مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

​دستور خامنه ای برای سرکوب اعتراضات: «هر کار لازم است بکنید»

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند
TT

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

پس از دو روز از آغاز اعتراضات آبان به افزایش بهای بنزین در شهرهای مختلف ایران، علی خامنه‌ای رهبر ایران بی‌قرار شده بود و کاسه صبرش لبریز. او مقامات امنیتی و دولتی را احضار و به آنها دستور داد: «برای توقف اعتراضات، هر اقدامی لازم است، انجام دهید».
به گزارش الشرق الاوسط، این دستور، که سه منبع نزدیک به بیت رهبر ایران و نیز یک مقام رسمی دیگر صحت و اصالت آن را به خبرگزاری رویترز تأیید کرده‌اند، راه سرکوب خونینِ گسترده‌ترین اعتراضات پس از وقوع انقلاب اسلامی ۵۷ در ایران را باز کرد؛ و به کشته شده حدود ۱۵۰۰ تن منجر شد.
خبرگزاری رویترز، در گزارشی اختصاصی به نقل از سه مقام رسمی در وزارت کشور ایران نوشت در طی کمتر از دوهفته ناآرامی در ایران حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شده‌اند.
بر اساس این گزارش دست کم ۱۷ نوجوان، حدود ۴۰۰ زن و همین‌طور تعدادی از نیروهای امنیتی و پلیس در میان کشته‌شدگان هستند.
این آمار جدید بسیار بیشتر از آمار سازمان عفو بین‌الملل و ایالات متحده آمریکاست، عفو بین‌الملل پیش از این شمار کشته‌های اعتراضات اخیر ایران را دست کم ۳۰۴ نفر برآورد کرده بود.
وزارت خارجه آمریکا، پیشتر گفته بود که چند صد ایرانی در این اعتراضات کشته شدند و از دستیابی به گزارش‌هایی خبر داده که احتمال کشته شدن بیش از هزار نفر در این اعتراضات را در آنها ذکر شده‌است.
به گفتهٔ دو منبع ارائه کنندهٔ این اطلاعات، بر پایهٔ جمع‌آوری اطلاعات گوناگون از نیروهای انتظامی و امنیتی، سردخانه‌ها، بیمارستان‌ها و إدارات پزشکی قانونی فراهم آمده‌است.
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که در این خصوص با دفتر سخنگوی دولت ایران تماس گرفته اما این دفتر از اظهارنظر دربارهٔ اینکه آیا این دستورها از طرف علی خامنه‌ای و در جلسه ۱۷ نوامبر صادر شده، خودداری می‌کند. نمایندگی ایران در سازمان ملل هم به درخواست این خبرگزاری برای اظهار نظر دربارهٔ این ماجرا پاسخ نداده‌است.
در همین رابطه خبرگزاری تسنیم امروز دوشنبه گزارش داد، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در واکنش به گزارش خبرگزاری رویترز، گفته که گزارش این خبرگزاری «کاملاً بی‌ارزش و لطمه شدیدی به اعتبار از پیش مخدوش این خبرگزاری است».
اعتراض‌ها در ایران به افزایش ناگهانی قیمت بنزین به صورت متفرقه آغاز شد و خیلی زود موج اعتراض‌ها اکثر استان‌های ایران را دربرگرفت و به بزرگترین چالش پیش روی رهبران ایران از ابتدای انقلاب ۵۷ تاکنون بدل شد.
هنگامی که در روز یکشنبه ۱۷ نوامبر/ ۲۶ آبان، اعتراض‌ها به تظاهرات علیهٔ نظام تبدیل شد و تظاهرکنندگان با به آتش کشیدن تصاویر علی خامنه‌ای خواستار پایان این نظام و بازگشت رضا پهلوی شدند، خامنه ای همان شب با مقامات ارشد از جمله حسن روحانی، شماری از اعضای دولت و مسئولان امنیتی در اقامتگاه خود در مرکز تهران دیدار کرد.
منابع سه‌گانه تأکید کردند که رهبر ۸۰ ساله ایران، با عصبانیت و صدای بلند چگونگی برخورد با اعتراضات را مورد انتقاد قرار داد. به گفتهٔ این منابع، وی که فصل الخطاب همه امور در کشور است، خشم خود را از پاره کردن تصویر خود و تخریب یک مجسمهٔ روح‌الله خمینی پنهان نکرده‌است.
یکی از این منابع به رویترز گفته‌است که خامنه‌ای در این جلسه اظهار کرده‌است که «جمهوری اسلامی در خطر است. برای پایان دادن به آن، هر کاری لازم باشد انجام دهید. دستور من این است.»
 خامنه‌ای در آن جلسه ادامه داده‌است که اگر مقامات حاضر در جلسه بلافاصله اعتراضات را متوقف نکنند آنها را مسئول عواقب اعتراضات خواهد دانست.
حاضران در این جلسه اتفاق نظر داشتند که قصد معترضان سرنگونی رژیم است.
یکی از منابع گفته‌است که «دشمنان می‌خواستند جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و نیاز به واکنش بی‌درنگ بود.»
