مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

​دستور خامنه ای برای سرکوب اعتراضات: «هر کار لازم است بکنید»

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند
TT

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

مقامات ایران: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند

پس از دو روز از آغاز اعتراضات آبان به افزایش بهای بنزین در شهرهای مختلف ایران، علی خامنه‌ای رهبر ایران بی‌قرار شده بود و کاسه صبرش لبریز. او مقامات امنیتی و دولتی را احضار و به آنها دستور داد: «برای توقف اعتراضات، هر اقدامی لازم است، انجام دهید».
به گزارش الشرق الاوسط، این دستور، که سه منبع نزدیک به بیت رهبر ایران و نیز یک مقام رسمی دیگر صحت و اصالت آن را به خبرگزاری رویترز تأیید کرده‌اند، راه سرکوب خونینِ گسترده‌ترین اعتراضات پس از وقوع انقلاب اسلامی ۵۷ در ایران را باز کرد؛ و به کشته شده حدود ۱۵۰۰ تن منجر شد.
خبرگزاری رویترز، در گزارشی اختصاصی به نقل از سه مقام رسمی در وزارت کشور ایران نوشت در طی کمتر از دوهفته ناآرامی در ایران حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شده‌اند.
بر اساس این گزارش دست کم ۱۷ نوجوان، حدود ۴۰۰ زن و همین‌طور تعدادی از نیروهای امنیتی و پلیس در میان کشته‌شدگان هستند.
این آمار جدید بسیار بیشتر از آمار سازمان عفو بین‌الملل و ایالات متحده آمریکاست، عفو بین‌الملل پیش از این شمار کشته‌های اعتراضات اخیر ایران را دست کم ۳۰۴ نفر برآورد کرده بود.
وزارت خارجه آمریکا، پیشتر گفته بود که چند صد ایرانی در این اعتراضات کشته شدند و از دستیابی به گزارش‌هایی خبر داده که احتمال کشته شدن بیش از هزار نفر در این اعتراضات را در آنها ذکر شده‌است.
به گفتهٔ دو منبع ارائه کنندهٔ این اطلاعات، بر پایهٔ جمع‌آوری اطلاعات گوناگون از نیروهای انتظامی و امنیتی، سردخانه‌ها، بیمارستان‌ها و إدارات پزشکی قانونی فراهم آمده‌است.
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که در این خصوص با دفتر سخنگوی دولت ایران تماس گرفته اما این دفتر از اظهارنظر دربارهٔ اینکه آیا این دستورها از طرف علی خامنه‌ای و در جلسه ۱۷ نوامبر صادر شده، خودداری می‌کند. نمایندگی ایران در سازمان ملل هم به درخواست این خبرگزاری برای اظهار نظر دربارهٔ این ماجرا پاسخ نداده‌است.
در همین رابطه خبرگزاری تسنیم امروز دوشنبه گزارش داد، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در واکنش به گزارش خبرگزاری رویترز، گفته که گزارش این خبرگزاری «کاملاً بی‌ارزش و لطمه شدیدی به اعتبار از پیش مخدوش این خبرگزاری است».
اعتراض‌ها در ایران به افزایش ناگهانی قیمت بنزین به صورت متفرقه آغاز شد و خیلی زود موج اعتراض‌ها اکثر استان‌های ایران را دربرگرفت و به بزرگترین چالش پیش روی رهبران ایران از ابتدای انقلاب ۵۷ تاکنون بدل شد.
هنگامی که در روز یکشنبه ۱۷ نوامبر/ ۲۶ آبان، اعتراض‌ها به تظاهرات علیهٔ نظام تبدیل شد و تظاهرکنندگان با به آتش کشیدن تصاویر علی خامنه‌ای خواستار پایان این نظام و بازگشت رضا پهلوی شدند، خامنه ای همان شب با مقامات ارشد از جمله حسن روحانی، شماری از اعضای دولت و مسئولان امنیتی در اقامتگاه خود در مرکز تهران دیدار کرد.
منابع سه‌گانه تأکید کردند که رهبر ۸۰ ساله ایران، با عصبانیت و صدای بلند چگونگی برخورد با اعتراضات را مورد انتقاد قرار داد. به گفتهٔ این منابع، وی که فصل الخطاب همه امور در کشور است، خشم خود را از پاره کردن تصویر خود و تخریب یک مجسمهٔ روح‌الله خمینی پنهان نکرده‌است.
یکی از این منابع به رویترز گفته‌است که خامنه‌ای در این جلسه اظهار کرده‌است که «جمهوری اسلامی در خطر است. برای پایان دادن به آن، هر کاری لازم باشد انجام دهید. دستور من این است.»
 خامنه‌ای در آن جلسه ادامه داده‌است که اگر مقامات حاضر در جلسه بلافاصله اعتراضات را متوقف نکنند آنها را مسئول عواقب اعتراضات خواهد دانست.
حاضران در این جلسه اتفاق نظر داشتند که قصد معترضان سرنگونی رژیم است.
یکی از منابع گفته‌است که «دشمنان می‌خواستند جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و نیاز به واکنش بی‌درنگ بود.»
