برایان هوک به الشرق الاوسط: تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر تمدید می‌شود

فرستاده آمریکا در امور ایران: مقامات تهران نه تنها تهدیدی برای کشورهای منطقه هستند، بلکه برای مردم آنها نیز تهدید محسوب می‌شوند

برایان هوک به الشرق الاوسط: تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر تمدید می‌شود
TT

برایان هوک به الشرق الاوسط: تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر تمدید می‌شود

برایان هوک به الشرق الاوسط: تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر تمدید می‌شود

برایان هوک فرستاده آمریکا در امور ایران و مشاور ارشد وزیر امور خارجه آمریکا معتقد است که مقامات تهران نه تنها خطری برای کشورهای منطقه هستند، بلکه برای مردم آنها نیز تهدید به وجود می‌آورند.
وی در مصاحبه با روزنامه «الشرق الاوسط»، با بیان اینکه تهران از تروریست‌ها و شورشیان در یمن، خلیج، لبنان و اسرائیل حمایت می‌کند، توضیح داد که وی در تونس - عضو غیر دائم شورای امنیت از ابتدای سال جاری - به عنوان بخشی از یک تور شامل کشورهای خلیجی و اروپا، در مورد تمدید تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران مذاکراتی انجام داده‌است. این تحریم ۱۳ ساله در ۱۸ اکتبر به پایان می‌رسد.
هوک دربارهٔ جزئیات مذاکرات خود که با هدف تشدید تحریم‌های آمریکا علیه تهران صورت می‌گیرد، می‌گوید این کارزار فشار «با توجه به ادامه صادرات سلاح‌های سنگین رژیم ایران به کشورهای همسایه و همچنین پشتیبانی از تروریسم و شبه نظامیان مسلح در یمن و خلیج و تعدادی از کشورهای منطقه و جهان» عملی شده‌است.

متن مشروح مصاحبه را می‌خوانید:

* گام برنامه‌ریزی شده در شورای امنیت سازمان ملل در مورد تحریم تسلیحاتی علیه ایران چیست؟
-در عمل، ما یک پروژه داریم که به دنبال تأیید همه کشورهای عضو شورای امنیت هستیم، خواه عضو دائم باشند یا غیردائم. تمدید آن تحریم‌هایی که از ۱۳ سال پیش شروع شده بسیار مهم است، زیرا تصمیم فعلی در ۱۸ اکتبر منقضی خواهد شد. عدم تمدید این تصمیم به معنای خطرات بیشتر برای همه مردم منطقه و کشورهای آن و برای دوستان ما در خلیج و جهان خواهد بود. عدم تمدید این تصمیم به معنای صادرات بیشتر سلاح از ایران به یمن، سوریه، عراق و لبنان و سلاح‌های بیشتر ایران به حزب‌الله لبنان، حماس و دیگران است. ما این را به‌طور کلی و با جزئیات رد می‌کنیم و در نظر می‌گیریم که به نفع مردم منطقه و کشورهای آن است که از تلاش‌های توسعه و بهبود اوضاع مردم حمایت کنند و دلایل عمیق افراط گرایی و تروریسم از جمله فقر، استبداد و عدم وجود حکمرانی رشید و عاقلانه را از بین ببرند.

* اقدامات بعدی دولت آمریکا برای حمایت از این جریان سیاسی چیست؟
- برای توضیح تحولات تهدیدات ایران برای کشورهای منطقه و لزوم تمدید تحریم تسلیحاتی علیه آن، به تعدادی از کشورهای اروپایی و عربی، به ویژه در خلیج سفر خواهم کرد. من به دلایل امنیتی و سیاسی جزئیات بیشتری ارائه نخواهم داد، اما من با سفیران ایالات متحده در جهان در مورد تحرکات آنها برای توضیح تلاش‌های آمریکایی پیگیری خواهم کرد تا اینکه شورای امنیت تحریم تسلیحاتی بر روی ایران را تمدید کند، به همراه دیگر تحریم‌هایی که بر روی آن اعمال خواهد شد، از جمله تحریم‌های اقتصادی.

