آمادگی اروپا برای بررسی تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت

آمادگی اروپا برای بررسی تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت
TT

آمادگی اروپا برای بررسی تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت

آمادگی اروپا برای بررسی تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت

پرونده هسته ای ایران روز گذشته در جلسه ماهانه در شورای امنیت که به موضوع فلسطین و خاورمیانه اختصاص یافته بود، مورد توجه قرار گرفت و دیان دیجانی رئیس دوره ای این شورا برای ماه جاری و نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل اعلام کرد که در پاسخ به درخواست ایالات متحده برای فعال کردن مکانیسم خودکار بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ اقدامی نخواهد کرد. این در حالی است که بریتانیا، فرانسه و آلمان ابراز تمایل کردند که در شورای امنیت کار جداگانه ای برای «رفع نگرانی‌ها» از پایان یافتن تحریم تسلیحات بین‌المللی تهران انجام دهند.
سفیر اندونزی که ریاست دوره ای شورای امنیت را برای ماه اوت برعهده دارد، در نشستی در خصوص خاورمیانه و در پاسخ به پرسش نمایندگان روسیه و چین دربارهٔ درخواست آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه را مطرح کرد.
در این نشست، واسیلی نبنزیا نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد خطاب به رئیس شورای امنیت گفت: همکاران ما در آمریکا نامه‌ای را صادر کردند که گفته می‌شود باعث تحقق بازگرداندن مکانیسم ماشه توافقنامه [برجام]شده‌است.
وی ادامه داد: تقریباً همه اعضای شورای امنیت با ایالات متحده مخالف بودند. آیا می‌توانید در مورد نشست‌های دوجانبه‌ای که از روز ارسال نامه به شورای امنیت سازمان ملل متحد برگزار کرده‌اید، به ما اطلاع دهید؟
نماینده چین در سازمان ملل متحد که نسبت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا و درخواست واشینگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه مخالف بوده‌است هم در این نشست گفت: چین از جمع‌بندی اندونزی برای عدم اقدام بیشتر دربارهٔ نامه آمریکا حمایت می‌کند.
دیان دیجانی سفیر اندونزی در سازمان ملل در پاسخ به سؤالی از جانب روسیه و چین اعلام کرد که در «جایگاهی نیست که بخواهد اقدام بیشتری درخصوص درخواست آمریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران انجام دهد چراکه میان ۱۵ عضو شورای امنیت اجماع وجود ندارد».
کلی کرفت نماینده ایالات متحده در سازمان ملل در واکنش به سخنان رئیس شورای امنیت، نسبت به مواضع دیگر اعضای شورای امنیت ابراز تاسف کرد.
او گفت: «بگذارید در این خصوص کاملاً شفاف باشم. دولت ترامپ از ایستادن در جایگاهی که هم‌نشینان محدودی داشته هراسی ندارد. من تنها از این متاسفم که دیگر اعضای شورای امنیت راه خود را گم کرده‌اند و حال می‌بینند که هم‌نشین تروریست‌ها شده‌اند».
کرافت تأکید کرد که درخواستش مبنای قانونی دارد و مخالفت اعضای شورای امنیت تأثیر حقوقی بر آن نخواهد داشت.
نماینده بریتانیا در سازمان ملل متحد هم در این باره گفت: ما در حال حاضر از مکانیسم ماشه حمایت نمی‌کنیم، آمریکا به مشارکت خود در برجام در هشت ماه مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) پایان داد.
وی با این حال افزود: ما با آمریکا دربارهٔ انقضای محدودیت تسلیحاتی ایران نگرانی مشترک داریم که می‌تواند پیامدهای جدی در خاورمیانه داشته باشد.
نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد نیز تأکید کرد که با توجه به خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، درخواست رسمی این کشور برای بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از لحاظ حقوقی تأثیرگذار نیست و نمی‌تواند اجرا شود.
نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد اضافه کرد: دربارهٔ نامه کلی کرافت نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد به استناد به مکانیسم ماشه، نمی‌توان اقدام بیشتری انجام داد.
وی در بخش دیگری از بیانیه خود ضمن متهم کردن ایران به نقض سیستماتیک برجام اعلام کرده‌است که سه کشور اروپایی معتقدند که این مسئله را باید از طریق گفتگو بین اعضای باقی‌مانده در برجام حل‌وفصل کرد و در همین راستا هفته آینده نیز نشست کمیسیون مشترک برجام در وین برگزار خواهد شد.
دیپلمات‌ها پیش‌بینی کردند که ایالات متحده فشار خود را بر جمهوری دومنیکن، تنها کشوری است که هنوز به درخواست ایالات متحده اعتراض نکرده، علاوه بر نیجر که ریاست شورای امنیت را برای ماه آینده در اختیار دارد، تشدید خواهد کرد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.