اورتگاس: ظریف و سلیمانی دو روی یک سکه اند

واشنگتن: ایران ادعا می‌کند که می‌خواهد با همسایگان خود روابط خوبی داشته باشد، اما تهدیداتش ادامه دارد

مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
TT

اورتگاس: ظریف و سلیمانی دو روی یک سکه اند

مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)

بازی سکوت همراه با افشای اطلاعات ایالات متحده، اسرائیل و ایران که ترکیبی از تهدید، تکذیب و اذعان منفی در قبال سلسله انفجارهایی که روزهای اخیر در ایران اتفاق افتاده‌است، نشان می‌دهد که تصمیمی در بالاترین سطح همراه با فشارها و تسریع آنها قبل از تصویب قطعنامه شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی تهران گرفته شده‌است.
به دور از جنجال جاری در اسرائیل، جایی که «امنیت ملی» با نزاع سیاسی و انتخاباتی آمیخته شده‌است، شاهد «سکوت آمریکایی‌ها» در مورد اظهارنظر دربارهٔ دلایل و طرف پشت پرده بمب‌گذاری‌های ایران هستیم که برجسته‌ترین آن انفجاری است که در تأسیسات «نطنز» بزرگترین تأسیسات هسته ای ایران رخ داد و خسارات «وسیعی» ایجاد کرده که ممکن است تولید تجهیزات غنی سازی اورانیوم را متوقف کند.
اما افراد دیگری نیز وجود دارند که اشاره می‌کنند دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم گرفته‌است که نظریه دو گرایش در ایران را نادیده بگیرد: یکی تندرو و دیگری اصلاح طلب. آنها تأکید می‌کنند که شرط‌های دوازده‌گانه تعیین شده توسط وزیر امور خارجه مایک پمپئو برای تبدیل ایران به «یک کشور عادی» تغییر نکرده‌است؛ بلکه، با توجه به رویارویی آشکار بین دو کشور در کشورهایی که تهران در آن‌ها دخالت می‌کند از عراق تا سوریه، لبنان و یمن، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین در رویارویی آشکار در شورای امنیت همزمان با خواسته پمپئو مبنی بر این که با تمدید قطعنامه تحریم تسلیحاتی علیه ایران «به رسالت سازمان ملل خیانت نکنند».
محدودیت‌های سازمان ملل در فروش و خرید اسلحه توسط ایران قرار است در نوامبر سال ۲۰۲۰ منقضی شود. این بزرگ‌ترین شکایت منتقدین توافق هسته ای هنگام امضای آن در سال ۲۰۱۵ بود.
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، هم روز سه‌شنبه ۱۷ تیر در پیامی در توئیتر به سخنان وزیر خارجه ایران در مجلس اشاره کرد و گفت: «خطاب به کسانی که تأکید دارند ظریف دوست شما است، پیشنهاد می‌کنم در این‌جا به سخنان خودش گوش کنند».
اورتگاس در این پیام افزود: «همان‌طور که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، به جهان گفته بود، وقتی رژیم ایران آمریکایی‌ها را می‌کشت، ظریف و قاسم سلیمانی کاملاً با هم هماهنگ بودند. کافی است از وزیر خارجه ظریف بپرسید، او به این موضوع افتخار می‌کند».
اورتگاس همچنین فیلمی از سخنرانی محمدجواد ظریف، در مجلس شورای اسلامی ایران که در آن به سیاست خارجه تهران در و هماهنگی اش با قاسم سلیمانی افتخار کرده را ضمیمه این توییت کرده‌است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به این تهدیدات در ایمیلی به «الشرق الاوسط» گفته‌است که «ایران ادعا می‌کند که می‌خواهد روابط خوبی با همسایگان خود داشته باشد، اما تهدیدات خود را با سطح خشونت بالاتری ادامه می‌دهد.»
 وی افزود: ایران «بزرگترین تهدید برای صلح و امنیت در خاورمیانه است و چنین اظهاراتی به وضوح نشان می‌دهد که سپاه پاسداران و رهبران آن نیرویی بی‌ثبات کننده در منطقه هستند.»
در حالی که سخنگوی پنتاگون به درخواست الشرق الاوسط برای اظهار نظر در مورد تهدیدات ایران و اقداماتی که نیروهای آمریکایی می‌توانند در منطقه خلیج انجام دهند، پاسخ نداد، رسانه‌های آمریکایی به نقل از یک سخنگوی دولت گفتند: «به جای تهدیدهای کلامی، رژیم ایران باید از تأسیسات نظامی و هسته ای خود محافظت کند، زیرا او تأثیر استراتژی بازدارندگی ایالات متحده در منطقه را به خوبی می‌داند».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»