به گفتهٔ یک منبع چهارم که در جریان جزئیات این جلسه قرار گرفته، خامنه‌ای در آن جلسه صریحاً گفته‌است که این تظاهرات را باید با واکنشی شدید پاسخ داد. این فرد مسئول با اشاره به خامنه‌ای اظهار داشته که «امام ما که جز در برابر خدا مسئول نیست، نگران مردم و انقلاب است. در این زمینه بسیار قاطعانه گفته‌است که اغتشاشگران باید نابود شوند».
رویترز به نقل از یک عضو ارشد سپاه پاسداران در استان کرمانشاه نوشت، استاندار با برگزاری جلسه اضطراری در شامگاه ۱۸ نوامبر، دستور برخورد با معترضان را صادر کرده بود.
این مقام سپاه پاسداران صحبت‌های استاندار را در جلسه اینگونه نقل کرد: «ما از سوی مقام‌های ارشد در تهران دستور داشتیم کار اعتراضات را تمام کنیم. هیچگونه ترحمی در کار نیست. هدف آنان براندازی جمهوری اسلامی است اما ما ریشه آنها را می‌خشکانیم.»
رویترز می‌نویسد که این خبرگزاری در این مورد با استانداری کرمانشاه تماس گرفته اما مسئولان این استانداری از پاسخ‌دهی خودداری کرده‌اند.
طبق گفتهٔ همین منابع، در جلسه با رهبر ایران، وزیر کشور گزارشی در بارهٔ شمار کشته شدگان و دستگیرشدگان ارائه کرده و وزیر اطلاعات و فرماندهٔ سپاه پاسداران بیشتر در بارهٔ نقش گروه‌های مخالف سخن گفته‌اند.
خامنه‌ای نسبت به ناخرسندی ساکنان شهرهای کوچک کارگری که این قشرها کم‌درآمد همواره از ارکان حامی نظام ایران بوده، ابراز نگرانی کرده‌است.
* سیل خون در خیابان‌ها
به نوشته خبرگزاری رویترز، مقامات چهار استان مشهد، کرمان، خوزستان و کرمانشاه گفتند که «پیام واضح است، عدم موفقیت در سرکوب ناآرامی‌ها مردم را به اعتراض در آینده ترغیب خواهد کرد.»
رویترز ادامه می‌دهد که در شهرستان استراتژیک ماهشهر (معشور) سپاه پاسداران با خودروهای زرهی و تانک به دنبال مهار این تظاهرات بود. تلویزیون دولتی ایران می‌گوید نیروهای امنیتی به سوی (آشوبگران) پنهان‌شده در نیزار آتش گشودند. گروه‌های حقوق بشر گفتند براساس آنچه از مردم محلی شنیده‌اند، ماهشهر یکی از بالاترین آمار کشته‌های اعتراضات در ایران را داشته‌است.
رویترز از قول یک مقام محلی می‌نویسد: «روز دیگر، وقتی به آنجا رفتیم، منطقه پر از جسد معترضان بود که عمدتاً جوان بودند. سپاه پاسداران اجازه ندادند اجساد را جمع کنیم.»
وزارت امور خارجه آمریکا گفته‌است که ویدئوهایی دریافت کرده که نشان می‌دهد پاسداران بدون هشدار به معترضان در ماهشهر به سوی آنها آتش می‌گشود؛ و هنگامی که معترضان به نیزارهای اطراف گریختند، سپاهی‌ها آنها را تعقیب کرده و با مسلسل‌هایی که روی کامیون‌ها سوار شده بود، معترضان محاصره‌شده را گلوله‌باران کردند و حداقل ۱۰۰ نفر را کشتند.
مقامات ایرانی اما این روایت آمریکایی را رد می‌کنند. مقامات مسئول معترضان را تهدیدی امنیتی برای مجتمع‌های پتروشیمی و مراکز انرژی می‌دانستند که در صورت از کارانداختن کشور را با بحران مواجه می‌کردند. یک مقام امنیتی گفته‌است که اخبار دربارهٔ شمار کشته شدگان در این شهر «اغراق‌آمیز و نادرست» بوده و نیروهای امنیتی از «مردم و تأسیسات کشور در برابر مخرّبان و دشمنان و شورشیان حفاظت می‌کرده‌اند».
یک مسئول محلی در کرج نیز گفته‌است که «دستور از تهران آمده بود که می‌گفت: کاری کنید به خانه‌هایشان برگردند، حتی شده با شلیک به آنها.»
 ساکنان کرج نیز گفته‌اند، نیروهای انتظامی و سپاه و با موتور و مسلسل در خیابان‌ها گشت می‌زده‌اند و افرادی از پشت بام‌ها مردم را زیر آتش گرفتند. یکی از ساکنان همین شهر در تماس تلفنی گفته‌است که «همه جا پُر خون بود و در خیابان‌ها فراوان خون دیده می‌شد». رویترز تأکید می‌کند که نتوانسته صحت این موضوع را با ارجاع به منابع دیگر مورد تأیید قرار دهد.
در شهر ۲ میلیون نفری اصفهان، بهزاد ابراهیمی گفته‌است که برادرزادهٔ ۲۱ سالهٔ او به نام آرشاد ابراهیمی با شلیک گلوله کشته شده‌است. او تأکید کرده‌است که «در آغاز مأموران از تحویل جسد خودداری می‌کرده و خواستار دفن همزمان آن با دیگر کشته شدگان بوده‌اند»، اما بالاخره «ما توانستیم، با حضور شدید نیروهای امنیتی، خود او را دفن کنیم».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.