عراق به دنبال برقراری «رابطه متوازن».. ایران در پی تبادل تجاری

تأکید الکاظمی از تهران بر «عدم دخالت».. روحانی تفاهم‌نامه‌های گذشته را یادآور شد

عراق به دنبال برقراری «رابطه متوازن».. ایران در پی تبادل تجاری
TT

عراق به دنبال برقراری «رابطه متوازن».. ایران در پی تبادل تجاری

عراق به دنبال برقراری «رابطه متوازن».. ایران در پی تبادل تجاری

مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق روز گذشته مذاکرات خود را در تهران پایتخت ایران، با مقامات ارشد ایرانی از جمله علی خامنه‌ای رهبر این کشور و حسن روحانی رئیس‌جمهور آن آغاز کرد.
روحانی از نظر پروتکل استقبال، با الکاظمی در سطح رئیس دولت رفتار کرد، به طوری که یک مراسم استقبال رسمی برای الکاظمی برگزار کرد که این مسئله برای اولین بار اتفاق می‌افتد؛ با وجود این که از همه نخست وزیران سابق عراق پس از سال ۲۰۰۳ مانند ابراهیم الجعفری و نوری المالکی به جز ایاد علاوی، با وجود روابط متمایز، در سطح معاون اول رئیس‌جمهور ایران استقبال شده‌است.
قرار بود دیروز ریاض نخستین مقصد خارجی الکاظمی باشد، اما بستری شدن خادم حرمین شریفین ملک سلمان بن عبدالعزیز، برای انجام پاره ای معاینات باعث شد تا این سفر با توافق با بغداد به پس از ترخیص ملک سلمان از بیمارستان به منظور برپایی شایسته این سفر به تعویق بیفتد.
الکاظمی به همراه یک هیئت دولتی بلندپایه به تهران سفر کرده‌است؛ به طوری که بیشتر وزرا پیش از این در پادشاهی عربی سعودی بودند و چندین تفاهم نامه همکاری و توافق‌نامه را امضا کرده‌اند.
ویژگی دیگر این سفر که پیشتر محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران روز یکشنبه گذشته در بغداد به آن اشاره کرده بود، ملاقات نخست‌وزیر عراق و همراهی تنها یک نفر یعنی علی عبدالامیر علاوی معاون نخست‌وزیر و وزیر دارایی عراق با علی خامنه‌ای رهبر ایران است؛ با توجه به شیوع بیماری کرونا، نزدیک به ۵ ماه است که خامنه ای هیچ‌گونه ملاقاتی به غیر از حسن روحانی نداشته‌است.
کاملاً واضح به نظر می‌رسید که اولویت‌ها بین دو طرف دربارهٔ اهداف این دیدار متفاوت است از یک سو ایران برای بالا بردن سطح مبادلات تجاری تمایل دارد و عراق به ایجاد توازن در روابط خارجی با توجه به منافع ملی آن.
نخست‌وزیر عراق در نشست خبری مشترک با رئیس‌جمهوری ایران گفت: «دوستدار و مشتاق روابط ممتاز با ایران با تأکید بر اصل عدم دخالت در دو کشور است».
از سوی دیگر، روحانی در این نشست خبری گفت: «ما مصمم هستیم حجم مبادلات تجاری دو کشور را به رقم ۲۰ میلیارد دلار برسانیم».
او با اشاره به سفر خود در زمان نخست‌وزیر عادل عبدالمهدی به عراق، به اجرای موارد مطروحه در آن توافقات از جمله آنها می‌توان به اتصال راه‌آهن شلمچه به بصره و لایروبی شط العرب (اروند رود) اشاره کرد.
روحانی افزود: «در گفتگوی امروز در خصوص مسائل منطقه، ثبات منطقه و نقشی که عراق می‌تواند در منطقه به عنوان یک کشور قدرتمند عربی ایفا کند، مورد تبادل نظر و تأکید قرار گرفت».
دربارهٔ اهتمام و تأکید ایران به بعد اقتصادی این سفر، یحیی آل اسحاق رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، بدهی عراق به ایران بابت دریافت برق و انرژی را از موضوعات این سفر دانست. او به خبرگزاری رسمی ایران ایرنا گفت: «زمینه‌سازی و برنامه‌ریزی برای رسیدن به افق تجارت ۲۰ میلیارد دلاری ایران با عراق از دیگر موضوعاتی است که در سفر نخست‌وزیر عراق مورد بحث قرار خواهد گرفت».
رسانه‌های ایرانی پیشتر به نقل از ایرج مسجدی سفیر ایران در عراق، از هدف‌گذاری برای افزایش حجم تبادلات تجاری با عراق به ۲۰ میلیارد دلار تا ۵ سال آینده خبر داده بودند.
در حال حاضر حجم مبادلات تجاری عراق و ایران بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار است و ایران پس از ترکیه با حجم بین ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار مقام دوم را به خود اختصاص داده‌است.
همزمان با سفر نخست‌وزیر عراق به تهران، مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی ایران از گسترش بیش از پیش همکاری‌های ارزی و بانکی میان ایران و عراق خبر داد. حمید قنبری که یکشنبه گذشته به همراه وزیر خارجه ایران برای انجام مذاکرات بانکی به عراق سفر کرده بود گفت: «در صورت تحقق این امر، حجم قابل توجهی از منابع ارزی که به چندین میلیارد دلار می‌رسد وارد بازار شده و بخش زیادی از تقاضای ارز از این محل پوشش داده می‌شود».
در حالی که لیست اولویت‌های ایران به دلیل وخامت خطرناک پول ملی آن (تومان) اقتصادی به نظر می‌رسد، اما فهرست اولویت‌های عراق سیاسی همراه با ایفای نقش برای ایجاد توازن در منطقه و دورنگهداشتن آن از تسویه حساب بین واشینگتن و تهران است.
در همین زمینه، احسان الشمری رئیس مرکز اندیشه سیاسی در عراق، به الشرق الاوسط گفت: "این دیدار ابعاد مختلفی دارد، از جمله اینکه الکاظمی می‌خواهد ثابت کند که عراق در نظر دارد بستری برای توازن در روابط خارجی خود براساس حاکمیت ملی و منافع مشترک باشد. بعد دیگری نیز دارد، آن این است که الکاظمی علاوه بر وجود ابعاد مختلف سیاسی دربارهٔ ادامه همکاری بین بغداد و تهران، به سمت مطرح کردن این عقیده مبنی بر اینکه او مرد توازن‌های دشوار است، می‌رود.
 الشمری افزود: «این دیدار دارای ابعاد داخلی نیز هست، زیرا الکاظمی تلاش می‌کند تا این اصل را اثبات کند که وی مخالف ایران نیست، به ویژه که احزاب سیاسی و بالاخص جناح‌های مسلح سعی می‌کنند تا طوری وانمود کنند که الکاظمی مخالف ایران است».
الشمری در مورد اینکه آیا الکاظمی نقش میانجیگری را ایفا خواهد کرد یا خیر، می‌گوید: «الکاظمی نمی‌خواهد مسافر بدون هزینه باشد و به آنچه که سلف خود عادل عبدالمهدی از خود نشان داد، راضی نخواهد شد؛ یعنی عراق به محلی برای انتقال پیام‌ها تبدیل نخواهد شد، بلکه در راستای همگرایی دیدگاه‌ها حرکت خواهد کرد».



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.