آمادگی واشنگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه.. ایران مجدداً تحریم می‌شود

پس از موافقت شورای امنیت برای تمدید تحریم بین‌المللی.. و تلاش اروپایی‌ها برای دستیابی به قطعنامه «مجازات» تهران

آمادگی واشنگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه.. ایران مجدداً تحریم می‌شود
TT

آمادگی واشنگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه.. ایران مجدداً تحریم می‌شود

آمادگی واشنگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه.. ایران مجدداً تحریم می‌شود

ایالات متحده مطابق اصل «اسنپ بک» (مکانیسم ماشه) پیش‌بینی شده در قطعنامه ۲۲۳۱، و در ادامه تلاش‌های بی‌امان خود برای اعمال دوباره تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، همچنین به دلیل پیش‌بینی عدم تصویب پیش نویس قطعنامه ایالات متحده برای تحریم تسلیحاتی بین‌المللی به مدت دوره زمانی نامشخص از سوی شورای امنیت، از هفته آینده، به «برنامه B» منتقل می‌شود.
طرف آمریکایی به اصل بازگشت تحریم‌های خودکار متوسل شد، اصلی که به طرف‌های برنامه جامع اقدام مشترک (توافق هسته ای) پنج عضو دائم شورای امنیت یعنی ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین علاوه بر آلمان، اجازه می‌دهد تا در صورت نقض تعهدات از سوی تهران، این سازوکار فعال شود.
پس از پایان ۲۴ ساعت تعیین شده برای جلسات شورای امنیت از طریق ویدئوکنفرانس به دلیل همه‌گیری «کووید ۱۹»، پیش‌بینی می‌شد رئیس دوره ای این شورا و نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل، ساعت ۵ بعد از ظهر (جمعه) به وقت نیویورک، نتایج رای‌گیری دربارهٔ پیش نویس قطعنامه کوتاه ارائه شده توسط کیلی کرافت نماینده آمریکا، برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی بین‌المللی ایران را اعلام کند.
به گفته یک دیپلمات اروپایی، پیش از رای‌گیری در مورد پیش نویس قطعنامه، گروه سه کشور اروپایی در شورای امنیت متشکل از فرانسه، بریتانیا و آلمان «با تمام ظرفیت» به تکاپو افتادند و با همه اعضای شورای امنیت «برای جستجوی راه حل مشخص و سازنده ای که به قطعنامه‌های شورای امنیت احترام بگذارد» دیدار کردند.
او افزود: در عین حال «شکاف بین مواضع ایالات متحده از یک طرف و روسیه و چین از طرف دیگر بسیار زیاد است» و احتمال پرکردن این شکاف بعید به نظر می‌رسد.
اگرچه ایالات متحده پیش نویس قطعنامه خود را برای محدود کردن آن در یک بند نرمتر کرد، اما این اقدام فقط تلاشی نهایی برای تمدی تحریم تسلیحاتی است «تا زمانی که شورای امنیت تصمیم دیگری نگیرد»، اگر طرح "A" آمریکایی موفقیت‌آمیز نباشد، دیپلمات‌ها انتظار دارند که ایالات متحده گام‌های عملی برای تمدید تحریم تسلیحاتی را تا قبل از پایان یافتن این قانون در ۱۸ اکتبر، مطابق توافق هسته ای ۲۰۱۵، علاوه بر اعمال مجدد سایر تحریم‌ها بردارد.
دیپلمات‌ها بر این باورند که مهمترین نبرد هفته آینده آغاز خواهد شد، زیرا واشنگتن تأکید می‌کند که «حق دارد مکانیسم (اسنپ بک) را برای اعمال مجدد تحریم‌ها فعال کند». با این حال، سایر کشورهای عضو این توافق موافق نیستند.
 یک منبع دیپلماتیک دیگر به الشرق الاوسط از «"یک تلاش اروپایی برای تهیه پیش نویس قطعنامه جداگانه برای اعمال تحریم‌های بین المللی تسلیحاتی به ویژه موشک‌های بالستیک علیه ایران به دلیل رفتار بی ثبات کننده ایران در خاورمیانه» برای جلوگیری از «اختلاف عمیق» بین طرف‌های آمریکایی و اروپایی دربارهٔ اصل "Snapback" خبر داد.
اروپایی‌ها معتقدند «خروج ایالات متحده از توافق هسته ای در ماه مه سال ۲۰۱۸ باعث شد امتیازات این توافق از جمله اعمال مکانیسم دوباره اعمال خودکار تحریم‌ها از دست برود».
وی اضافه کرد: «طرف اروپایی همچنین می‌ترسد که گام آمریکا در صورت موفقیت، منجر به از بین بردن کامل توافق هسته ای شود و بدین ترتیب رژیم ایران را از تعهدات خود طبق قطعنامه ۲۲۳۱ معاف کند».
این بدان معناست که شورای امنیت به زودی خود را با یک «نبرد قانونی طولانی مدت روبرو خواهد شد که به تضعیف توانایی شورای امنیت به عنوان ابزاری برای حفظ صلح و امنیت بین المللی منجر خواهد شد».
همزمان، دولت آمریکا که به تازگی پیش نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به شورای امنیت فرستاده و استدلال قانونی اش را نیز روز پنج شنبه به اعضای شورای امنیت ارائه کرده‌است.
نسخه ای شش صفحه ای از تحلیل قانونی آمریکا که الشرق الاوسط آن را رویت کرده‌است، این مسئله را مطرح می‌کند که آمریکا تحت قطعنامه ای از شورای امنیت(۲۲۳۱) که پشتیبان توافق هسته ای است، از حقی آشکار برای به کار گرفتن بازگردانی تحریم‌ها علیه ایران برخوردار است.
این سند همچنین مطرح می‌کند: هر گونه استدلال مغایری پیشینه ای مخاطره آمیز ایجاد می‌کند که می‌تواند قدرت هر تصمیم شورای امنیت را تهدید کند.
کلی کرفت نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد اضافه کرد: ایالات متحده کاملاً به تعهدات قانونی خود تحت قطعنامه ۲۲۳۱ عمل می‌کند، و این به‌طور خاص بدان معنی است که رویه‌های ذکر شده در پیوست B قطعنامه ضرورت قانونی را از طریق بند 7B به رسمیت می‌شناسد.
در این بیانیه آمده‌است: «این قطعنامه محدودیت‌هایی برای انتقال تجهیزات هسته ای و موشکی به ایران تعیین می‌کند، و هدف (از جمله) بلوکه کردن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر را تعیین می‌کند».



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»