هوک: شواهدی دربارهٔ خروج تاکتیکی ایران از سوریه وجود دارد

هوک: ایران باید بین مذاکره یا فروپاشی اقتصادی یکی را انتخاب کند

هوک: کشتن سلیمانی فضای مناسبی برای رهایی از نفوذ ایران در عراق ایجاد کرد
هوک: کشتن سلیمانی فضای مناسبی برای رهایی از نفوذ ایران در عراق ایجاد کرد
TT

هوک: شواهدی دربارهٔ خروج تاکتیکی ایران از سوریه وجود دارد

هوک: کشتن سلیمانی فضای مناسبی برای رهایی از نفوذ ایران در عراق ایجاد کرد
هوک: کشتن سلیمانی فضای مناسبی برای رهایی از نفوذ ایران در عراق ایجاد کرد

علیرغم اینکه رژیم ایران میلیاردها دلار برای عملیات نظامی در سوریه تاکنون هزینه کرده‌است، برایان هوک نماینده ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا گفت «دولت آمریکا بر این باور است که ایران ضمن کاهش حضور نظامی، از جنگ در سوریه دست خواهد کشید».
هوک روز پنجشنبه (۲۲ مه) در گفتگو با نشریه فارین پالیسی افزود «آمریکا شاهد خروج تاکتیکی نیروهای ایرانی از سوریه و نیز خروج شبه نظامیان مسلحی است که در کنار نیروهای رژیم بشار اسد در استان ادلب، آخرین مرکز استقرار گروه‌های اپوزیسیون سوریه جنگیدند».
برایان هوک افزود: «شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شور و اشتیاق رژیم ایران برای نبردهای نیابتی در خاورمیانه فروکش کرده‌است».
 کووید ۱۹ جان بیش از هفت هزار نفر در ایران را گرفت. این در حالی است که مقام‌های آمریکایی گمان می‌کنند آمار قربانیان بسیار بیشتر از این است.
 وزیر دفاع اسرائیل هفته پیش اعلام کرد نیروهای ایرانی در حال خروج از سوریه هستند اما او مدرکی در این باره ارائه نداد. یک نماینده مجلس ایران هم گفته است «حدود ۳۰ میلیارد دلار در جنگ برای حمایت از اسد پول دادیم».
نماینده ویژه امور ایران در وزارت امور خارجه آمریکا دربارهٔ کرونا که اقتصاد ایران را به زانو درآورده و تأثیر این ویروس بر اوضاع نظامی کشور تاکید کرد «ایران اعلام کرد هفت هزار نفر بر اثر پاندومی کرونا جان خود را از دست داده‌اند. رفتار مشابه ایران و چین در این باره مشهود است. افرادی که در این دو کشور آمار دقیق منتشر می‌کنند بازداشت می‌شوند. پزشکانی را دیدیم که اخراج شدند و افرادی که واقعیت را گفتند و تهدید شدند. رژیم ایران واقعیت را به خصوص در اوایل شیوع ویروس از مردم پنهان کرد. این نظام به مرموز بودن شناخته شده و با رویکرد شفاف با مردم ایران و نیز جهان مشکل دارد. شواهدی دربارهٔ خروج تاکتیکی نیروهای ایرانی از سوریه وجود دارند. سوریه و روسیه به دلایل خروج نیروهای ایرانی از سوریه واقف هستند. آمریکا و جامعه جهانی خروج نیروهای ایرانی را به عنوان پیش شرط ارائه کمک برای بازسازی سوریه مطرح کردند. ایران از سوریه برای تهدید اسرائیل و گذرگاهی برای حفظ روابط با حزب‌الله لبنان استفاده می‌کند. طرف‌های متعددی خواهان گذار به سوی سناریوی پس از جنگ در سوریه هستند اما رژیم ایران مانعی بر سر تحقق این هدف به‌شمار می‌رود؛ بنابراین، رژیم ایران می‌داند که دلایل روزافزونی برای خروج از سوریه و حرکت به سوی فرایند سیاسی برای دوران پس از نبرد وجود دارد».
