​پای تحریم‌های آمریکا روی گلوی خط تجاری ترکیه - ایران

سطح تبادل بین دو کشور به کمترین سطح رسیده است

TT

​پای تحریم‌های آمریکا روی گلوی خط تجاری ترکیه - ایران

جدیدترین آمار رسمی که از تجارت ایران با ترکیه در ۱۰ ماهه ابتدایی سال ۲۰۱۹ منتشر شده، نشان می‌دهد که تحریم صورت گرفته از سوی آمریکا منجر به کاهش جدی میزان تبادل تجاری میان دو کشور شده است. این آمار حاکی است که میزان تبادل تجاری ایران با ترکیه به مقدار 3 میلیارد دلار در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته کاهش داشته است.
به گزارش الشرق الاوسط، در ۱۰ ماهه ابتدایی امسال ایران به ترکیه ۳.۱ میلیارد دلار صادرات داشته و به این ترتیب تراز تجاری با ترکیه مثبت ۱.۲ میلیارد دلار بوده است. در حالی که در سال گذشته در همین زمان 4.2 میلیارد دلار صادرات داشته است. 
طبق آمارهای ارائه شده از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نشانگر آن است که «در سال ۲۰۱۹ میلادی، روند صادرات به نحوی بوده که در تمامی ماه‌ها از واردات پیشی گرفته و تراز تجاری دو کشور به نفع ایران مثبت بوده است، اما از ماه ژوئن به بعد، شاهد افت شدید صادرات به ترکیه بوده‌ایم و از ماه جولای تا اکتبر سال ۲۰۱۹ میلادی، صادرات از واردات کمتر شده است».
در عین حال، گزارش‌های رسمی حکایت از کاهش ۸۳ درصدی صادرات ایران به ترکیه در اکتبر سال ۲۰۱۹ میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. ضمن اینکه واردات ایران از ترکیه نیز در همین مدت، از افت ۱۳ درصدی برخوردار بوده است. 
از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهند که بیشترین حجم تجارت ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۴ میلادی و کمترین آن در ده ماهه سال ۲۰۱۹ میلادی بوده است که بر این اساس، حجم تجارت دو کشور در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۱۳.۷ میلیارد دلار رسیده بود.
در عین حال، در ده ماهه سال ۲۰۱۹ میلادی، میزان واردات ایران از ترکیه ۱.۹ میلیارد دلار، صادرات ۳.۱ میلیارد دلار و کل تجارت هم ۵ میلیارد دلار بوه است. در حالی که در ده ماهه سال ۲۰۱۸ میلادی، میزان تجارت کل معادل ۸.۲ میلیارد دلار بوده که از این رقم، ۶.۲ میلیارد دلار سهم صادرات ایران به ترکیه و ۲ میلیارد دلار سهم واردات ایران از این کشور بوده است.
بر این اساس، آمارهای تجارت کالایی میان ایران و ترکیه حاکی از افت ۳۹ درصدی ارزش کل تجارت دو کشور بوده است. در این میان، کل ارزش صادرات ایران به ترکیه طی ده ماهه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی حدود ۳.۱ میلیارد دلار بوده که نسبت به ده ماهه ۲۰۱۸ کاهش ۵۰.۳ درصدی داشته است.
از سوی دیگر، وزارت خزانه داری آمریکا تعرفه «گذرنامه، گواهینامه و خدمات تلفن همراه» که شهروندان ترکیه وارد می کنند را به نسبت 22.58 درصد از آغاز سال 2020 افزایش می دهد. 
همزمان با افزایش بهای حامل های انرژی شهروندان ترک در انتظار کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار نیز هستند.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»