خطر فروپاشی برجام در پی ملاحظه کاری ایران دربارهٔ بازرسی آژانس اتمی

تعهد مسکو برای حمایت از ایران در برابر «رفتارهای خصمانه».. اروپا «دست روی دست نمی‌گذارد»

خطر فروپاشی برجام در پی ملاحظه کاری ایران دربارهٔ بازرسی آژانس اتمی
TT

خطر فروپاشی برجام در پی ملاحظه کاری ایران دربارهٔ بازرسی آژانس اتمی

خطر فروپاشی برجام در پی ملاحظه کاری ایران دربارهٔ بازرسی آژانس اتمی

برای دومین روز پیاپی، اختلافات بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روند فزاینده خود را دنبال کرد.
تهران روز گذشته در مورد قطعنامه ای که انتظار می‌رود توسط کشورهای اروپایی برای الزام ایران به ایجاد امکان دسترسی بازرسان به دو سایت مخفی مشکوک به فعالیت‌های هسته ای اعلام نشده ارائه شود ، انتقاداتی را مطرح کرده‌است.
در این میان، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در استقبال از همتای ایرانی خود متعهد شد که با رفتارهای «ضدایرانی» مقابله کند.
لاوروف افزود: «در وین پیشرفت وجود دارد، دوستان غربی ما در حال بحث در مورد برخی ایده‌ها در نیویورک هستند.. اوضاع نگران کننده است.. ما در برابر هرگونه تلاش برای استفاده از این وضعیت در جهت دستکاری در شورای امنیت و ترویج دستور کار ضد ایرانی قاطعانه مقاومت خواهیم کرد».
وزیر خارجه روسیه در ادامه، اقدامات آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را «خلاف قوانین بین‌المللی» توصیف کرد.
 محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نیز در پایان دیدار با لاوروف به تلویزیون رسمی ایران عنوان کرد که آژانس اتمی «در جهت منویات آمریکا و اسرائیل برای نابودی برجام عمل می‌کند».
وی گفت: «مواضع ایران، روسیه، چین و تعداد دیگری از کشورها دربارهٔ تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی کاملاً همسان است».
کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز با اشاره به اقدام سه کشور اروپایی برای تصویب قطعنامه‌ای در شورای حکام در راستای درخواست دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دو مکان مورد نظر در ایران گفت: «ارائه این قطعنامه، اقدامی تاسف‌آور و کاملاً غیرسازنده است».
غریب آبادی تأکید کرد: «در صورت تصویب قطعنامه‌ای ضد ایران، تهران ناچار خواهد بود متناسب با آن، اقدامات لازم را اتخاذ کند که مسئولیت آن برعهده بانیان چنین رویکردهای سیاسی و مخربی است».
به گفته او، «درخواست آژانس مبتنی بر ادعاهای اسرائیل به عنوان دشمن ایران است». وی افزود: «آژانس به تازگی تلاش کرد اطلاعات متفاوت دیگری را به عنوان مبنای درخواست خود ارائه کند که فقط شامل چند تصویر ماهواره‌ای تجاری است که این تصاویر نیز حاوی اطلاعات منطقی و متقنی که بتواند بعنوان مبنایی برای اثبات مشروعیت درخواست‌های آژانس قرار گیرد، نیست».
رافائل ماریانو گروسی مدیرکل آژانس، روز دوشنبه ۱۵ ژوئن (۲۶ خرداد) در آغاز نشست چهار روزه شورای حکام خواهان همکاری فوری ایران در این زمینه شده بود.
 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال جاری دو گزارش دربارهٔ ایران منتشر کرده است. آژانس تهران خواسته‌است تا دربارهٔ مواد و فعالیت‌های هسته‌ای که به کارشناسان بین‌المللی اعلام نکرده، توضیح دهد.
همچنین آژانس با اشاره به فعالیت‌های مشکوک در سه سایت هسته ای، تأکید کرد که تقاضا از تهران برای دسترسی به دو سایت از آنها تا کنون بی‌نتیجه بوده‌است.
در این میان، سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان که از امضاکنندگان برجام هستند پیش‌نویس قطعنامه‌ای توبیخی علیه ایران برای عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را جهت ارائه به شورای حکام آژانس آماده کرده‌اند و در آن خواهان همکاری کامل تهران با آژانس شده‌اند.
اگر این قطعنامه یک صفحه‌ای که در تاریخ ۱۰ ژوئن (۲۱ خرداد) تهیه شده، تصویب شود اولین قطعنامه شورای حکام علیه ایران در هشت سال گذشته خواهد بود.
خبرگزاری فرانسه به نقل از دیپلمات‌ها گزارش کرد که این قطعنامه از ایران می‌خواهد تا بازرسان قادر به ورود به دو سایت مظنون به فعالیت‌های هسته ای گذشته باشند.
آژانس می‌گوید بازرسان او چهار ماه است که نتوانسته‌اند دست‌کم از دو سایت مورد نظر بازرسی کنند.
آژانس اطلاعاتی آمریکا و آژانس انرژی بین‌المللی انرژی اتمی معتقدند که ایران برای تولید تسلیحات هسته ای، برنامه ای پنهان و هماهنگ داشت که در سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآمد.
دستیابی اسرائیل از آنچه که آن را «بایگانی» فعالیت هسته ای گذشته ایران توصیف می‌کند، به آژانس اطلاعات بیشتری دربارهٔ فعالیت‌های گذشته تهران داده‌است.
در این میان، یک دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز گفته‌است که اروپا «نمی‌تواند دست روی دست بگذارد و هیچ کاری نکند».



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.