دولت سعودی روز چهارشنبه (۸ ژوئیه)، محمد التویجری وزیر پیشین اقتصاد این کشور را برای تصدی ریاست سازمان تجارت جهانی معرفی کرد.
هیئت نمایندگی سعودی در سازمان تجارت جهانی در گزارشی بر باور سعودی به چندجانبه گرایی تجاری و نقش کلیدی سازمان تجارت جهانی در این نظام و نیز اهمیت ایجاد یک نظام مقتدر تأکید کرد که گشایش تجاری کنونی را بر پایه مقررات نظام تجاری چندجانبه گرا تقویت کند.
این گزارش حاکی است: «پادشاهی سعودی به اهمیت نقش کلیدی سازمان جهانی تجارت برای تنظیم و اجرای مقررات و قوانین تجارت بین‌المللی و نظارت و توسعه اقتصادی و تجاری بین‌المللی واقف است».
التویجری که سمت مشاور کنونی دربار پادشاهی را بر عهده دارد در حالی به عنوان نامزد تصدی ریاست سازمان تجارت جهانی معرفی می شود که ساختار تجارت جهانی دستخوش تحولات بزرگی شده‌است و دولت سعودی با توجه به نقش خود در ریاست دوره کنونی گروه ۲۰ به مسئولیت‌هایش عمل می‌کند. همچنین، بیانگر تداوم حمایت سعودی از تلاش‌های بین‌المللی برای رونق دوباره سازمان تجارت جهانی و تنظیم سند چشم‌انداز راهبردی از سوی اعضای گروه ۲۰ در راستای تقویت نقش مهم تجارت در پیشبرد رشد اقتصادی و تحقق توسعه پایدار است. اطلاعات بیشتر دربارهٔ نامزدهای تصدی ریاست سازمان تجارت جهانی از سوی سعودی و کشورهای دیگر در زیر می‌آید:
- بحران حیاتی
سعودی در حالی التویجری را برای رقابت برای رسیدن به ریاست سازمان تجارت جهانی معرفی کرده که این سازمان دچار بحران حیاتی شده‌است. گروه ۲۰ به ریاست سعودی می‌گوید نقش و وظایف اصلی سازمان تجارت جهانی رفته رفته رنگ باخته و کم تأثیر شده‌است. سازمان جهانی تجارت با چالش‌ها و تحولات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند؛ از جنگ تجاری بین آمریکا و چین گرفته تا پیامدهای ویروس جدید کووید ۱۹.
سعودی اینک از طریق ریاست گروه ۲۰ در راستای اصلاح چندین محور اصلی اقتصاد جهانی فعالیت می‌کند و معرفی التویجری به عنوان نامزد تصدی ریاست سازمان تجارت جهانی از جمله این اقدامات است. از این رو، دولت سعودی امیدوار است که سازمان تجارت جهانی نقش رهبری گروهی داشته و الگوی یکپارچه ای برای شناسایی چند دستگی‌ها و اولویت‌ها ارائه دهد و به بررسی راهکارها برای سهولت کار سازمان و فعالیت تجارت جهانی بپردازد. سازمان تجارت چهانی نیازمند اصلاحات ساختاری و زیربنایی برای همگامی با تحولات و پویایی اقتصادی بین‌المللی است. از این رو، قوانین و مقررات ویژه این سازمان نیازمند بازنگری است.
- رقابت تنگاتنگ
رقابت بر سر کرسی ریاست سازمان تجارت جهانی افزایش یافته‌است. این سازمان پیش از بحران اقتصادی بین‌المللی ناشی از شیوع کووید ۱۹ و تا ساعاتی پیش از پایان مهلت کاندیداتوری در شامگاه چهارشنبه با مشکلات و چالش‌های نفس گیر دست و پنجه نرم می‌کرد. فرایند انتخاب مدیرکل سازمان تجارت جهانی و جانشینی رابرتو آزودو سریع تر انجام می‌شود. آزادو اهل برزیل است و یک سال قبل از پایان دوره دوم ریاست سازمان تجارت جهانی در اواخر اوت کناره‌گیری می‌کند. هشت نفر برای رسیدن به کرسی ریاست سازمان جهانی تجارت رقابت می‌کنند.
- رقابت ۸ نفر
۸ نفر برای جانشینی ریاست سازمان تجارت جهانی رقابت می‌کنند. این هشت نفر از کشورهای سعودی، مصر، کنیا، مکزیک، مولداوی، نیجریه، کره جنوبی و انگلیس هستند.
مدیر جدید سازمان تجارت جهانی باید گفتگوهای تجاری متوقف شده را از سر بگیرد و مقدمات نشست وزارتی در ۲۰۲۱ را انجام دهد. این نشست یکی از مهم‌ترین اجلاس هایی است که سازمان جهانی برگزار می‌کند. بهبود روابط با واشنگتن یکی دیگر از وظایف مدیر جدید است.
