برگزاری نشست حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه تنش دربارهٔ ایران

برگزاری نشست حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه تنش دربارهٔ ایران
TT

برگزاری نشست حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه تنش دربارهٔ ایران

برگزاری نشست حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه تنش دربارهٔ ایران

نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی در حالی از امروز دوشنبه در شهر وین اتریش آغاز شده که خودداری ایران از صدور مجوز برای کارشناسان آژانس به‌منظور بازدید از دو سایت با فعالیت‌های مشکوک، بر تنش‌ها میان تهران و جامعه بین‌الملل افزوده‌است.
طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، در دو گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اوایل ماه ژوئن منتشر کرد، بر نگرانی‌ها دربارهٔ آینده توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران و همچنین افزایش احتمال فروپاشی این توافق در پی خروج آمریکا از آن در سال ۲۰۱۸ میلادی تأکید شده‌است.
این دو گزارش، محور اساسی گفتگوهای ویدئوکنفرانسی نشست شورای حکام آژانس است.
در سند اول آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بن‌بستی اشاره دارد که در همکاری‌های تهران با این نهاد به وجود آمده‌است. آژانس می‌گوید بیش از یک سال است که تلاش‌هایش برای دریافت توضیحات قانع کننده از تهران بی‌نتیجه مانده‌است.
آژانس به‌طور مشخص به فعالیت‌های مشکوک در سه سایت اشاره دارد. همچنین تقاضای آژانس از تهران در ماه ژانویه برای دسترسی به دو سایت از آنها تاکنون بی‌نتیجه بوده‌است.
آژانس در گزارش خود ضمن ابراز «نگرانی عمیق» از بن‌بست به وجود آمده، به تهران هشدار داده که ممکن است شورای حکام با تصویب قطعنامه‌ای علاوه بر یادآوری تعهدهای بین‌المللی به ایران، تحریم‌هایی را نیز علیه این کشور به اجرا بگذارد.
اگرچه صدور چنین قطعنامه‌ای در این مرحله اقدامی بی‌سابقه خواهد بود، ولی باز هم بر تنش‌های میان تهران و جامعه بین‌الملل خواهد افزود. آخرین قطعنامه انتقادآمیز آژانس علیه ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی صادر شده بود.
در یک سال گذشته ایران توانسته‌است ذخایر اورانیوم غنی شده خود را افزایش داده و سطح غنی سازی خود را به ۴٫۵ درصد برساند و تعداد و عملکرد سانتریفیوژها را نیز افزایش دهد؛ این در حالی است که در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی بر سطح غنی سازی ۳٫۶۷ درصد توافق شده بود.
گزارش دوم آژانس در ابتدای ماه ژوئن، بر این موضوع نیز تأکید دارد که در حال حاضر ذخیره اورانیوم غنی شده در ایران تقریباً هشت برابر حد مجاز است.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»