​داعش در عراق… خطری که در حال رشد است

افراد آن در حدود ۴ هزار تخمین زده می‌شوند که در ۱۱ منطقه عملیاتی مستقر شده‌اند

​داعش در عراق… خطری که در حال رشد است
TT

​داعش در عراق… خطری که در حال رشد است

​داعش در عراق… خطری که در حال رشد است

عراق در اواخر سال ۲۰۱۷، شکست نظامی «داعش» را اعلام کرد، این شکست پس از نبردهای حدوداً ۳ ساله رقم خورد. داعش در ۹ ژوئن ۲۰۱۴ موصل را اشغال کرد و سپس در استان‌های صلاح الدین، انبار، کرکوک و دیالی نفوذ کرد و تا مرزهای بغداد رسید.
 پس از نبردهای شدید، نیروهای عراقی توانستند این سازمان را شکست دهند و پرونده آنچه او «دولت خلافت» که توسط رهبر پیشین خود ابوبکر البغدادی اعلام کرده بود، به پایان رساندند.
اگرچه شکست نظامی برای فروپاشی سازمان کافی نبود، اما مقامات عراقی به اندازه کافی با دستگاه ذهنی و فکری جامعه ای که برای سه سال میزبان داعش بود، تعامل و برخورد نکردند.
اکنون و به دلیل مشکلات فراوانی که جنگ با داعش همراه داشته‌است، از جمله عدم بازگرداندن آوارگان در بسیاری از این مناطق و همچنین عدم اختصاص بودجه کافی برای بازسازی آنها، این سازمان دوباره برگشته تا بتواند احیا شود. گزارش‌های غربی، به ویژه آمریکایی‌ها، نیز نشان می‌دهد که داعش دوباره برگشته است تا خطری بزرگ ایجاد کند.
کارشناسان خبره در عراق اگر چه عقایدشان در مورد خطری که ممکن است «داعش» پس از گذشت نزدیک به ۳ سال از شکست ایجاد کند، متفاوت است، اما آنها قبول دارند که این سازمان هنوز خطری است که باید با آن روبرو شد. همانطوری که سال گذشته (۲۰۱۹)، فرماندهی عملیات مشترک عراق هشت عملیات مهم نظامی به نام «اراده پیروزی» را برای مقابله با گسترش سازمان انجام داد.

- شبکه ارتباطی گسترده

در مورد بقایای داعش در عراق، هشام الهاشمی کارشناس امور گروه‌های مسلح، به «الشرق الاوسط» می‌گوید که این سازمان "یک ساختار یکپارچه شبیه به ظرفیت‌های سازمان در مرحله تأسیس در سال ۲۰۱۳–۲۰۱۴" دارد".
وی ذکر می‌کند "داعش دارای بودجه، رهبری متخصص و شبکه ارتباطی گسترده داخلی و جغرافیایی دفاعی در کوهستان، کویر و دره هاست".
 هاشمی می‌افزاید: "این سازمان در حومه شهرها، دارای اردوگاه، تونل و نیروی انسانی فعال بین ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار عنصر جنگی مستقر در حدود ۱۱ بخش عملیاتی در استان‌های غربی و شمالی عراق است".

- جذب طرفداران نقشبندیه و بعثی‌ها

فاضل ابو رغیف کارشناس امنیتی در مصاحبه با «الشرق الاوسط» معتقد است که می‌توان گفت داعش در تلاش است تا دوباره برای بازگشت خود در مناطقی که گمان می‌رود به عنوان سرزمین تمکین و پذیرش آن است، بازاریابی کند.
وی می‌گوید این سازمان «اکنون از جنگ شهرها به جنگ مرزها و از جنگ روستاها به جنگ وفاداران دور منتقل شده‌است، به طوری که این سازمان شروع به جذب پیروان خود، شامل پسران عناصر مقتول، فراری و بازداشت شدگان وابسته به داعش کرده‌است».
ابو رغیف می‌افزاید: «مناطق غربی نینوا همچون العیاضیه، الحضر، القیروان و تلعفر و در مرز عراق و سوریه علاوه بر مناطقی در تکریت و شرق تکریت تقریباً مناطق بسیار دلگرم کننده ای پناه آوردن مجدد داعش باشد».
ابو رغیف ادامه می‌دهد مناطقی در صحرای انبار مانند عکاشات، دره حوران و ارتفاعات بدوش در موصل وجود دارد که محیط مناسبی را برای این سازمان فراهم می‌کنند.
وی توضیح می‌دهد: «مناطق شمالی دیالی خطرناکترین تلاشها برای بازاریابی مجدد سازمان هستند، زیرا این سازمان شروع به جذب برخی از مخالف سیاست‌های آن، به ویژه از نقشبندیه و جوانان بعثی زیر چتر مخالفت با روند کلی سیاسی کرده‌است».
ابو رغیف تأکید می‌کند که «براساس این داده‌ها، سازمان دوباره فعالیت خود را آغاز کرده‌است و با افزایش حقوق، جذب طرفدار را آغاز کرده‌است، بنابراین اکنون در حال آغاز مرحله جدیدی است که طی آن می‌تواند اجرای عملیات‌های جدید را طی ماه‌های آینده آغاز کند».

-سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون دلاری

در همین زمینه، معتز محی الدین رئیس مرکز مطالعات جمهوریخواه در مصاحبه با «الشرق الاوسط» معتقد است که «پس از گذشت ۵ ماه از خروج نیروهای پشتیبانی شده توسط ایالات متحده از سوریه، این سازمان شروع به بازیابی نیروهای خود، شروع حملات به سبک چریکی در عراق و سوریه و آماده‌سازی شبکه‌های مالی خود کرده‌است و افراد جدیدی را به اردوگاه‌ها جذب می‌کند و این همان چیزی است که گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا در روزهای گذشته دربارهٔ بازگشت این افراد گزارش داده‌است».
محی الدین می‌افزاید: «جنبه مالی بسیار مهم است. اکنون داعش تأمین مالی بسیار بزرگی دارد که ۴۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود که هم در عراق و هم در سوریه پنهان شده‌است، همچنین در پروژه‌های تجاری از جمله پرورش ماهی، تجارت اتومبیل و انواع دیگر کشاورزی مانند حشیش در شمال عراق سرمایه‌گذاری شده‌است. اینها نشانه مطمئنی از حضور (داعش) است که می‌کوشد موضوعات آموزشی خود را در اردوگاه‌های داخل عراق و همچنین اردوگاه الهول در سوریه سامان دهند».
او در پایان اظهار می‌کند: «سازمان داعش برای آزمودن ائتلاف بین‌المللی و نیروهای عراقی و نظارت دقیق بر آنها، از فناوری‌های نوین استفاده می‌کند و درگرفتن دوباره زمین به ویژه در مناطقی که آزاد شده‌اند همچون الحضر در موصل پیروزی‌هایی کسب کرده‌است».



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.