انتقاد کارشناسان از حذف ۴ صفر از پول ایران: بازی با صفر

مرکز پژوهش‌های مجلس: هیچ تغییری بر متغیرهای بنیادین اقتصادی ندارد.. بانک مرکزی: برای «حفظ ظاهر پول ملی»

انتقاد کارشناسان از حذف ۴ صفر از پول ایران: بازی با صفر
TT

انتقاد کارشناسان از حذف ۴ صفر از پول ایران: بازی با صفر

انتقاد کارشناسان از حذف ۴ صفر از پول ایران: بازی با صفر

مجلس ایران کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کرد؛ طرحی که واحد پایه پول ایران را تومان تعریف کرده‌است. این مصوبه انتقادات گسترده‌ای در ایران به همراه داشته به طوری که مخالفان آن را «یک اقدام ناقص و هزینه بر و موجب ایجاد اختلال بانکی و سردرگمی عمومی» عنوان کردند.
طبق این لایحه، ۱۰ هزار ریال فعلی یک «تومان جدید» است و یک تومان جدید هم معادل ۱۰۰ ریال خواهد بود. پول خُرد کشور هم «قِران» خواهد بود.
البته که این طرح، مخالفانی نیز داشته‌است. روزنامه شرق نزدیک به اردوگاه اصلاح طلبان در این باره نوشت: «معمولاً در کشورهایی که دست به این اصلاحات زده‌اند، زمانی این کار انجام شده که ثبات نسبی در بازارها شکل گرفته و اجزای مختلف اقتصاد کشور با آرامش کار خود را می‌کنند. اما در ایران زمانی این اتفاق رسمیت پیدا کرده که تورم در ارقام بالای ۴۰ درصد است؛ تحریم‌ها شرایط سختی در تجارت خارجی ایران ایجاد کرده و بحران‌های اقتصادی به افزایش کالاهای سرمایه‌ای انجامیده‌است».
 از این رو برخی کارشناسان می‌گویند که حذف صفرها بدون مهار تورم و اصلاحات ساختاری در اقتصاد این کشور، موفقیت چندانی به همراه نخواهد داشت.
اگر شورای نگهبان این لایحه را تصویب کند، پول ملی ایران در «دوره گذار» به تدریج از ریال به تومان تغییر خواهد یافت و «قران» واحد پول خرد جدید خواهد شد. رئیس بانک مرکزی دوره اجرای این طرح را ۲ تا ۵ سال اعلام کرده‌است.
عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران ضمن دفاع از طرح حذف چهار صفر از پول ملی ایران گفته دولت ایران ناچار است برای «حفظ ظاهر پول ملی» به این اصلاحات دست بزند.
از اصلی‌ترین دلایل اجرای این طرح «تورم مزمن» و «کاهش قدرت خرید واحد پول ملی» اعلام شده‌است.
دولت ایران هدف از اجرای این طرح را رفع مشکلاتی نظیر «حجم بالای اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، خارج شدن سکه از چرخه مبادلات اقتصادی، افت حیثیت ظاهری پول ملی ایران در مقایسه با پول سایر کشورها و بالا بودن استهلاک اسکناس» برشمرده است.
به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس ایران، «حذف صفر تقریباً هیچ تغییری بر متغیرهای بنیادین اقتصادی ندارد».
نمایندگان مخالف این طرح در مجلس معتقدند «حذف ۴ صفر از پول ملی تأثیر اقتصادی در زندگی مردم ندارد» و «حذف ۴ صفر از پول ملی هزینه‌های جدیدی بر دوش کشور می‌گذارد».
نادر قاضی پور یک نماینده مجلس شورا در ایران ضمن انتقاد از این طرح گفته‌است «حذف ۴ صفر از پول ملی فقط یک نمایش است. بازی با صفرها ارزش را به پول ملی برنمی‌گرداند».
او حذف صفرها را «پاس گل دولت به ثروتمندان» می‌داند و می‌گوید: «بازی با اعداد نمی‌تواند مشکل تورم را حل کند».
برخی از رسانه‌های نزدیک به تندروها همچون سایت خبری مشرق وابسته به سپاه معتقد است، «هدف دولت روحانی از طرح تغییر واحد پول ملی، سرگرم کردن افکار عمومی در میانه مشکلات شدید اقتصادی است».
تابستان گذشته ، سایت مشرق در گزارشی به گفته های برخی از فعالان اقتصادی از جمله اسدالله عسگراولادی که سال 98 درگذشت، استناد کرده: «با توجه به شرایط اقتصادی کشور این طرح تبعات منفی به همراه خواهد داشت. اگر هدف از اجرای این طرح تورم و کنترل گرانی است، باید توجه داشته باشیم که با این کار جلوی گرانی گرفته نخواهد شد و بالعکس به گرانی دامن خواهد زد».
سایت بولتن نیوز نزدیک به سپاه نیز دربارهٔ آثار حذف ۴ صفر بر جیب مردم گزارش داد «در شرایطی که ارزش کالاها غیر از پول، نسبت به یکدیگر نیز سنجیده می‌شود، تغییر واحد پولی، حذف چهار صفر یا برعکس اضافه کردن چهار صفر تأثیر معناداری در اقتصاد پولی و از منظری که گفته شد یعنی قیمت‌های نسبی به جا نمی‌گذارد. به موازات نیز فی نفسه هیچ تغییری در شاخص‌هایی که با نسبت قیمت‌ها سرو کار دارند مانند نرخ تورم اتفاق نخواهد افتاد».
در مقابل، مسئولان ایران از افزایش حیثیت پول ملی، کاهش حجم اسکناس در گردش، تسهیل مبادلات پولی ساده روزمره و رفع دشواری‌های محاسباتی کنونی، بازگشت دوباره سکه به چرخه مبادلات اقتصادی، استفاده از نام رسمی واحد پول کشور، کاهش هزینه چاپ و امحای اسکناس و نیز کاهش هزینه‌های ناشی از استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار، به عنوان بخشی از پیامدهای مثبت حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پایه آن از ریال به تومان نام می‌برند.



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.