رونمایی از مجلس جدید ایران در شرایط کرونا و تحریم

بررسی عملکرد مجلس دهم و نگاهی به موانع پیش روی مجلس یازدهم: از مجلس مطیع تا مجلس تندرو

رونمایی از مجلس جدید ایران در شرایط کرونا و تحریم
TT

رونمایی از مجلس جدید ایران در شرایط کرونا و تحریم

رونمایی از مجلس جدید ایران در شرایط کرونا و تحریم

آخرین جلسه علنی دهمین مجلس ایران چهارشنبه هفته گذشته (۳۱ اردیبهشت) بدون رعایت فاصله گذاری اجتماعی و پس از تصویب ۲۰۰ قانون به پایان رسید و حالا قرار است یازدهمین دوره آن با ۱۴ کرسی بدون نماینده به دلایلی همچون کرونا، جعل مدرک و عدم کسب حداقل آرا، امروز چهارشنبه (۷ خرداد) افتتاح شود.
به گزارش الشرق الاوسط، علی لاریجانی رئیس مجلس دهم ایران در آخرین نطق خود گفت که این مجلس طی این چهار سال با «حوادث بسیار عجیبی» مواجه بود. او به حادثه‌ای خاص اشاره نکرد. لاریجانی مجلس دهم را «مظلوم» نامید که «با الفاظ سبک، تحقیر و تخریب» مواجه شده‌است.
لاریجانی همچنین گفت که هرگز طی دوازده سال ریاست خود بر مجلس یاد ندارد که رهبر ایران به او دستوری داده باشد. با این حال، علی لاریجانی بلافاصله تصریح کرد: «ایشان نظر خودشان را می‌دادند و مجلس هم وقتی نظر ایشان را می‌دانست احترام می‌گذاشت». لاریجانی سپس افزود: «یاد ندارم که تدبیری از سوی مقام معظم رهبری به مجلس اعلام شود و کسی به آن توجه نکرده باشد.»
لاریجانی در جای دیگری از سخنانش افزود که مجلس دهم «با رصد حوادث بیانیه‌های مهمی صادر کرد.» به گفتهٔ او پس از آنکه آمریکا سپاه پاسداران را گروهی تروریستی معرفی کرد، همهٔ نمایندگان مجلس «لباس سپاه بر تن کردند تا بگویند آنها نیز سپاهی هستند» و همزمان برای تقویت بنیه مالی و نظامی سپاه قدس قانون تصویب کردند.

- خدعه رسانه ای لاریجانی
در روزهای اخیر و همزمان با پایان دوره نمایندگی ۱۲ ساله و ریاست علی لاریجانی بر مجلس، تقدیرنامه‌هایی از طرف مراجع تقلید خطاب به وی نوشته و منتشر شده‌است.
برخی از منابع رسانه ای نسبت به آن واکنش نشان دادند و نوشتند: ماجرا از این قرار است که علی لاریجانی با اطلاع از مناسبات علماء و آداب حوزوی، به نگارش نامه ای خطاب به مراجع تقلید اقدام کرده و در آن نامه از حمایت‌های آنان تقدیر کرده‌است، ولی در یک شگرد رسانه ای نامه خود به مراجع تقلید را منتشر نکرده‌است.
این منابع تأکید کردند: مراجع تقلید از باب ادب پاسخ نامه لاریجانی را می‌دهند و مطالب کلی را در تأیید و تقدیر از او بیان کرده‌اند که در این سطح از مناسبات، امری کاملاً عادی است و هرگز دلالت بر تأیید مطلق عملکرد لاریجانی نیست.
به گفته این منابع، انتشار نامه‌های علمای قم بدون تصریح به قرائن حالیه و مقالیه آن، و بدون هیچ اشاره ای به نامه اولیه لاریجانی، مصداق کامل خدعه رسانه ای و پنهان‌کاری است.

