحی بالاتر از سقف تعیین‌شده در برجام ادامه می‌دهد.
فرانسه از حامیان برجام و از مخالفان تحریم ایران محسوب می‌شود اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که امضای کشورش را بهار سال گذشته از پای این توافق‌نامه حذف کرد اصرار دارد که بر شدت فشار بر ایران بیافزاید تا مقام‌های ایرانی حاضر شوند با او مستقیم مذاکره کنند.
او معتقد است مذاکره ایران با آمریکا در دوران باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور، به یک «توافق بد» ختم شده‌است.
با وجود این، ترامپ که هفته گذشته برای حضور در اجلاس سران گروه هفت به جنوب فرانسه رفته بود همان‌جا به خبرنگاران گفت که با تلاش‌های آقای مکرون برای کاهش تنش میان واشینگتن و تهران «مشکلی ندارد».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.