انتقاد کارشناسان از حذف ۴ صفر از پول ایران: بازی با صفر

مرکز پژوهش‌های مجلس: هیچ تغییری بر متغیرهای بنیادین اقتصادی ندارد.. بانک مرکزی: برای «حفظ ظاهر پول ملی»

مجلس ایران کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کرد؛ طرحی که واحد پایه پول ایران را تومان تعریف کرده‌است. این مصوبه انتقادات گسترده‌ای در ایران به همراه داشته به طوری که مخالفان آن را «یک اقدام ناقص و هزینه بر و موجب ایجاد اختلال بانکی و سردرگمی عمومی» عنوان کردند.
طبق این لایحه، ۱۰ هزار ریال فعلی یک «تومان جدید» است و یک تومان جدید هم معادل ۱۰۰ ریال خواهد بود. پول خُرد کشور هم «قِران» خواهد بود.
البته که این طرح، مخالفانی نیز داشته‌است. روزنامه شرق نزدیک به اردوگاه اصلاح طلبان در این باره نوشت: «معمولاً در کشورهایی که دست به این اصلاحات زده‌اند، زمانی این کار انجام شده که ثبات نسبی در بازارها شکل گرفته و اجزای مختلف اقتصاد کشور با آرامش کار خود را می‌کنند. اما در ایران زمانی این اتفاق رسمیت پیدا کرده که تورم در ارقام بالای ۴۰ درصد است؛ تحریم‌ها شرایط سختی در تجارت خارجی ایران ایجاد کرده و بحران‌های اقتصادی به افزایش کالاهای سرمایه‌ای انجامیده‌است».
 از این رو برخی کارشناسان می‌گویند که حذف صفرها بدون مهار تورم و اصلاحات ساختاری در اقتصاد این کشور، موفقیت چندانی به همراه نخواهد داشت.
اگر شورای نگهبان این لایحه را تصویب کند، پول ملی ایران در «دوره گذار» به تدریج از ریال به تومان تغییر خواهد یافت و «قران» واحد پول خرد جدید خواهد شد. رئیس بانک مرکزی دوره اجرای این طرح را ۲ تا ۵ سال اعلام کرده‌است.
عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران ضمن دفاع از طرح حذف چهار صفر از پول ملی ایران گفته دولت ایران ناچار است برای «حفظ ظاهر پول ملی» به این اصلاحات دست بزند.
از اصلی‌ترین دلایل اجرای این طرح «تورم مزمن» و «کاهش قدرت خرید واحد پول ملی» اعلام شده‌است.
دولت ایران هدف از اجرای این طرح را رفع مشکلاتی نظیر «حجم بالای اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، خارج شدن سکه از چرخه مبادلات اقتصادی، افت حیثیت ظاهری پول ملی ایران در مقایسه با پول سایر کشورها و بالا بودن استهلاک اسکناس» برشمرده است.
به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس ایران، «حذف صفر تقریباً هیچ تغییری بر متغیرهای بنیادین اقتصادی ندارد».
نمایندگان مخالف این طرح در مجلس معتقدند «حذف ۴ صفر از پول ملی تأثیر اقتصادی در زندگی مردم ندارد» و «حذف ۴ صفر از پول ملی هزینه‌های جدیدی بر دوش کشور می‌گذارد».
نادر قاضی پور یک نماینده مجلس شورا در ایران ضمن انتقاد از این طرح گفته‌است «حذف ۴ صفر از پول ملی فقط یک نمایش است. بازی با صفرها ارزش را به پول ملی برنمی‌گرداند».
او حذف صفرها را «پاس گل دولت به ثروتمندان» می‌داند و می‌گوید: «بازی با اعداد نمی‌تواند مشکل تورم را حل کند».
برخی از رسانه‌های نزدیک به تندروها همچون سایت خبری مشرق وابسته به سپاه معتقد است، «هدف دولت روحانی از طرح تغییر واحد پول ملی، سرگرم کردن افکار عمومی در میانه مشکلات شدید اقتصادی است».
تابستان گذشته ، سایت مشرق در گزارشی به گفته های برخی از فعالان اقتصادی از جمله اسدالله عسگراولادی که سال 98 درگذشت، استناد کرده: «با توجه به شرایط اقتصادی کشور این طرح تبعات منفی به همراه خواهد داشت. اگر هدف از اجرای این طرح تورم و کنترل گرانی است، باید توجه داشته باشیم که با این کار جلوی گرانی گرفته نخواهد شد و بالعکس به گرانی دامن خواهد زد».
سایت بولتن نیوز نزدیک به سپاه نیز دربارهٔ آثار حذف ۴ صفر بر جیب مردم گزارش داد «در شرایطی که ارزش کالاها غیر از پول، نسبت به یکدیگر نیز سنجیده می‌شود، تغییر واحد پولی، حذف چهار صفر یا برعکس اضافه کردن چهار صفر تأثیر معناداری در اقتصاد پولی و از منظری که گفته شد یعنی قیمت‌های نسبی به جا نمی‌گذارد. به موازات نیز فی نفسه هیچ تغییری در شاخص‌هایی که با نسبت قیمت‌ها سرو کار دارند مانند نرخ تورم اتفاق نخواهد افتاد».
در مقابل، مسئولان ایران از افزایش حیثیت پول ملی، کاهش حجم اسکناس در گردش، تسهیل مبادلات پولی ساده روزمره و رفع دشواری‌های محاسباتی کنونی، بازگشت دوباره سکه به چرخه مبادلات اقتصادی، استفاده از نام رسمی واحد پول کشور، کاهش هزینه چاپ و امحای اسکناس و نیز کاهش هزینه‌های ناشی از استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار، به عنوان بخشی از پیامدهای مثبت حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پایه آن از ریال به تومان نام می‌برند.