- منتقدان دوره دهم چه می‌گویند؟
دوره گذشته مجلس ایران منتقدان بی شماری دارد، آنها معتقدند: مجلس دهم به جای استیفای حقوق مردم، همانند مجالس قبل از خود، به محلی برای باندبازی، فساد، سوءاستفاده از قدرت و موقعیت برای اندوختن ثروت از راه‌های غیرقانونی تبدیل شد و نمایندگان حکومتی، کرسی‌های پارلمانی را پله‌های پر کردن جیب خود به بهای رنج و محنت بیشتر مردم کردند.
این گروه می‌گویند مجلس دهم نتوانست در هیچ‌یک از حوادث مهمی که در دوران چهار سالهٔ حیاتش اتفاق افتادند، منشأ تأثیرگذاری مهمی باشد. سایهٔ رهبر و شورای نگهبان بر سر آن همواره سنگینی می‌کرد.
به گفته آنها در مهمترین حادثهٔ چهارسالهٔ دوران حیات این مجلس، یعنی گرانی بنزین که بدون دخالت مجلس صورت گرفت و به شورش‌های گستردهٔ آبان ماه سال گذشته انجامید، مجلس علیرغم اقدامات اولیهٔ خود برای برگرداندن تصمیم دولت و قیمت بنزین به وضع قبلی، با دستور علی خامنه ای، بدون هیچ گونه مقاومت، از هرگونه مخالفتی دست برداشت و نظاره گر و مشوق سرکوب خونین شورش مردم شد.

- نزاع محافظه کاران برای تصاحب ریاست
حالا که لاریجانی در مجلس حضور ندارد، دعوا و جدال بر سر جایگزینی او در میان طیف محافظه کار که اکثریت مجلس را در اختیار دارند، بالا گرفته‌است.
اکثر کرسی‌های مجلس یازدهم در اختیار اصول‌گرایان است اما آن‌ها که قبل از انتخابات نتوانستند به وحدت برسند، اکنون اختلافاتشان بر سر تصاحب کرسی ریاست مجلس مجدداً سر باز کرده‌است.
رسانه‌های داخل ایران از کاندیداتوری محمدباقر قالیباف (طیف نواصولگرایان)، حمیدرضا حاجی‌بابایی (طیف احمدی‌نژاد)، مصطفی میرسلیم (طیف اصولگرایان سنتی) و فریدون عباسی (طیف اصولگرایان سنتی) برای ریاست مجلس یازدهم خبر داده‌اند.
دست‌کم چهار بلوک اصلی اصول‌گرایان سنتی، اصول‌گرایان نوظهور، جبهه پایداری و احمدی‌نژادی‌ها (دولت نهمی‌ها) بر سرغنایم با هم دعوا دارند. گفته می‌شود جبهه پایداری و دولت نهمی‌ها هرگز به حمایت از قالیباف رضایت نمی‌دهند. با این‌حال، سرنوشت ریاست مجلس را احتمالاً نحوه معامله گروه‌ها در دقیقه ۹۰ مشخص خواهد کرد.
در مجلس یازدهم گروه‌های موسوم به اصلاح‌طلبان، چهره‌های چندانی ندارند و با وجود چهره‌های شناخته‌شده‌ای چون مسعود پزشکیان و غلامرضا تاجگردون بعید است که بتوانند یک فراکسیون در قامت اقلیت مجلس تشکیل دهند.

- چه چالش‌هایی در انتظار مجلس یازدهم وجود دارد؟
مجلس یازدهم در حالی قرار است امروز با حضور مقامات عالی‌رتبه ایران آغاز به کار کند که چالش‌ها و مشکلاتی به جا مانده از گذشته و تازه رشد یافته در انتظار آن هستند و کار آن را سخت خواهند کرد.
به گفته ناظران، پیامدهای بحران کرونا بر ایران در همه حوزه‌ها، مشکلات اقتصادی از جمله بازارهای ارزی و خودرویی، بحران اجتماعی ناشی از بیکاری، فقر، حاشیه نشینی و.. ، اعتراضات کارگری و صنفی، فساد سیستماتیک، ناکارآمدی نظام، مدیریت بخشی نگر، دخالت نهادهای نظامی در روند سیاسی و مهم‌تر از همه آثار تحریم‌های نفتی، بانکی و نظامی آمریکا علیه بخش‌های مختلف کشور، بسته شدن راه‌های تعامل با جهان و در نهایت نبود سازوکار مشخص و یکدست برای تعامل در حوزه بین‌الملل به ویژه همسایگان از چالش‌های عمده پیش روی نمایندگان دوره جدید مجلس ایران خواهد بود.



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.