روبرتو آزودوی ۶۲ ساله در نیمه ماه مه اعلام کرد که به دلایل شخصی زودتر از موعد از دوره دوم چهار ساله ریاست سازمان تجارت کناره‌گیری می‌کند. همین اظهارات باعث شد تا سازمان تجارت جهانی به دنبال جانشین آزودو باشد و این کار را به جای مدت زمان معمول ۹ ماهه ظرف ۳ ماه انجام دهد.
فرایند گزینش رئیس بعدی سازمان تجارت جهانی به جای انتخاب بر دستیابی به اجماع متکی است و نامزدها به تدریج از رقابت حذف می‌شوند. رای‌گیری به عنوان آخرین گزینه مطرح است اما این سناریو هیچ‌گاه اتفاق نیفتاده است. در سال ۱۹۹۹ زمانی که کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی قادر به تصمیم‌گیری در مورد دو نامزد نبودند هر یک از این دو نفر در یک دوره سه ساله ریاست کردند.
یو مینونگ- هی وزیر تجارت کره جنوبی، آمینه محمد وزیر پیشین ورزش کنیا، جسوس سیده کوری معاون مدیرکل پیشین سازمان تجارت جهانی از مکزیک، انگوزی اوکونجواویلا وزیر سابق امور خارجه و دارایی نیجریه، حمید ممدوح دیپلمات پیشین مصر، تئودور اولیانووسکی وزیر پیشین خارجه مولداوی و لیام فاکس وزیر سابق تجارت خارجه انگلیس از دیگر نامزدهای ریاست سازمان تجارت جهانی هستند.
- سه رئیس
سازمان تجارت جهانی در ۱۹۹۵ تأسیس شد و سه مدیر آن از اروپا، اقیانوسیه و آسیا و آمریکای جنوبی بودند. این سازمان رئیس آفریقایی نداشته‌است و قاره آفریقا در دوره بعدی به دنبال تعیین یک رئیس آفریقایی بر این سازمان است. روند انتخاب رئیس سازمان تجارت جهانی بر مبنای منطقه ای نیست. اگر نامزد سعودی به عنوان رئیس سازمان برگزیده شود اولین رئیس آسیایی سازمان تجارت جهانی خواهد بود.
- چالش‌های سازمان تجارت جهانی
رئیس بعدی سازمان تجارت جهانی کار سختی در پیش رو دارد. این سازمان به کانون اصلی اختلافات و تنش بین آمریکا و چین تبدیل شده‌است. آمریکا که تهدید کرده از این سازمان خارج می‌شود، از ماه دسامبر عضویت خود را در دادگاه تجدیدنظر هیئت حل و اختلاف سازمان تعلیق کرده‌است. آمریکا خواستار حذف چین از فهرست کشورهای در حال توسعه شده‌است.
یک دیپلمات در این باره به فرانس پرس گفته است: «اگر فرایند انتخاب رئیس جدید سازمان جهانی تا حد زیادی سیاسی شود، کار مشکل می‌شود». اگر اعضای سازمان تا مدت تعیین شده توافق نکنند یکی از چهار رئیس سازمان در سپتامبر به شکل موقت انتخاب خواهد شد.
- اصلاحات هشتگانه
گروه ۲۰ که ریاست آن را سعودی عهده‌دار است، می‌گوید سازمان تجارت به اصلاحات هشتگانه نیازمند است. این اصلاحات به این سازمان کمک می‌کند تا با نقش آفرینی‌های تازه در راستای کاهش پیامدهای ناگوار کرونا و دوره پس از کرونا فعالیت و نگرش جدیدی دربارهٔ وظایف این سازمان ارائه کند. هدف این اصلاحات تقویت اقتصاد جهانی و جامعه بین‌الملل است.
کارگروه تجاری و سرمایه‌گذاری گروه ۲۰ در راستای تنظیم نقشه راه برای تقویت نقش سازمان تجارت جهانی فعالیت می‌کند. نقش این سازمان برای حل اختلافات تجاری با موفقیت چشمگیری همراه بوده اما در چند سال گذشته با مشکلات و چالش‌های متعددی مواجه شد. فعالیت هیئت تجدیدنظر سازمان در حالی متوقف شده که این نهاد نقش مهمی در حل اختلافات و بررسی شکایات و دعاوی دربارهٔ اختلافات بین اعضا ایفا می‌کرد و حالا به دلیل اختلاف نظر دربارهٔ تعیین قضات جدید در کمیته داوری تعطیل شده‌است.
موارد اصلاحات هشتگانه شامل شناسایی و حل نقاط اختلاف بین اعضا، بهبود فضای گفتگو بین آنها، تنظیم اقدامات اضطراری برای کاهش نتایج ناگوار ناشی از کرونا، لزوم توقف تنش‌های ایجادشده بر سر کمک‌ها و افزایش نظارت سازمان تجارت بین‌المللی می‌شود. یکی دیگر از موارد مطرح شده لزوم همسویی، شفافیت موانع تجاری، انضباط تجارت الکترونیک و فعال سازی کار و ساز حل اختلافات هستند.