فارین پالیسی در ادامه از هوک می پرسد: به دنبال تحریم‌های پیاپی آمریکا در قالب فشار حداکثری که آخرین نمونه آن تحریم وزیر کشور ایران و چندین مقام ارشد این کشور بود پرسش این است که کدام بخش‌ها در ایران هنوز تحریم نشده. بخش‌های اقتصادی فراوانی در ایران در دوره ریاست جمهوری ترامپ تحریم شدند. هوک در پاسخ به این سؤال گفت «وزیر امور خارجه آمریکا دو سال پیش دربارهٔ استراتژی جدید دربارهٔ ایران پس از خروج از برجام صحبت کرد. ما گفتیم که در کنار مردم ایران هستیم و از رژیم ایران خواستیم تا کشتار مردم را متوقف کند. رژیم بیش از ۱۵۰۰ نفر را کشت و هزاران نفر زخمی و حدود ۸۰۰۰ تا ده هزار نفر روانه زندان و هزاران تن زخمی شدند. ۱۲ مقام ایرانی به دلیل دست داشتن در نقض حقوق بشر تحریم شدند. وزیر کشور یکی از آنها بود. او فرمان تیراندازی به سمت شرکت کنندگان در تظاهرات مسالمت آمیز داد. ۲۳ کودک از جمله یک فرد ۱۲ ساله کشته شدند. قضات و قوه قضائیه را با جریمه‌های مالی و عدم صدور گذرنامه مجازات کردیم. ایران با توجه به نفوذ اقتصادی آمریکا در جهان مورد تحریم‌های بیشتری قرار خواهد گرفت».
این نشریه با ابیان اینکه مقام‌های آمریکایی و دولت جدید عراق در ماه ژوئن گفتگو می‌کنند، می پرسد: اولویت‌های مورد نظر واشنگتن از عراق دربارهٔ ایران چیست؟ برایان هوک در پاسخ گفت: «رژیم ایران از دوره رهبری آیت الله خمینی به سلطه جویی و افزایش نفوذ در همه کشورهای خاورمیانه گرایش دارد. این رویکرد را در کشورهایی مثل لبنان و سوریه و عراق دیدیم. سیاست ما کاهش نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه و کمک به این کشورها برای رهایی از دخالت‌های ایران است. حمایت‌های فراوانی از مردم عراق انجام شده‌است. گمان می‌کنم یکی از مسائلی که نخست‌وزیر روی آن دست می‌گذارد همان احیای حاکمیت و استقلال عراق از دخالت‌های ایران است».
هوک افزود «معتقدم مرگ قاسم سلیمانی فضای مناسبی برای مردم عراق ایجاد کرد تا از دولتی برخوردار شوند که نماینده منافعشان باشد نه منافع رژیم ایران».
فارین پالیسی در ادامه از هوک می پرسد: دولت آمریکا گمان می‌کند رژیم ایران می‌تواند یک رژیم عادی باشد. دولت ترامپ بارها اعلام کرد که می‌خواهد رژیم ایران مثل یک رژیم عادی رفتار کند. اما چطور رژیمی که خود را انقلابی معرفی می‌کند می‌تواند عادی رفتار کند؟ برایان هوک در پاسخ گفت: «می‌دانیم که رژیم حاکم نماینده مردم ایران نیست. ایران کشور فقیری نیست. ایران کشور ثروتمندی است که دزدان در آن حکومت می‌کنند. این رژیم ۴۱ سال است که مردم خود را غارت می‌کند. مردم ایران به شدت خواهان تغییر اوضاع هستند. در تظاهرات ماه نوامبر پارسال تظاهرات مردم خواهان تغییر را دیدیم. مردم از رفتار خلاف قانون رژیم در کشورهای جهان به ستوه آمدند. ایران در سطح بین‌المللی منزوی شده‌است. رژیم ایران می‌داند که با بحران مشروعیت و اعتبار در داخل کشور روبرو است. ما با افزایش فشارهای اقتصادی و انزوای سیاسی رژیم به دنبال ایجاد فرصت برای مردم ایران هستیم تا از این طریق خواستار