به گفتهٔ یک منبع چهارم که در جریان جزئیات این جلسه قرار گرفته، خامنه‌ای در آن جلسه صریحاً گفته‌است که این تظاهرات را باید با واکنشی شدید پاسخ داد. این فرد مسئول با اشاره به خامنه‌ای اظهار داشته که «امام ما که جز در برابر خدا مسئول نیست، نگران مردم و انقلاب است. در این زمینه بسیار قاطعانه گفته‌است که اغتشاشگران باید نابود شوند».
رویترز به نقل از یک عضو ارشد سپاه پاسداران در استان کرمانشاه نوشت، استاندار با برگزاری جلسه اضطراری در شامگاه ۱۸ نوامبر، دستور برخورد با معترضان را صادر کرده بود.
این مقام سپاه پاسداران صحبت‌های استاندار را در جلسه اینگونه نقل کرد: «ما از سوی مقام‌های ارشد در تهران دستور داشتیم کار اعتراضات را تمام کنیم. هیچگونه ترحمی در کار نیست. هدف آنان براندازی جمهوری اسلامی است اما ما ریشه آنها را می‌خشکانیم.»
رویترز می‌نویسد که این خبرگزاری در این مورد با استانداری کرمانشاه تماس گرفته اما مسئولان این استانداری از پاسخ‌دهی خودداری کرده‌اند.
طبق گفتهٔ همین منابع، در جلسه با رهبر ایران، وزیر کشور گزارشی در بارهٔ شمار کشته شدگان و دستگیرشدگان ارائه کرده و وزیر اطلاعات و فرماندهٔ سپاه پاسداران بیشتر در بارهٔ نقش گروه‌های مخالف سخن گفته‌اند.
خامنه‌ای نسبت به ناخرسندی ساکنان شهرهای کوچک کارگری که این قشرها کم‌درآمد همواره از ارکان حامی نظام ایران بوده، ابراز نگرانی کرده‌است.
* سیل خون در خیابان‌ها
به نوشته خبرگزاری رویترز، مقامات چهار استان مشهد، کرمان، خوزستان و کرمانشاه گفتند که «پیام واضح است، عدم موفقیت در سرکوب ناآرامی‌ها مردم را به اعتراض در آینده ترغیب خواهد کرد.»
رویترز ادامه می‌دهد که در شهرستان استراتژیک ماهشهر (معشور) سپاه پاسداران با خودروهای زرهی و تانک به دنبال مهار این تظاهرات بود. تلویزیون دولتی ایران می‌گوید نیروهای امنیتی به سوی (آشوبگران) پنهان‌شده در نیزار آتش گشودند. گروه‌های حقوق بشر گفتند براساس آنچه از مردم محلی شنیده‌اند، ماهشهر یکی از بالاترین آمار کشته‌های اعتراضات در ایران را داشته‌است.
رویترز از قول یک مقام محلی می‌نویسد: «روز دیگر، وقتی به آنجا رفتیم، منطقه پر از جسد معترضان بود که عمدتاً جوان بودند. سپاه پاسداران اجازه ندادند اجساد را جمع کنیم.»
وزارت امور خارجه آمریکا گفته‌است که ویدئوهایی دریافت کرده که نشان می‌دهد پاسداران بدون هشدار به معترضان در ماهشهر به سوی آنها آتش می‌گشود؛ و هنگامی که معترضان به نیزارهای اطراف گریختند، سپاهی‌ها آنها را تعقیب کرده و با مسلسل‌هایی که روی کامیون‌ها سوار شده بود، معترضان محاصره‌شده را گلوله‌باران کردند و حداقل ۱۰۰ نفر را کشتند.
مقامات ایرانی اما این روایت آمریکایی را رد می‌کنند. مقامات مسئول معترضان را تهدیدی امنیتی برای مجتمع‌های پتروشیمی و مراکز انرژی می‌دانستند که در صورت از کارانداختن کشور را با بحران مواجه می‌کردند. یک مقام امنیتی گفته‌است که اخبار دربارهٔ شمار کشته شدگان در این شهر «اغراق‌آمیز و نادرست» بوده و نیروهای امنیتی از «مردم و تأسیسات کشور در برابر مخرّبان و دشمنان و شورشیان حفاظت می‌کرده‌اند».
یک مسئول محلی در کرج نیز گفته‌است که «دستور از تهران آمده بود که می‌گفت: کاری کنید به خانه‌هایشان برگردند، حتی شده با شلیک به آنها.»
 ساکنان کرج نیز گفته‌اند، نیروهای انتظامی و سپاه و با موتور و مسلسل در خیابان‌ها گشت می‌زده‌اند و افرادی از پشت بام‌ها مردم را زیر آتش گرفتند. یکی از ساکنان همین شهر در تماس تلفنی گفته‌است که «همه جا پُر خون بود و در خیابان‌ها فراوان خون دیده می‌شد». رویترز تأکید می‌کند که نتوانسته صحت این موضوع را با ارجاع به منابع دیگر مورد تأیید قرار دهد.
در شهر ۲ میلیون نفری اصفهان، بهزاد ابراهیمی گفته‌است که برادرزادهٔ ۲۱ سالهٔ او به نام آرشاد ابراهیمی با شلیک گلوله کشته شده‌است. او تأکید کرده‌است که «در آغاز مأموران از تحویل جسد خودداری می‌کرده و خواستار دفن همزمان آن با دیگر کشته شدگان بوده‌اند»، اما بالاخره «ما توانستیم، با حضور شدید نیروهای امنیتی، خود او را دفن کنیم».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»