توافقنامه مسکو و تهران «برای مقابله با تهدیدات جدید»

در دومین سفر خود طی یک ماه اخیر، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران سه‌شنبه ۳۱ تیر (۲۱ ژوئیه) در مسکو با همتای روس خود سرگئی لاوروف دیدار و به صور مفصل رایزنی کرد.

دو طرف در پایان این گفتگوها، بر عزم خودبرای گسترش زمینه‌های همکاری و تلاش برای «محافظت» از توافق هسته ای ایران تأکید کردند، مسکو نیز بار دیگر بر مقابله با برنامه‌های ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، تأکید کرد.

سرگئی لاوروف و محمد جواد ظریف در نشست خبری اعلام کردند که توافق‌نامه جامع جدید برای همکاری بین دو کشور «پاسخگوی تحولاتی که جهان در دو دهه اخیر شاهد آن بوده و پاسخی به تهدیدهای جدید» خواهد بود.

لاوروف اعلام کرد که پیام حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به ولادیمیر پوتین تلفنی و توسط ظریف به پوتین داده شده‌است.

وی بر «عمق روابط دو کشور» تأکید کرد و گفت که مواضع مسکو و تهران «دربارهٔ پرونده‌های در دستور کار دو جانبه یا یکسان هستند یا بسیار نزدیک».

وی افزود: همکاری خوبی داریم و برنامه‌های خوبی در حوزه‌های انرژی و اقتصادی در حال انجام است، امیدواریم نشست کمیسیون همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی ایران و روسیه پاییز سال آینده در روسیه برگزار شود.

لاوروف با اشاره به موضع مسکو در عدم پذیرش تحریم‌های یک جانبه علیه ایران از سوی غرب، گفت: «هدف این تحریم‌ها محاصره ایران و منزوی کردن آن از نظر تجاری و اقتصادی است». او بر تلاش طرفین برای مقابله با این تحریم‌ها تأکید کرد.

لاوروف با تکرار موضع کشورش دربارهٔ پرونده هسته ای ایران، اظهار کرد که برجام «سنگ بنای تضمین امنیت و ثبات را تشکیل داده‌است و ما همچنان برای محافظت از این توافق و نه تخریب آن تلاش خواهیم کرد».

لاوروف به مخالفت قاطع مسکو با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اشاره کرد و گفت: «شورای امنیت سازمان ملل تحریم تسلیحاتی در مورد ایران وضع نکرد. شورای امنیت نظام کسب اجازه برای ارسال تسلیحات به ایران وضع کرد. هرگونه تلاش برای وضع تحریم تسلیحاتی نامحدود علیه ایران اقدامی غیرقانونی است و اینگونه اقدامات از سوی ایالات متحده موفق نخواهد شد».

وزیر امور خارجه روسیه درخصوص «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین ایران و روسیه» گفت: «ما تفاهم داشتیم که ۲۰ سال از زمان عقد این قرارداد مدت زیادی است و در این مدت ما شاهد تحولات گسترده‌ای در عرصه جهانی و همچنین تهدیدها و چالش‌های در برابر بشر بودیم».

لاوروف گفت: «قرار شد به فکر تدوین و ارائه سند جدیدی باشیم که موضوعات جدیدی را در آن قید بکنیم».

لاوروف در پاسخ به سؤالی دربارهٔ اوضاع منطقه خلیج عربی گفت: مسکو «به ضرورت گشودن گفتگو بین طرف‌های منطقه برای رسیدگی به پرونده‌های محل نزاع بر اساس عدم حذف هیچ‌کدام از طرف‌ها و بر اساس اصل توازن منافع» پایبند است.

وی با اشاره به اهمیت دخالت «شورای امنیت، اتحادیه اروپا و اتحادیه کشورهای عربی در فراهم کردن شرایط لازم برای موفقیت چنین گفتگو»، گفت: «طرفهای خارجی می‌توانند نقش مثبتی در پیشبرد این گفتگو داشته باشند.»

اما وی در عین حال، از واشینگتن انتقاد کرد و گفت: «برخی از طرف‌ها در تلاش هستند تا اوضاع را برای خدمت به منافع ژئوپلیتیک خود برهم زنند». او گفت که مهم است که طرف‌های خارجی به دنبال طرح ایده‌ها و برنامه‌هایی مانند ایجاد «ناتوی خاورمیانه» نباشند تا اوضاع را پیچیده‌تر نکنند.

از سوی دیگر، ظریف از موضع روسیه و چین در آژانس انرژی اتمی و شورای امنیت قدردانی کرد و گفت که توافق هسته ای نشان داد که طرف‌ها می‌توانند برای حل بحران‌ها به توافق‌های دیپلماتیک برسند و به نظر می‌رسد هرگونه تلاش برای تضعیف تلاش بین‌المللی «ارتباطی به حقوق بین‌الملل و تعهدات بین‌المللی طرف‌ها» ندارد.

وی با اشاره به توجه تهران به تبلور توافق‌نامه جامع جدید برای همکاری با روسیه، بر تمایل تهران برای تقویت همکاری با روسیه و چین در زمینه‌های مختلف تأکید کرد.

پیش از برگزاری سفر ظریف به مسکو، کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در گفتگو با روزنامه «کامرسانت» به علاقه‌مندی تهران به تسلیحات نظامی جدید روسی اشاره کرده بود.

وی گفت: «ما با مقامات مسکو دربارهٔ هر آنچه که برای تقویت توان دفاع ملی خود نیاز داریم رایزنی خواهیم کرد».

این رویکرد در تأکید دور وزیر برای رد هرگونه تحریم تسلیحاتی بر ایران و اظهارات لاوروف مبنی بر اینکه کشور «اجازه نخواهد داد که در شورای امنیت چنین اقدامی صورت گیرد» منعکس شد.