*ممکن است برخی نسبت به سیاست‌های آمریکا به ویژه در دوران دولت ترامپ انتقاد دارند از جمله اینکه اعمال تحریم بر مردم صورت می‌گیرد و نه رژیم‌ها، زیرا مردم هستند که تحت تأثیر تحریم‌ها هستند نه مقامات. نظر شما چیست؟
-این همان چیزی است که مقامات ایرانی آن را ترویج می‌کنند، اما واقعیت چیز دیگری است. ما از نوامبر گذشته متوجه شده‌ایم که تظاهرات علیه مقامات ایران به دلیل سیاست‌های داخلی و صدها میلیاردی که در ۴۱ سال به جای هزینه کردن آنها در برنامه‌های توسعه، اصلاحات اقتصادی، اجتماعی و آموزشی و بهبود شرایط زندگی مردم برای اسلحه و جنگ تلف کرده‌اند، صورت گرفته‌است. گزارش‌های تصویری از داخل شهرهای ایران و پایتخت، نشان داد که هزاران معترض از پاگذاشتن روی تصویر پرچم ایالات متحده که توسط مقامات کشیده شده بود، اجتناب می‌کردند و سپس اعلام می‌کردند که از جنگ‌ها و نبردها با آمریکا و جهان خسته شده‌اند و اعتراض دارند که چرا به جای بهبود خدمات و شرایط بهداشتی و اجتماعی میلیون‌ها جوان فقیر و بیکار، پول مردم را در جنگ و اسلحه خرج می‌کنند. ما نمی‌خواهیم در امور داخلی ایران دخالت کنیم، اما ما از اجازه صادرات بیشتر سلاح به این کشور جلوگیری می‌کنیم زیرا آنها را در منطقه توزیع می‌کند تا جنگ و تنش در عراق، سوریه، یمن، لبنان و بقیه کشورهای همسایه اش طولانی‌تر شود.

* شما برای اولین بار به تونس سفر می‌کنید، زمینه این دیدار و نتایج آن چیست؟
-در واقع، این اولین سفر من به تونس و کشورهای آفریقای شمالی است از زمانی که به من مسئولیت پرونده ایران گمارده شدم. در طول این سفر، من خوشحال شدم که با مقامات ارشد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه دیدار داشته باشم و در مورد همکاری ایالات متحده و تونس، که در حال حاضر عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است، صحبت کردیم، همکاری ای که از مدتی قبل با آن و با کشورهای عربی و آفریقایی از جمله در رابطه با پروژه تونس در مورد فعال کردن نقش سازمان ملل در کرونا آغاز شده‌است. همچنین تونس از پروژه بین‌المللی ایالات متحده برای تسهیل دسترسی کمک‌های انسان دوستانه به سوریه حمایت کرد.
ما به حمایت خود از تونس در زمینه ایجاد راه حل‌های سیاسی و مسالمت آمیز برای پایان دادن به جنگ در لیبی و بحران‌های موجود در خاورمیانه، از جمله درگیری عرب‌ها و اسرائیل، تهدیدات ایران برای کشورهای منطقه، صادرات اسلحه آنها و پشتیبانی آنها از شبه نظامیان درگیر در خشونت و تروریسم ادامه می‌دهیم.

