اسرائیل حمله به نطنز را یک «پیام» به ایران می‌داند.. و مسئولیت آن را نمی‌پذیرد

اسرائیل حمله به نطنز را یک «پیام» به ایران می‌داند.. و مسئولیت آن را نمی‌پذیرد
TT

اسرائیل حمله به نطنز را یک «پیام» به ایران می‌داند.. و مسئولیت آن را نمی‌پذیرد

اسرائیل حمله به نطنز را یک «پیام» به ایران می‌داند.. و مسئولیت آن را نمی‌پذیرد

اگر چه اولین واکنش اسرائیل به سری جدید انفجارها در تأسیسات هسته ای از «نقص فنی که به‌طور مداوم در راکتورهای ایرانی اتفاق می‌افتد» سخن گفت، اما روز گذشته از گوشه و گزارش‌هایی در مورد «حملات سایبری خارجی» و «پیامی مبنی بر وجود کسانی که مخالف ادامه غنی سازی اورانیوم در آن تأسیسات هستند» منتشر شد.
این منابع در ارتباط با سرویس‌های امنیتی تل آویو گفتند: «مقامات ایرانی این پیام را دریافت کرده‌اند و در حال بررسی چگونگی پاسخ به آن هستند.»
مشخص است که دولت، ارتش و سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل از ورود رسمی به این موضوع خودداری می‌کنند، اما طرف‌های نزدیک به این نهادها تقریباً به صراحت صحبت می‌کنند.
 ران بن یشای تحلیلگر امور نظامی و اطلاعاتی و سخنگوی پیشین ارتش اسرائیل روز گذشته گفت: «بزرگی انفجاری که در کارخانه غنی سازی اورانیوم ایران در نطنز رخ داد، عجیب و غافلگیر کننده بود. تصاویر محل انفجار خسارت جدی به آزمایشگاه محل تولید سانتریفیوژهای پیشرفته ایران را نشان داده‌است. این بزرگترین حمله سایبری و خرابکاری در برنامه هسته ای ایران پس از انتقال ویروس و بدافزار استاکس‌نت به سانتریفیوژها در نطنز است.»
وی افزود: «ایران در این مرحله از متهم کردن اسرائیل به مسئولیت این رویداد خودداری کرده‌است، اما خبرگزاری رسمی آن یک مقاله تحلیلی منتشر کرده‌است که اسرائیل و ایالات متحده را به عنوان مظنون به خرابکاری معرفی کرده‌است».
وی اضافه کرد: اسرائیل به سانتریفیوژهایی که ایران در حال توسعه آنها است، اهمیت قائل است، ایرانی که سال گذشته تعهدات توافق هسته ای و در ارتباط با افزایش غنی سازی اورانیوم را کاهش داده‌است.
سرهنگ رافائل افک متخصص فیزیک و فناوری هسته ای که به عنوان تحلیلگر ارشد سرویس اطلاعاتی اسرائیل فعالیت کرده بود، گفت: «ایران هنگامی که مدعی است که برنامه هسته ای اش صلح آمیز است، حقیقت را نمی‌گوید. داده‌های اطلاعاتی عظیمی تا به امروز فاش شده‌اند که همه به‌طور واضح نشان می‌دهد که این برنامه در درجه اول برای تولید سلاح هسته ای در نظر گرفته شده‌است».
افک افزود: «گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای ، منتشر شده در ۵ ژوئن (۲۰۲۰)، اگرچه از موضوع عدم تعهد ایران به مفاد قرارداد توافق هسته ای ۲۰۱۵ می‌کاهد، اما در عین حال حقایقی شگفت‌انگیز دربارهٔ برنامه هسته ای آن ارائه می‌دهد.»
وی افزود: «به منظور غنی سازی اورانیوم تا ۹۰٪ (میزان غنی سازی مورد نیاز برای ساخت بمب هسته ای)، فرایند غنی سازی باید در چهار مرحله انجام شود: غنی سازی به کمتر از ۵٪، غنی سازی محصول به دست آمده از مرحله قبل از ۲۰٪، پس از آن ۶۰٪ و بالاخره ۹۰٪. اگر مقادیر اورانیوم موجود در ایران از طریق سه مرحله اضافی تا ۲۰٪، ۶۰٪ و ۹۰٪ غنی سازی شود، در این صورت محصول نهایی حدود ۱۵ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۹۰٪ خواهد بود، یعنی همان مقدار مورد نیاز برای تولید هسته یک بمب هسته ای واحد».
 وی اضافه کرد: سانتریفیوژهایی که ایران در تأسیسات نطنز و فردو فعال می‌کند به معنای این است که «ایران از نظر تئوری می‌تواند ظرف چهار ماه پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای را نقض کند و مقدار اورانیوم مورد نیاز برای تولید اولین بمب هسته ای را غنی سازی کند».



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»