تشکیل رژیم مردمی شوند. از این رو، در جریان اعتراضات نوامبر در ۳۱ استان هیچ شعاری علیه پرزیدنت ترامپ یا آمریکا بلند نشد. مردم ایران می‌دانند خود رژیم عامل اصلی مشکلات اقتصادی شان است؛ نه آمریکا و نه تحریم‌های آمریکا. از این رو، پرزیدنت ترامپ تمایل دارد رژیم ایران به سر میز مذاکرات بیاید تا با گفتگو و مذاکره بتوان به یک معامله واقعی و جامع دست یافت. معامله ای که همه تهدیدهای رژیم ایران برای صلح و امنیت را در بر می‌گیرد».
هوک افزود: «ما نفوذ لازم برای انجام چنین معامله ای داریم. فشار حداکثری کنونی بیش از فشارهای پیش از برجام است. ما از موفقیت سیاست خارجی مان بسیار راضی هستیم چرا که قدرت بازدارندگی را احیا کردیم و در کنار مردم ایران ایستادیم و ایران را از لحاظ دیپلماتیک منزوی کردیم. ما با اطمینان از سیاست کنونی در همین مسیر حرکت می‌کنیم».
این نشریه می پرسد: با گذشت دوسال از خروج دولت ترامپ از برجام در ۲۰۱۸ آمریکا تا چه اندازه به یک معامله هسته ای دیگر که برنامه موشکی و قدرت‌های دیگر ایران در آن لحاظ گردد نزدیک شده‌است؟ برایان هوک در پاسخ گفت: «رژیم ایران باید به این سؤال پاسخ دهد. پرزیدنت ترامپ همواره خواهان مذاکره با رژیم ایران بود؛ بنابراین سؤال دربارهٔ اینکه به یک معامله دیگر نزدیک هستیم یا نه را باید از رژیم ایران پرسید. رژیم ایران باید دیپلماسی ما را با دیپلماسی پاسخ دهد نه تهدید و باج خواهی هسته ای. می‌دانیم که رژیم ایران بدون فشار اقتصادی و انزوای دیپلماتیک و تهدید به بازدارندگی نظامی در حد معقول و دفاع از منافعمان مذاکره نخواهد کرد. این را هم می‌دانیم که ما این سه عامل را اجرا کردیم و همین، امکان دست یابی به معامله مورد نظرمان را افزایش می‌دهد».
برایان هوک اضافه کرد: «ما در حال اجرای سیاست خود برای فشار حداکثری هستیم و در این میان رژیم ایران را به‌طور بی‌سابقه ای از دسترسی به درآمدهایش محروم کردیم. حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران گفت تحریم‌های آمریکا برای رژیم ۲۰۰ میلیارد دلار هزینه داشت. این مسئله مهم است چرا که ایران بزرگترین حامی تروریسم و سامی ستیزی در جهان است. این رژیم اینک دستش بسته شده. مدارا با رژیم ایران کاهش یافته‌است. از این رو، رژیم حالا آسیب بیشتری از پیامدهای این رویکرد می‌بیند».
برایان هوک گفت: دولت آمریکا موفق به تضعیف رژیم ایران شد.
او افزود «نمی توان گفت توانمندی‌های رژیم ایران برای فعالیت‌های تروریستی به آسانی و بدون هزینه از بین رفته‌است. هیچ‌کس نمی‌تواند این توانمندی را ریشه کن کند. اما با این حال رژیم ایران و گروه‌های نیابتی آن اینک ضعیف تر از سه سال پیش هستند؛ بنابراین، ایران دو گزینه دارد؛ اینکه به رویکردشان ادامه دهند و شاهد فروپاشی اقتصاد و نیاز مالی گروه‌های نیابتی شان باشند. ما به سیاست کنونی ادامه می‌دهیم چرا که این رویکرد جواب داد. عجله ای نداریم. سیاست خوبی در پیش گرفته‌ایم. این رژیم ایران است که باید تصمیم بگیرد کی به میز مذاکره می‌آید».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.