توافقنامه مسکو و تهران «برای مقابله با تهدیدات جدید»

لاوروف و ظریف بر حمایت از «توافق هسته ای» و مخالفت با تمدید تحریم تسلیحاتی تأکید کردند

توافقنامه مسکو و تهران «برای مقابله با تهدیدات جدید»
TT

توافقنامه مسکو و تهران «برای مقابله با تهدیدات جدید»

توافقنامه مسکو و تهران «برای مقابله با تهدیدات جدید»

در دومین سفر خود طی یک ماه اخیر، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران سه‌شنبه ۳۱ تیر (۲۱ ژوئیه) در مسکو با همتای روس خود سرگئی لاوروف دیدار و به صور مفصل رایزنی کرد.
دو طرف در پایان این گفتگوها، بر عزم خودبرای گسترش زمینه‌های همکاری و تلاش برای «محافظت» از توافق هسته ای ایران تأکید کردند، مسکو نیز بار دیگر بر مقابله با برنامه‌های ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، تأکید کرد.
سرگئی لاوروف و محمد جواد ظریف در نشست خبری اعلام کردند که توافق‌نامه جامع جدید برای همکاری بین دو کشور «پاسخگوی تحولاتی که جهان در دو دهه اخیر شاهد آن بوده و پاسخی به تهدیدهای جدید» خواهد بود.
لاوروف اعلام کرد که پیام حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به ولادیمیر پوتین تلفنی و توسط ظریف به پوتین داده شده‌است.
وی بر «عمق روابط دو کشور» تأکید کرد و گفت که مواضع مسکو و تهران «دربارهٔ پرونده‌های در دستور کار دو جانبه یا یکسان هستند یا بسیار نزدیک».
وی افزود: همکاری خوبی داریم و برنامه‌های خوبی در حوزه‌های انرژی و اقتصادی در حال انجام است، امیدواریم نشست کمیسیون همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی ایران و روسیه پاییز سال آینده در روسیه برگزار شود.
لاوروف با اشاره به موضع مسکو در عدم پذیرش تحریم‌های یک جانبه علیه ایران از سوی غرب، گفت: «هدف این تحریم‌ها محاصره ایران و منزوی کردن آن از نظر تجاری و اقتصادی است». او بر تلاش طرفین برای مقابله با این تحریم‌ها تأکید کرد.
لاوروف با تکرار موضع کشورش دربارهٔ پرونده هسته ای ایران، اظهار کرد که برجام «سنگ بنای تضمین امنیت و ثبات را تشکیل داده‌است و ما همچنان برای محافظت از این توافق و نه تخریب آن تلاش خواهیم کرد».
لاوروف به مخالفت قاطع مسکو با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اشاره کرد و گفت: «شورای امنیت سازمان ملل تحریم تسلیحاتی در مورد ایران وضع نکرد. شورای امنیت نظام کسب اجازه برای ارسال تسلیحات به ایران وضع کرد. هرگونه تلاش برای وضع تحریم تسلیحاتی نامحدود علیه ایران اقدامی غیرقانونی است و اینگونه اقدامات از سوی ایالات متحده موفق نخواهد شد».
وزیر امور خارجه روسیه درخصوص «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین ایران و روسیه» گفت: «ما تفاهم داشتیم که ۲۰ سال از زمان عقد این قرارداد مدت زیادی است و در این مدت ما شاهد تحولات گسترده‌ای در عرصه جهانی و همچنین تهدیدها و چالش‌های در برابر بشر بودیم».
لاوروف گفت: «قرار شد به فکر تدوین و ارائه سند جدیدی باشیم که موضوعات جدیدی را در آن قید بکنیم».
لاوروف در پاسخ به سؤالی دربارهٔ اوضاع منطقه خلیج عربی گفت: مسکو «به ضرورت گشودن گفتگو بین طرف‌های منطقه برای رسیدگی به پرونده‌های محل نزاع بر اساس عدم حذف هیچ‌کدام از طرف‌ها و بر اساس اصل توازن منافع» پایبند است.
وی با اشاره به اهمیت دخالت «شورای امنیت، اتحادیه اروپا و اتحادیه کشورهای عربی در فراهم کردن شرایط لازم برای موفقیت چنین گفتگو»، گفت: «طرفهای خارجی می‌توانند نقش مثبتی در پیشبرد این گفتگو داشته باشند.»
اما وی در عین حال، از واشینگتن انتقاد کرد و گفت: «برخی از طرف‌ها در تلاش هستند تا اوضاع را برای خدمت به منافع ژئوپلیتیک خود برهم زنند». او گفت که مهم است که طرف‌های خارجی به دنبال طرح ایده‌ها و برنامه‌هایی مانند ایجاد «ناتوی خاورمیانه» نباشند تا اوضاع را پیچیده‌تر نکنند.
از سوی دیگر، ظریف از موضع روسیه و چین در آژانس انرژی اتمی و شورای امنیت قدردانی کرد و گفت که توافق هسته ای نشان داد که طرف‌ها می‌توانند برای حل بحران‌ها به توافق‌های دیپلماتیک برسند و به نظر می‌رسد هرگونه تلاش برای تضعیف تلاش بین‌المللی «ارتباطی به حقوق بین‌الملل و تعهدات بین‌المللی طرف‌ها» ندارد.
وی با اشاره به توجه تهران به تبلور توافق‌نامه جامع جدید برای همکاری با روسیه، بر تمایل تهران برای تقویت همکاری با روسیه و چین در زمینه‌های مختلف تأکید کرد.
پیش از برگزاری سفر ظریف به مسکو، کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در گفتگو با روزنامه «کامرسانت» به علاقه‌مندی تهران به تسلیحات نظامی جدید روسی اشاره کرده بود.
وی گفت: «ما با مقامات مسکو دربارهٔ هر آنچه که برای تقویت توان دفاع ملی خود نیاز داریم رایزنی خواهیم کرد».
این رویکرد در تأکید دور وزیر برای رد هرگونه تحریم تسلیحاتی بر ایران و اظهارات لاوروف مبنی بر اینکه کشور «اجازه نخواهد داد که در شورای امنیت چنین اقدامی صورت گیرد» منعکس شد.



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.