هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟
TT

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

هلند یک جاسوس ایرانی را مأمور کرد.. چگونه به تأسیسات هسته‌ای نطنز حمله شد؟

سال هاست که راز حمله ویروس و بدافزار «استاکس نت» علیه تأسیسات هسته ای ایران ذهن بسیاری از کارشناسان امنیتی را به خود مشغول کرده‌است. همچنان این سؤال مطرح می‌شود که چگونه ایالات متحده آمریکا و اسرائیل بدافزار خود را روی سیستم‌های رایانه ای در تأسیسات غنی سازی اورانیوم بسیار امن «نطنز» نصب کردند.
به گزارش الشرق الاوسط، ویروس استاکس نت در نمونه اول آن، به منظور خرابکاری در برنامه هسته ای ایران در سال ۲۰۰۷ راه اندازی شد و به‌طور مؤثر آغازگر جنگ سایبری و دیجیتالی در قرن ۲۱ بود. این تاریخ مصادف بود با زمانی که ایران نصب اولین سری از سانتریفیوژها را در نیروگاه «بحث‌برانگیز» نطنز در مرکز ایران آغاز کرده بود.
در آن زمان، طراحی کدهای مخرب ویروس مدت‌ها بود که شکل گرفته بود. در سال ۲۰۰۶، یک خرابکاری آزمایشی روی سانتریفیوژهای مشابه صورت گرفت و نتایجش در اختیار جرج بوش قرار گرفت؛ بوش وقتی متقاعد شد این عملیات پنهانی امکان موفقیت دارد، دستور به اجرای آن داد.
سایت خبری «یاهونیوز» در گزارشی دربارهٔ کسی که برای ورود استاکس‌نت به تأسیسات هسته ای ایران کمک کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: عامل آن حرکت نفوذی، که موجودیت و نقش او قبلاً گزارش نشده بود، یک مهره دستگاه‌های اطلاعاتی هلند در داخل ایران بود که به درخواست سیا و موساد، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل، استخدام شده بود.
به گفته چهار منبع آگاه اطلاعاتی، یک مهندس ایرانی که دستگاه اطلاعاتی هلند موسوم به ای‌آی‌وی‌دی اجیر کرده بود، داده‌های حساسی که به آمریکایی‌ها کمک کرد این بدافزار را وارد سیستم‌های نطنز کنند جمع‌آوری کرد و همین مهره بود که سپس دسترسی لازم برای وارد کردن استاکس‌نت به آن سیستم‌ها به وسیله یک حافظه فلش را فراهم کرد.
در سال ۲۰۰۴ از هلندی‌ها خواسته شد که به موساد و سیا برای ورود به تأسیسات کمک کنند. سه سال زمان برد تا یک مهندس مکانیک شاغل در نطنز این سلاح دیجیتالی را به سیستم‌های هدف منتقل کند.
براساس این گزارش هدف این عملیات موسوم به «بازی‌های المپیک» نه تخریب برنامه اتمی ایران بلکه ضربه زدن به آن برای خریداری زمان و به نتیجه رسیدن تلاش‌های دیپلماتیک بود.
ایران در سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهان به توافق رسید تا در قبال تعلیق تحریم‌های مربوط برنامه هسته ای، بخش‌های حساس این برنامه را متوقف کند.
عملیات «بازی‌های المپیک» مأموریتی مشترک بین ایالات متحده آمریکا و اسرائیل بود که سی‌آی‌ای، موساد، آژانس امنیت ملی آمریکا، وزارت دفاع اسرائیل و آژانس امنیت ملی این کشور در آن دخیل بودند. اما به گفته منابع آگاه، آمریکا و اسرائیل همکارانی از سه کشور دیگر هم داشتند؛ به همین خاطر نام عملیات بازی‌های المپیک بود، استعاره‌ای از پنج حلقه نماد مشهورترین رویداد بین‌المللی ورزشی جهان. سه کشور همکار دیگر در این مأموریت هلند، آلمان و فرانسه بودند، هرچند سازمان اطلاعات بریتانیا نیز در این پروژه نقش داشته‌است.
نقش آلمان در عملیات استاکس‌نت ارائه جزییات فنی دربارهٔ سیستم‌های کنترل صنعتی ساخت شرکت زیمنس بود. نیروگاه نطنز از این سیستم برای کنترل گردش سانتریفیوژهایش استفاده می‌کند. فرانسه نیز اطلاعات مشابه دیگری در همین زمینه ارائه کرده بود.
اما در این بین، وظیفه هلندی‌ها حیاتی و منحصربه‌فرد بود، ارائه اطلاعات کلیدی دربارهٔ فعالیت‌های ایران در زمینه تهیه تجهیزات برنامه هسته‌ای از اروپا و همین‌طور ارائه اطلاعات دربارهٔ سانتریفیوژها. دلیل این امر برمی‌گردد به این‌که طراحی سانتریفیوژهای نطنز بر پایه طرح یک شرکت هلندی است که در سال ۱۹۷۰، یک دانشمند هسته‌ای پاکستانی به نام عبدالقدیر خان آن را دزدید. خان این طرح‌ها را برای راه‌اندازی برنامه هسته‌ای پاکستان به سرقت برده بود، اما بعد تصمیم گرفت اطلاعاتش را به کشورهای دیگر بفروشد؛ ایران و لیبی از مشتری‌های طرح سرقتی بودند.
برنامه هسته‌ای ایران، که سال‌ها بود فعالیت چندانی نداشت، ناگهان از سال ۱۹۹۶ دوباره جان گرفت، همان زمانی که ایران مجموعه طرح‌ها و اجزای سانتریفیوژها را مخفیانه از عبدالقدیر خان خریداری کرد. در سال ۲۰۰۰، ایران با هدف ساخت نیروگاهی با ظرفیت ۵۰ هزار سانتریفیوژ و تولید اورانیوم غنی‌شده، کلنگ مجموعه نظنز را به زمین زد.
سیا، موساد و ای‌آی‌وی‌دی (سرویس اطلاعاتی هلند) هیچ‌یک به سوالات یاهونیوز در این باره پاسخ نداده‌اند.



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.