واشنگتن گزینه‌های جایگزین برای سناریوی رد تمدید «تحریم ایران» آماده می‌کند

این احتمال وجود دارد که به مکانیسم ماشه متوسل شود

واشنگتن گزینه‌های جایگزین برای سناریوی رد تمدید «تحریم ایران» آماده می‌کند
TT

واشنگتن گزینه‌های جایگزین برای سناریوی رد تمدید «تحریم ایران» آماده می‌کند

واشنگتن گزینه‌های جایگزین برای سناریوی رد تمدید «تحریم ایران» آماده می‌کند

کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل از جمله آمریکا پیش‌بینی می‌کنند که قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از سوی این شورا رد خواهد شد.
این امر واشنگتن را بر آن داشت تا در صورت رد طرح تمدید تحریم‌ها، گزینه‌های جایگزین دیگری را آماده کند، علاوه بر این، این رد می‌تواند نبرد دیپلماتیک جدیدی را در شورای امنیت سازمان ملل متحد بین اعضای حامی پیش نویس قطعنامه ایالات متحده و اعضای مخالف آن، از همه مهمتر روسیه و چین ایجاد کند.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه ۱۴ مرداد (۵ اوت) اعلام کرد که کشورش علیرغم مخالفت شدید روسیه و چین قطعنامه پیشنهادی خود برای تجدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهد کرد.
دیپلمات‌ها در سازمان ملل می‌گویند میزان مخالفت با پیش‌نویس آمریکا به شکل فعلی به حدی است که آمریکا احتمالاً نخواهد توانست ۹ رای لازم را به دست بیاورد و روسیه و چین آن را وتو خواهند کرد.
آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشوری که در توافق هسته‌ای با ایران نقش داشتند، از تلاش‌های آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران حمایت می‌کنند، اما گفته‌اند، اولویت آنها حفظ توافق هسته‌ای (برجام) با ایران است.
خبرگزاری فرانسه که متن پیش‌نویس تهیه شده توسط دولت آمریکا را دیده می‌گوید ایالات متحده خواستار تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران است.
دیپلمات‌های سازمان ملل از اینکه این تحریم‌ها برجام را تهدید کند، ابراز نگرانی کردند، این در حالی است که تهرانی تأکید می‌کند که ادامه تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران به معنای خاتمه توافق برجام است.
کارشناسان می‌گویند که شکاف بین ایالات متحده و متحدانش به ایجاد جو نارضایتی در شورای امنیت سازمان ملل تا مهلت ۱۸ اکتبر منجر شود.
ناظران می‌گویند کشورهای اروپایی ممکن است با تمدید کوتاه مدت تحریم‌های تسلیحاتی ایران موافقت کنند البته به شرطی که این این موضوع به حمایت از برجام کمک کند.
پیش‌بینی می‌شود کشورهای عضو شورای امنیت طرح جدیدی را در این باره پیشنهاد کنند اما توافق با روسیه و چین، سخت به نظر می‌رسد.
آمریکا تهدید کرده‌است اگر پیش‌نویس این کشور در شورای امنیت رای نیاورد، به مکانیسم «بازگشت خود به خود تحریم‌ها» (موسوم به ماشه) که منجر به از سرگیری کلیه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران می‌شود، روی خواهد آورد.
این مسئله یک امکان است که برخی آن را «بسیار محتمل» می‌دانند و می‌گویند «این ممکن است چیزی باشد که پمپئو می‌خواهد به آن دست یابد».
پمپئو این استدلال را مطرح کرد که با مخالفت روبرو شد و گفت که ایالات متحده هنوز در توافق هسته ای «شریک» است، بنابراین در صورت مشاهده نقض تعهدات خود توسط تهران می‌تواند دوباره تحریم‌ها را اعمال کند.
وی به عنوان نمونه، حمایت ایران از شورشیان حوثی در یمن را ذکر کرد و از وجود نشانه‌هایی مبنی بر اینکه چین در صورت برداشته شدن تحریم آماده فروش سلاح به تهران است، ابراز نگرانی کرد.
کلی کرافت سفیر ایالات متحده در سازمان ملل، پنجشنبه گذشته به خبرنگاران گفت که اولین هدف واشینگتن تمدید تحریم تسلیحاتی است، اما ایالات متحده آمادگی دارد از «همه ابزارهای موجود» استفاده کند.
یک دیپلمات به خبرگزاری فرانسه گفته‌است قطعنامه آمریکا، «موضع حداکثری» در مورد ایران دارد. یک دیپلمات دیگر نیز گفته‌است پیش‌نویس آمریکا «فراتر از مقررات فعلی» ممنوعیت فروش سلاح‌های متعارف به ایران است.
براساس قطعنامه قبلی شورای امنیت و برجام، تحریم تسلیحاتی ایران باید تا ۱۸ اکتبر لغو می‌شود.



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»