طرح کنگره آمریکا برای تحریم‌های بی‌سابقه علیه ایران و متحدانش

توقف کامل کمک‌های نظامی آمریکا به لبنان و جلوگیری از کمک صندوق بین‌المللی برای نجات اقتصاد آن بخشی از این بسته تحریمی است

AP
AP
TT

طرح کنگره آمریکا برای تحریم‌های بی‌سابقه علیه ایران و متحدانش

AP
AP

اعضای جمهوری‌خواه کنگره آمریکا برای محکومیت فعالیت‌های تهران و گروه‌های نیابتی آن در منطقه، در حال تدوین و تهیه مجموعه ای از تحریم‌های شدید با هدف فلج کردن رژیم ایران و بازوهای منطقه ای آن است.
بر اساس طرح پیشنهادی جدید که نسخه ای از آن به دست روزنامه «الشرق الاوسط» رسیده، هدف از این بسته تحریمی زمین گیر کردن کمک‌های تهران به تروریسم و به ورشکستگی کشاندن رژیم از طریق قطع کمک‌های نقدی است.
مایک جانسون سناتور و رئیس کمیته حزب جمهوری‌خواه در این باره توییت کرد: «این تحریم‌ها شامل شدیدترین مجازات‌هایی است که کنگره تاکنون دربارهٔ ایران پیشنهاد کرده‌است».
وی افزود: «ایران همیشه مرتکب نقض حقوق بشر شده‌است، اقلیت‌ها را تحت فشار و پیگرد قرار داده، از تروریسم حمایت کرده و جهان را بی‌ثبات کرده‌است».
 طرح استراتژی کمیته مطالعاتی جمهوریخواهان موسوم به «تقویت آمریکا و مقابله با تهدیدهای جهانی» بیش از ۱۵۰ اقدام جدید را شامل می‌شود.
بر اساس این گزارش، کمیته مطالعاتی جمهوری خواهان از کنگره می‌خواهد معافیت تحریم‌هایی که موجب توجیه برنامه هسته‌ای ایران شده‌است را لغو کند.
به گفته نمایندگان، این تحریم‌ها قرار است قراردادهای میان بغداد و تهران در خصوص برق را که ایران از طریق آن به ۸۰۰ میلیون دلار از جانب عراق می‌رسد، لغو کند.
این نمایندگان نگرانند که ایران از طریق این قراردادها نفوذ و جایگاه خود را در اقتصاد و دولت عراق افزایش دهد.
طبق برنامه جدید نمایندگان حزب جمهوری‌خواه، دولت بدون گرفتن موافقت مجلس نمایندگان یا کنگره می‌تواند از لغو تحریم‌ها جلوگیری کند.
جانسون در این ارتباط گفت «جمهوریخواهان نگران آن هستند که باید در زمینه تحریم‌های ایران هماهنگی و سیاست ثابت وجود داشته باشد، زیرا معافیت‌های تحریمی استراتژی کارزار حداکثری را موردنظر ترامپ را کم رنگ می‌کند».
علاوه بر این، سناتورهای جمهوری‌خواه پایان یافتن تحریم‌های تسلیحاتی ایران در اکتبر را از عوامل دیگر در تهیه و تدوین این طرح قلمداد کردند. جمهوریخواهان و متحدان آنها در دولت آمریکا بهترین راه برای جلوگیری از فروش تسلیحات روسیه و چین به تهران را بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی می‌دانند.
طبق طرح پیشنهادی جدید، دولت ایالات متحده این اختیار را پیدا می‌کند که از نفوذش در شورای امنیت سازمان ملل استفاده کند و مطمئن شود که تحریم‌های بین‌المللی دوباره اعمال خواهند شد.
بنا بر طرح جدید، اگر تحریم‌های تسلیحاتی علیه رژیم ایران تمدید نشود کنگره می‌تواند نقش عمده‌ای در طراحی تحریم‌های جدید در زمینه فروش تسلیحات به تهران ایفا کند.
بخشی از این طرح در مورد تحریم علی خامنه‌ای رهبر ایران است، همچنین شامل تحریم صنایع پتروشیمی و اتومبیل‌سازی و بخش‌های مالی می‌شود.

- عراق

 این بسته همچنین در اقدامی بی‌سابقه، پیشنهاد تحریم هر گروه شبه‌نظامی عراقی که در حمله چند ماه پیش به سفارت آمریکا در بغداد نقش داشت. این طرح خواستار گنجاندن این گروه‌ها مانند سازمان بدر، تیپ‌های امام علی، تیپ‌های الخراسانی، تیپ‌های سیدشهدا، گردان ابوالفضل العباس، جنبش انصارالله الاوفیاء، جنبش سربازان امام و تیپ‌های عاشورا در لیست سازمان‌های تروریستی است.
متن این بند حاکی از موارد زیر است: «سازمان بدر به رهبری العامری، همچنان وزارت کشور و جناح‌های پلیس عراق را کنترل می‌کند که به نوبه خود کمک‌های آمریکایی را در زمینه مبارزه با (داعش) دریافت می‌کنند».

- لبنان

بخشی از طرح یادشده نیز با ادبیات تندی به موضوع کمک به لبنان پرداخته‌است. در این طرح پیشنهاد شده همه کمک‌ها به لبنان قطع و از کمک مالی صندوق بین‌المللی پول جلوگیری شود.
این نمایندگان تأکید کرد: هیچ دلیل قانع کننده ای برای ادامه کمک به لبنان پس از تسلط حزب‌الله لبنان بر کشور وجود ندارد.
جانسون در این باره گفت: هدف از ارائه پول مالیات‌دهندگان آمریکایی مقابله با حزب‌الله است، ممکن است این در گذشته درست بوده باشد اما اکنون دیگر درست نیست زیرا مبالغ به صورتی خرج می‌شود که مغایر اهداف ما در منطقه است».
این طرح می‌کوشد تا هرگونه کمک مالی از صندوق بین‌المللی پول برای نجات لبنان از وخامت اوضاع اقتصادی را مسدود کند.
در متن این بند آمده‌است: «با توجه به کنترل لبنان توسط حزب‌الله، ما معتقدیم که کنگره باید قانونی را تصویب کند که مانع استفاده از وجوه مالیات دهندگان آمریکایی شود که برای صندوق بین‌المللی پول به منظور نجات وضعیت اقتصادی این کشور اختصاص داده شده‌است. هرگونه کمک این چنینی می‌تواند پاداشی برای (حزب‌الله) باشد، در زمانی که معترضین در لبنان خواستار پایان دادن به فساد و ایستادگی در برابر حکومت (حزب‌الله) هستند».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.