اورتگاس: ظریف و سلیمانی دو روی یک سکه اند

واشنگتن: ایران ادعا می‌کند که می‌خواهد با همسایگان خود روابط خوبی داشته باشد، اما تهدیداتش ادامه دارد

مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
TT

اورتگاس: ظریف و سلیمانی دو روی یک سکه اند

مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا (AFP)

بازی سکوت همراه با افشای اطلاعات ایالات متحده، اسرائیل و ایران که ترکیبی از تهدید، تکذیب و اذعان منفی در قبال سلسله انفجارهایی که روزهای اخیر در ایران اتفاق افتاده‌است، نشان می‌دهد که تصمیمی در بالاترین سطح همراه با فشارها و تسریع آنها قبل از تصویب قطعنامه شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی تهران گرفته شده‌است.
به دور از جنجال جاری در اسرائیل، جایی که «امنیت ملی» با نزاع سیاسی و انتخاباتی آمیخته شده‌است، شاهد «سکوت آمریکایی‌ها» در مورد اظهارنظر دربارهٔ دلایل و طرف پشت پرده بمب‌گذاری‌های ایران هستیم که برجسته‌ترین آن انفجاری است که در تأسیسات «نطنز» بزرگترین تأسیسات هسته ای ایران رخ داد و خسارات «وسیعی» ایجاد کرده که ممکن است تولید تجهیزات غنی سازی اورانیوم را متوقف کند.
اما افراد دیگری نیز وجود دارند که اشاره می‌کنند دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم گرفته‌است که نظریه دو گرایش در ایران را نادیده بگیرد: یکی تندرو و دیگری اصلاح طلب. آنها تأکید می‌کنند که شرط‌های دوازده‌گانه تعیین شده توسط وزیر امور خارجه مایک پمپئو برای تبدیل ایران به «یک کشور عادی» تغییر نکرده‌است؛ بلکه، با توجه به رویارویی آشکار بین دو کشور در کشورهایی که تهران در آن‌ها دخالت می‌کند از عراق تا سوریه، لبنان و یمن، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین در رویارویی آشکار در شورای امنیت همزمان با خواسته پمپئو مبنی بر این که با تمدید قطعنامه تحریم تسلیحاتی علیه ایران «به رسالت سازمان ملل خیانت نکنند».
محدودیت‌های سازمان ملل در فروش و خرید اسلحه توسط ایران قرار است در نوامبر سال ۲۰۲۰ منقضی شود. این بزرگ‌ترین شکایت منتقدین توافق هسته ای هنگام امضای آن در سال ۲۰۱۵ بود.
مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، هم روز سه‌شنبه ۱۷ تیر در پیامی در توئیتر به سخنان وزیر خارجه ایران در مجلس اشاره کرد و گفت: «خطاب به کسانی که تأکید دارند ظریف دوست شما است، پیشنهاد می‌کنم در این‌جا به سخنان خودش گوش کنند».
اورتگاس در این پیام افزود: «همان‌طور که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، به جهان گفته بود، وقتی رژیم ایران آمریکایی‌ها را می‌کشت، ظریف و قاسم سلیمانی کاملاً با هم هماهنگ بودند. کافی است از وزیر خارجه ظریف بپرسید، او به این موضوع افتخار می‌کند».
اورتگاس همچنین فیلمی از سخنرانی محمدجواد ظریف، در مجلس شورای اسلامی ایران که در آن به سیاست خارجه تهران در و هماهنگی اش با قاسم سلیمانی افتخار کرده را ضمیمه این توییت کرده‌است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به این تهدیدات در ایمیلی به «الشرق الاوسط» گفته‌است که «ایران ادعا می‌کند که می‌خواهد روابط خوبی با همسایگان خود داشته باشد، اما تهدیدات خود را با سطح خشونت بالاتری ادامه می‌دهد.»
 وی افزود: ایران «بزرگترین تهدید برای صلح و امنیت در خاورمیانه است و چنین اظهاراتی به وضوح نشان می‌دهد که سپاه پاسداران و رهبران آن نیرویی بی‌ثبات کننده در منطقه هستند.»
در حالی که سخنگوی پنتاگون به درخواست الشرق الاوسط برای اظهار نظر در مورد تهدیدات ایران و اقداماتی که نیروهای آمریکایی می‌توانند در منطقه خلیج انجام دهند، پاسخ نداد، رسانه‌های آمریکایی به نقل از یک سخنگوی دولت گفتند: «به جای تهدیدهای کلامی، رژیم ایران باید از تأسیسات نظامی و هسته ای خود محافظت کند، زیرا او تأثیر استراتژی بازدارندگی ایالات متحده در منطقه را به خوبی می‌داند».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.