مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

​دستور خامنه ای برای سرکوب اعتراضات: «هر کار لازم است بکنید»

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند
TT

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

پس از دو روز از آغاز اعتراضات آبان به افزایش بهای بنزین در شهرهای مختلف ایران، علی خامنه‌ای رهبر ایران بی‌قرار شده بود و کاسه صبرش لبریز. او مقامات امنیتی و دولتی را احضار و به آنها دستور داد: «برای توقف اعتراضات، هر اقدامی لازم است، انجام دهید».
به گزارش الشرق الاوسط، این دستور، که سه منبع نزدیک به بیت رهبر ایران و نیز یک مقام رسمی دیگر صحت و اصالت آن را به خبرگزاری رویترز تأیید کرده‌اند، راه سرکوب خونینِ گسترده‌ترین اعتراضات پس از وقوع انقلاب اسلامی ۵۷ در ایران را باز کرد؛ و به کشته شده حدود ۱۵۰۰ تن منجر شد.
خبرگزاری رویترز، در گزارشی اختصاصی به نقل از سه مقام رسمی در وزارت کشور ایران نوشت در طی کمتر از دوهفته ناآرامی در ایران حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شده‌اند.
بر اساس این گزارش دست کم ۱۷ نوجوان، حدود ۴۰۰ زن و همین‌طور تعدادی از نیروهای امنیتی و پلیس در میان کشته‌شدگان هستند.
این آمار جدید بسیار بیشتر از آمار سازمان عفو بین‌الملل و ایالات متحده آمریکاست، عفو بین‌الملل پیش از این شمار کشته‌های اعتراضات اخیر ایران را دست کم ۳۰۴ نفر برآورد کرده بود.
وزارت خارجه آمریکا، پیشتر گفته بود که چند صد ایرانی در این اعتراضات کشته شدند و از دستیابی به گزارش‌هایی خبر داده که احتمال کشته شدن بیش از هزار نفر در این اعتراضات را در آنها ذکر شده‌است.
به گفتهٔ دو منبع ارائه کنندهٔ این اطلاعات، بر پایهٔ جمع‌آوری اطلاعات گوناگون از نیروهای انتظامی و امنیتی، سردخانه‌ها، بیمارستان‌ها و إدارات پزشکی قانونی فراهم آمده‌است.
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که در این خصوص با دفتر سخنگوی دولت ایران تماس گرفته اما این دفتر از اظهارنظر دربارهٔ اینکه آیا این دستورها از طرف علی خامنه‌ای و در جلسه ۱۷ نوامبر صادر شده، خودداری می‌کند. نمایندگی ایران در سازمان ملل هم به درخواست این خبرگزاری برای اظهار نظر دربارهٔ این ماجرا پاسخ نداده‌است.
در همین رابطه خبرگزاری تسنیم امروز دوشنبه گزارش داد، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در واکنش به گزارش خبرگزاری رویترز، گفته که گزارش این خبرگزاری «کاملاً بی‌ارزش و لطمه شدیدی به اعتبار از پیش مخدوش این خبرگزاری است».
اعتراض‌ها در ایران به افزایش ناگهانی قیمت بنزین به صورت متفرقه آغاز شد و خیلی زود موج اعتراض‌ها اکثر استان‌های ایران را دربرگرفت و به بزرگترین چالش پیش روی رهبران ایران از ابتدای انقلاب ۵۷ تاکنون بدل شد.
هنگامی که در روز یکشنبه ۱۷ نوامبر/ ۲۶ آبان، اعتراض‌ها به تظاهرات علیهٔ نظام تبدیل شد و تظاهرکنندگان با به آتش کشیدن تصاویر علی خامنه‌ای خواستار پایان این نظام و بازگشت رضا پهلوی شدند، خامنه ای همان شب با مقامات ارشد از جمله حسن روحانی، شماری از اعضای دولت و مسئولان امنیتی در اقامتگاه خود در مرکز تهران دیدار کرد.
منابع سه‌گانه تأکید کردند که رهبر ۸۰ ساله ایران، با عصبانیت و صدای بلند چگونگی برخورد با اعتراضات را مورد انتقاد قرار داد. به گفتهٔ این منابع، وی که فصل الخطاب همه امور در کشور است، خشم خود را از پاره کردن تصویر خود و تخریب یک مجسمهٔ روح‌الله خمینی پنهان نکرده‌است.
یکی از این منابع به رویترز گفته‌است که خامنه‌ای در این جلسه اظهار کرده‌است که «جمهوری اسلامی در خطر است. برای پایان دادن به آن، هر کاری لازم باشد انجام دهید. دستور من این است.»
 خامنه‌ای در آن جلسه ادامه داده‌است که اگر مقامات حاضر در جلسه بلافاصله اعتراضات را متوقف نکنند آنها را مسئول عواقب اعتراضات خواهد دانست.
حاضران در این جلسه اتفاق نظر داشتند که قصد معترضان سرنگونی رژیم است.
یکی از منابع گفته‌است که «دشمنان می‌خواستند جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و نیاز به واکنش بی‌درنگ بود.»
