هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟
TT

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

سال هاست که راز حمله ویروس و بدافزار «استاکس نت» علیه تأسیسات هسته ای ایران ذهن بسیاری از کارشناسان امنیتی را به خود مشغول کرده‌است. همچنان این سؤال مطرح می‌شود که چگونه ایالات متحده آمریکا و اسرائیل بدافزار خود را روی سیستم‌های رایانه ای در تأسیسات غنی سازی اورانیوم بسیار امن «نطنز» نصب کردند.
به گزارش الشرق الاوسط، ویروس استاکس نت در نمونه اول آن، به منظور خرابکاری در برنامه هسته ای ایران در سال ۲۰۰۷ راه اندازی شد و به‌طور مؤثر آغازگر جنگ سایبری و دیجیتالی در قرن ۲۱ بود. این تاریخ مصادف بود با زمانی که ایران نصب اولین سری از سانتریفیوژها را در نیروگاه «بحث‌برانگیز» نطنز در مرکز ایران آغاز کرده بود.
در آن زمان، طراحی کدهای مخرب ویروس مدت‌ها بود که شکل گرفته بود. در سال ۲۰۰۶، یک خرابکاری آزمایشی روی سانتریفیوژهای مشابه صورت گرفت و نتایجش در اختیار جرج بوش قرار گرفت؛ بوش وقتی متقاعد شد این عملیات پنهانی امکان موفقیت دارد، دستور به اجرای آن داد.
سایت خبری «یاهونیوز» در گزارشی دربارهٔ کسی که برای ورود استاکس‌نت به تأسیسات هسته ای ایران کمک کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: عامل آن حرکت نفوذی، که موجودیت و نقش او قبلاً گزارش نشده بود، یک مهره دستگاه‌های اطلاعاتی هلند در داخل ایران بود که به درخواست سیا و موساد، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل، استخدام شده بود.
به گفته چهار منبع آگاه اطلاعاتی، یک مهندس ایرانی که دستگاه اطلاعاتی هلند موسوم به ای‌آی‌وی‌دی اجیر کرده بود، داده‌های حساسی که به آمریکایی‌ها کمک کرد این بدافزار را وارد سیستم‌های نطنز کنند جمع‌آوری کرد و همین مهره بود که سپس دسترسی لازم برای وارد کردن استاکس‌نت به آن سیستم‌ها به وسیله یک حافظه فلش را فراهم کرد.
در سال ۲۰۰۴ از هلندی‌ها خواسته شد که به موساد و سیا برای ورود به تأسیسات کمک کنند. سه سال زمان برد تا یک مهندس مکانیک شاغل در نطنز این سلاح دیجیتالی را به سیستم‌های هدف منتقل کند.
براساس این گزارش هدف این عملیات موسوم به «بازی‌های المپیک» نه تخریب برنامه اتمی ایران بلکه ضربه زدن به آن برای خریداری زمان و به نتیجه رسیدن تلاش‌های دیپلماتیک بود.
ایران در سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهان به توافق رسید تا در قبال تعلیق تحریم‌های مربوط برنامه هسته ای، بخش‌های حساس این برنامه را متوقف کند.
عملیات «بازی‌های المپیک» مأموریتی مشترک بین ایالات متحده آمریکا و اسرائیل بود که سی‌آی‌ای، موساد، آژانس امنیت ملی آمریکا، وزارت دفاع اسرائیل و آژانس امنیت ملی این کشور در آن دخیل بودند. اما به گفته منابع آگاه، آمریکا و اسرائیل همکارانی از سه کشور دیگر هم داشتند؛ به همین خاطر نام عملیات بازی‌های المپیک بود، استعاره‌ای از پنج حلقه نماد مشهورترین رویداد بین‌المللی ورزشی جهان. سه کشور همکار دیگر در این مأموریت هلند، آلمان و فرانسه بودند، هرچند سازمان اطلاعات بریتانیا نیز در این پروژه نقش داشته‌است.
نقش آلمان در عملیات استاکس‌نت ارائه جزییات فنی دربارهٔ سیستم‌های کنترل صنعتی ساخت شرکت زیمنس بود. نیروگاه نطنز از این سیستم برای کنترل گردش سانتریفیوژهایش استفاده می‌کند. فرانسه نیز اطلاعات مشابه دیگری در همین زمینه ارائه کرده بود.
اما در این بین، وظیفه هلندی‌ها حیاتی و منحصربه‌فرد بود، ارائه اطلاعات کلیدی دربارهٔ فعالیت‌های ایران در زمینه تهیه تجهیزات برنامه هسته‌ای از اروپا و همین‌طور ارائه اطلاعات دربارهٔ سانتریفیوژها. دلیل این امر برمی‌گردد به این‌که طراحی سانتریفیوژهای نطنز بر پایه طرح یک شرکت هلندی است که در سال ۱۹۷۰، یک دانشمند هسته‌ای پاکستانی به نام عبدالقدیر خان آن را دزدید. خان این طرح‌ها را برای راه‌اندازی برنامه هسته‌ای پاکستان به سرقت برده بود، اما بعد تصمیم گرفت اطلاعاتش را به کشورهای دیگر بفروشد؛ ایران و لیبی از مشتری‌های طرح سرقتی بودند.
برنامه هسته‌ای ایران، که سال‌ها بود فعالیت چندانی نداشت، ناگهان از سال ۱۹۹۶ دوباره جان گرفت، همان زمانی که ایران مجموعه طرح‌ها و اجزای سانتریفیوژها را مخفیانه از عبدالقدیر خان خریداری کرد. در سال ۲۰۰۰، ایران با هدف ساخت نیروگاهی با ظرفیت ۵۰ هزار سانتریفیوژ و تولید اورانیوم غنی‌شده، کلنگ مجموعه نظنز را به زمین زد.
سیا، موساد و ای‌آی‌وی‌دی (سرویس اطلاعاتی هلند) هیچ‌یک به سوالات یاهونیوز در این باره پاسخ نداده‌اند.



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»