آیا عبور ایران از خط قرمز ترامپ در عراق آغازگر دور جدید تنش خواهد بود؟

آیا عبور ایران از خط قرمز ترامپ در عراق آغازگر دور جدید تنش خواهد بود؟
TT

آیا عبور ایران از خط قرمز ترامپ در عراق آغازگر دور جدید تنش خواهد بود؟

آیا عبور ایران از خط قرمز ترامپ در عراق آغازگر دور جدید تنش خواهد بود؟

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا خط قرمز برای ایران در عراق گذاشته بود؛ و ایران نباید از آن عبور می‌کرد. خط قرمز آمریکا به دنبال موافقت ترامپ با حمله هوایی به نیروهای وابسته به ایران در عراق نمود پیدا کرد.
دولت آمریکا ایران را عامل حملاتی دانست که منجر به کشته شدن یک شهروند آمریکایی شدند.
کارشناسان می‌گویند که حملات هوایی آمریکا ممکن است آغازگر دور جدید تنش در منطقه باشد.
دو روز پس از کشته شدن یک شهروند آمریکایی در حملات موشکی به پایگاه نظامیان آمریکایی در کرکوک (شمال عراق) ارتش آمریکا یکشنبه (۲۹ دسامبر) چندین حمله هوایی در منطقه مرزی بین عراق و سوریه انجام داد.
تأسیسات گردان‌های حزب‌الله عراق مورد هدف حملات آمریکایی قرار گرفتند.
حزب‌الله عراق یک گروه مسلح هوادار ایران است. آمریکا گفت حمله موشکی به پایگاه آمریکایی کار این گروه بوده‌است. ۲۵ نفر از اعضای حزب‌الله عراق در حمله آمریکا کشته شدند.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه (۳۰ دسامبر) در گفتگو با شبکه آمریکایی فاکس نیوز گفت «این اقدام دفاعی بود و برای محافظت از شهروندان و نیروهای آمریکایی در عراق و همچنین برای بازدارندگی در برابر ایران انجام شد».
دیوید شینکر معاون وزیر امور خارجه آمریکا در خاورمیانه نیز به خبرنگاران گفت «ما بر این باوریم که باید به یک هدف اصلی حمله می‌کردیم تا پیام روشنی دربارهٔ اهمیت سلامت شهروندان آمریکایی برسانیم».
او افزود «واکنش آمریکا قاطعانه اما مناسب بود».
به گفته برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران حمله به مواضع گروه حزب‌الله عراق به دستور رئیس‌جمهور آمریکا انجام شد. دونالد ترامپ تا حالا در برابر اقدامات تحریک آمیز حکومت ایران «تا اندازه زیادی خویشتنداری» به خرج داده‌است.
برخی مشاوران ترامپ خواستار حمله به ایران پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی در تنگه هرمز توسط حکومت ایران شدند. اما ترامپ به توصیه مشاورانش توجهی نکرد.
او پس از حمله به تأسیسات نفتی در سعودی که گفته شد کار ایران بوده از واکنش متقابل خودداری کرد. اما با این حال کشته شدن یک پیمانکار آمریکایی در روز جمعه (۲۷ دسامبر) کار را یکسره کرد.
این شهروند آمریکایی در حملات موشکی به یک پایگاه نظامی در کرکوک کشته شد.
مارتین ایندیک عضو شورای روابط خارجی (پژوهشکده) گفت حمله آمریکا به پایگاه‌های حزب‌الله عراق از دیدگاه رئیس‌جمهور آمریکا پرده برداشت. دولت ترامپ برای ایران و هوادارانش خط قرمز در عراق و سوریه ترسیم کرده بود: کشتن آمریکایی‌ها ممنوع است.
ایندیک که دیپلمات سابق نیز هست با انتشار توییتی افزود «این اقدام آمریکا بدین معناست که اقدامات دیگری مثل حمله به تأسیسات نفتی سعودی لزوماً واکنش نظامی آمریکا را به دنبال نخواهد داشت».
او اضافه کرد «این نحوه واکنش دولت آمریکا در واقع رژیم ایران را تشویق می‌کند تا عملیات دیگری برای تضعیف موقعیت آمریکا در منطقه انجام دهد».
سایت سی ان ان یادداشتی از پیتر برگن از بنیاد «نو آمریکا» منتشر کرده‌است. نویسنده در این مقاله می‌گوید «حملات روز یکشنبه بیانگر واکنش نظامی مناسب و منطقی از سوی رهبری است که با وجود اظهار نظرهای عمدتاً شتابزده اش تا الان گویا دربارهٔ آغاز جنگ علنی و تمام عیار با ایران دچار تردید است».
واقعیت این است که آمریکا می‌خواهد جلوی ایران را بگیرد و به دنبال افزایش تنش نیست.
شینکر افزود «ما به دنبال افزایش تنش نیستیم بلکه خواهان کاهش آن هستیم».
حمله آمریکا به پایگاه‌های گروه حزب‌الله عراق نارضایتی و خشم گروهی را به دنبال داشت.
دولت عراق گفت که به ناگزیر باید در روابط خود با آمریکا بازنگری کند. ده‌ها نماینده مجلس عراق خواستار بازنگری در توافقنامه امنیتی آمریکا و عراق شدند. سازوکار حضور ۵۲۰۰ نیروی آمریکایی در عراق در این توافقنامه قید شده‌است.
شماری از معترضان در عراق سه شنبه (۳۱ دسامبر) به در ورودی اصلی سفارت آمریکا در بغداد حمله کردند. معترضان حمله‌های آمریکا به تأسیسات گروه حزب‌الله عراق را محکوم کردند.
معترضان پرچم آمریکا را آتش زدند و دوربین‌های مدار بسته در اطراف سفارت را شکستند و شعار «مرگ بر آمریکا» سر دادند.
معترضان یونیفرم نیروهای الحشد الشعبی به تن داشتند. الحشد الشعبی از گروه‌های هوادار ایران از جمله گردان‌های حزب‌الله تشکیل شده‌است. روی یکی از پلاکاردها نوشته شده بود «خطاب به پارلمان: نیروهای آمریکایی باید بیرون بروند وگرنه خود ما اخراجشان می‌کنیم».
ریچارد هاس دیپلمات سابق گفت «دولت عراق به دلیل اظهارات چند باره ترامپ دربارهٔ جنگ‌های نامحدود و نیز تنش بین آمریکا و ایران (دو متحد عراق) در این کشور پس از سرنگونی صدام حسین در ۲۰۰۳ ممکن است از نظامیان آمریکایی بخواهد خاک عراق را ترک کنند».
او با انتشار توییتی افزود «این پایان غم‌انگیز» جنگ در عراق خواهد بود.
برخی کارشناسان مثل مارتین ایندیک از این مسئله بیم دارند که حکومت ایران چندین حمله ویرانگر در آینده انجام دهد تا بدین وسیله دونالد ترامپ را وادار به اجرای وعده‌های انتخاباتی خود دربارهٔ بازگشت نظامیان مستقر در خاورمیانه به آمریکا کند.
ایندیک در پایان افزود «اگر نظامیان آمریکایی در عراق مورد حمله قرار بگیرند ترامپ به ناگزیر یا باید جنگ تازه ای در خاورمیانه آغاز کند یا تسلیم شود».



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»