به گفتهٔ یک منبع چهارم که در جریان جزئیات این جلسه قرار گرفته، خامنه‌ای در آن جلسه صریحاً گفته‌است که این تظاهرات را باید با واکنشی شدید پاسخ داد. این فرد مسئول با اشاره به خامنه‌ای اظهار داشته که «امام ما که جز در برابر خدا مسئول نیست، نگران مردم و انقلاب است. در این زمینه بسیار قاطعانه گفته‌است که اغتشاشگران باید نابود شوند».
رویترز به نقل از یک عضو ارشد سپاه پاسداران در استان کرمانشاه نوشت، استاندار با برگزاری جلسه اضطراری در شامگاه ۱۸ نوامبر، دستور برخورد با معترضان را صادر کرده بود.
این مقام سپاه پاسداران صحبت‌های استاندار را در جلسه اینگونه نقل کرد: «ما از سوی مقام‌های ارشد در تهران دستور داشتیم کار اعتراضات را تمام کنیم. هیچگونه ترحمی در کار نیست. هدف آنان براندازی جمهوری اسلامی است اما ما ریشه آنها را می‌خشکانیم.»
رویترز می‌نویسد که این خبرگزاری در این مورد با استانداری کرمانشاه تماس گرفته اما مسئولان این استانداری از پاسخ‌دهی خودداری کرده‌اند.
طبق گفتهٔ همین منابع، در جلسه با رهبر ایران، وزیر کشور گزارشی در بارهٔ شمار کشته شدگان و دستگیرشدگان ارائه کرده و وزیر اطلاعات و فرماندهٔ سپاه پاسداران بیشتر در بارهٔ نقش گروه‌های مخالف سخن گفته‌اند.
خامنه‌ای نسبت به ناخرسندی ساکنان شهرهای کوچک کارگری که این قشرها کم‌درآمد همواره از ارکان حامی نظام ایران بوده، ابراز نگرانی کرده‌است.
* سیل خون در خیابان‌ها
به نوشته خبرگزاری رویترز، مقامات چهار استان مشهد، کرمان، خوزستان و کرمانشاه گفتند که «پیام واضح است، عدم موفقیت در سرکوب ناآرامی‌ها مردم را به اعتراض در آینده ترغیب خواهد کرد.»
رویترز ادامه می‌دهد که در شهرستان استراتژیک ماهشهر (معشور) سپاه پاسداران با خودروهای زرهی و تانک به دنبال مهار این تظاهرات بود. تلویزیون دولتی ایران می‌گوید نیروهای امنیتی به سوی (آشوبگران) پنهان‌شده در نیزار آتش گشودند. گروه‌های حقوق بشر گفتند براساس آنچه از مردم محلی شنیده‌اند، ماهشهر یکی از بالاترین آمار کشته‌های اعتراضات در ایران را داشته‌است.
رویترز از قول یک مقام محلی می‌نویسد: «روز دیگر، وقتی به آنجا رفتیم، منطقه پر از جسد معترضان بود که عمدتاً جوان بودند. سپاه پاسداران اجازه ندادند اجساد را جمع کنیم.»
وزارت امور خارجه آمریکا گفته‌است که ویدئوهایی دریافت کرده که نشان می‌دهد پاسداران بدون هشدار به معترضان در ماهشهر به سوی آنها آتش می‌گشود؛ و هنگامی که معترضان به نیزارهای اطراف گریختند، سپاهی‌ها آنها را تعقیب کرده و با مسلسل‌هایی که روی کامیون‌ها سوار شده بود، معترضان محاصره‌شده را گلوله‌باران کردند و حداقل ۱۰۰ نفر را کشتند.
مقامات ایرانی اما این روایت آمریکایی را رد می‌کنند. مقامات مسئول معترضان را تهدیدی امنیتی برای مجتمع‌های پتروشیمی و مراکز انرژی می‌دانستند که در صورت از کارانداختن کشور را با بحران مواجه می‌کردند. یک مقام امنیتی گفته‌است که اخبار دربارهٔ شمار کشته شدگان در این شهر «اغراق‌آمیز و نادرست» بوده و نیروهای امنیتی از «مردم و تأسیسات کشور در برابر مخرّبان و دشمنان و شورشیان حفاظت می‌کرده‌اند».
یک مسئول محلی در کرج نیز گفته‌است که «دستور از تهران آمده بود که می‌گفت: کاری کنید به خانه‌هایشان برگردند، حتی شده با شلیک به آنها.»
 ساکنان کرج نیز گفته‌اند، نیروهای انتظامی و سپاه و با موتور و مسلسل در خیابان‌ها گشت می‌زده‌اند و افرادی از پشت بام‌ها مردم را زیر آتش گرفتند. یکی از ساکنان همین شهر در تماس تلفنی گفته‌است که «همه جا پُر خون بود و در خیابان‌ها فراوان خون دیده می‌شد». رویترز تأکید می‌کند که نتوانسته صحت این موضوع را با ارجاع به منابع دیگر مورد تأیید قرار دهد.
در شهر ۲ میلیون نفری اصفهان، بهزاد ابراهیمی گفته‌است که برادرزادهٔ ۲۱ سالهٔ او به نام آرشاد ابراهیمی با شلیک گلوله کشته شده‌است. او تأکید کرده‌است که «در آغاز مأموران از تحویل جسد خودداری می‌کرده و خواستار دفن همزمان آن با دیگر کشته شدگان بوده‌اند»، اما بالاخره «ما توانستیم، با حضور شدید نیروهای امنیتی، خود او را دفن کنیم».



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»