* آیا سفر شما به تونس با توجه به اینکه تونس عضو شورای امنیت، صرفاً با هدف ترغیب مقامات آن برای تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران است؟
- البته ما از نقش تونس در سازمان ملل و شورای امنیت سازمان ملل قدردانی می‌کنیم و سیاست خارجی تونس همواره معتدل و مخالف تروریسم، خشونت و سیاست‌های مداخله نظامی خارجی در کشورها بوده‌است. ما ۱۳ سال پیش در شورای امنیت سازمان ملل متحد (۵ عضو دائمی آن و بقیه اعضای غیر دائم) خرید و فروش اسلحه با ایران را ممنوع کرده‌ایم تا صادرات اسلحه به کشورهای همسایه و شبه نظامیان مسلح که از آنها در بسیاری از مناطق از یمن تا لبنان از طریق عراق و سوریه حمایت می‌کنند، قطع شود. درست است که تونس در حال حاضر در معرض خطر سلاح‌های ایران و شبه نظامیان مسلح قرار ندارد، بلکه کشوری است که مانند ایالات متحده و سایر اعضای دائم شورای امنیت از سیاست‌هایی برای جلوگیری از تجاوز خارجی و مداخله در امور داخلی دولت‌ها از جمله کشورهای دوست در خلیج، مشرق عربی، لبنان و سوریه حمایت می‌کند.
تونس شریک قدرتمند ایالات متحده آمریکا است و سال هاست که به کشوری با «وضعیت ممتاز» در ناتو تبدیل شده‌است که بدون عضویت از حقوق همه اعضای پیمان بهره می‌برد. این وضعیت به تونس حقوق جدیدی اعم از بالا بردن مشارکت امنیتی، نظامی، سیاسی و اقتصادی اعطا کرد. پشتیبانی نظامی و امنیتی از تونس پس از تغییر رژیم در سال ۲۰۱۱ از یک میلیارد دلار فراتر رفت و حمایت اقتصادی تقریباً دو برابر این میزان شد و انتظار می‌رود به لطف سازوکارها و اقدامات مشترکی که از مدتی قبل در واشینگتن اتفاق افتاد از جمله دیدار هیئت‌های بازرگانی، موسسات دولتی و شرکت‌های بزرگ آمریکایی، دو برابر شود. ما با تونس برنامه‌های همکاری و هماهنگی برای مبارزه با تروریسم در لیبی، کشورهای آفریقای شمالی، کشورهای ساحل و صحرا داریم و در حمایت از گزینه تسویه حساب سیاسی مسالمت آمیز در لیبی و دوری از گزینه بازگشت به تشدید نظامی و درگیری مسلحانه در آنجا توافق نظر داریم.

* آیا بعد از مواضع اخیر واشنگتن در مورد جنگ لیبی، پرونده مداخلات نظامی و خارجی در لیبی را در تونس مطرح کردید؟
-واشنگتن از حل و فصل سیاسی و مسالمت آمیز جنگ لیبی پشتیبانی می‌کند، به وضوح با دخالت برخی کشورها از طریق ارسال سلاح و نیروهای خارجی در لیبی مخالف هستیم، خواه اینها ارتش منظم و شبه نظامیان مزدور باشند یا باندهای مسلح. ما معتقدیم که تونس و کشورهای همسایه لیبی اولین کسانی خواهند بود که از موفقیت تلاش‌های سیاسی برای بحران لیبی، متوقف کردن جنگ، خروج نیروهای خارجی و جلوگیری از تمرکز پایگاه‌های موشکی و سیستم‌های موشکی در خاک لیبی بهره‌مند می‌شوند. کشورها حق دارند که در لیبی و خارج از آن منافع اقتصادی داشته باشند اما از مداخلات خارجی در آن جلوگیری می‌شود.

* آیا اولویت‌های سیاست خارجی آمریکا در جهان اسلام، جهان عرب و در خلیج به خصوص پس از انتخابات ریاست جمهوری آینده که می‌تواند منجر به انتخاب رئیس‌جمهور دموکرات غیر از پرزیدنت ترامپ شود، تغییر نخواهد کرد؟
-ما مطمئنیم که طرفدار دونالد ترامپ و جمهوری خواهان هستیم. ما در انتخابات پیروز خواهیم شد و برای دوره دوم آماده می‌شویم. من معتقدم که اصول سیاست خارجی یکسان است، از جمله آنها رد دخالت ایران در کشورهای همسایه و تمدید تحریم تسلیحاتی بر روی آن.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.