گزارش‌های بین‌المللی تصویری «تکان‌دهنده» از ظلم و شکنجه در ایران ترسیم می‌کنند

سپاه پاسداران، بسیج و پلیس در پایان‌دادن به اعتراضات شرکت داشتند


ساختمانی در تهران که در جریان اعتراضات در نوامبر گذشته سوزانده شد (خبرگزاری فرانسه)
ساختمانی در تهران که در جریان اعتراضات در نوامبر گذشته سوزانده شد (خبرگزاری فرانسه)
TT

گزارش‌های بین‌المللی تصویری «تکان‌دهنده» از ظلم و شکنجه در ایران ترسیم می‌کنند


ساختمانی در تهران که در جریان اعتراضات در نوامبر گذشته سوزانده شد (خبرگزاری فرانسه)
ساختمانی در تهران که در جریان اعتراضات در نوامبر گذشته سوزانده شد (خبرگزاری فرانسه)

گزارش جدید تهیه شده توسط جاوید رحمان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، تصویری ترسناک و هشدار دهنده از نقض شدید و جنایات مقامات ایرانی علیه شهروندان خود ارائه داده‌است، وی از «استفاده بی‌سابقه از نیروی بیش از حد و کشنده» توسط نیروهای پلیس، سپاه پاسداران و شبه نظامیان بسیج به ویژه در اعتراضات نوامبر ۲۰۱۹ علیه گرانی‌ها «حیرت‌زده» شده‌است.
گزارش جدید جاوید رحمان که برای مجمع عمومی سازمان ملل تهیه شده، ابتدا در اختیار کمیته‌های این مجمع قرار می‌گیرد و سپس قبل از آغاز رسمی جلسات سازمان ملل، به مجمع ارائه خواهد شد.
او در این گزارش از شدت خشونتی که نظام ایران به تظاهرات و اعتراضات مردم نشان داد، ابراز تعجب می‌کند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران در گزارش تازهٔ خود می‌نویسد که حداقل ۳۰۴ نفر، از جمله ۲۳ کودک و ۱۰ زن، طی هجوم و تیراندازی‌های نیروهای انتظامی و امنیتی ایران کشته شده‌اند.
گزارش‌گر ویژه سازمان ملل اما با اشاره به شمول گسترده صدور و اجرای مجازات مرگ (اعدام) برای بسیاری از جرایم در ایران، نگرانی خود را از روندهای دادرسی ناعادلانه‌ای که منجر به صدور احکام اعدام می‌شود ابراز کرده‌است.
گزارش‌شده که بستگان قربانیان نیز به‌دلیل بیان حقایق با آزار و اذیت مقامات رژیم روبه‌رو شده‌اند.
جاوید رحمان به ویژه از مسئولیت‌ناپذیری دولت ایران ابراز نگرانی می‌کند. حدود ۱۰ ماه از وقایع گذشته اما مقامات ایران همچنان از ارائهٔ اطلاعات دقیق در مورد تعداد کشته‌شدگان یا بازداشت‌شدگان طفره می‌روند. جاوید رحمان احتمال می‌دهد که تعداد واقعی قربانیان بسیار بیشتر از موارد ثبت‌شده باشد.
جاوید رحمان همچنین از ادامه اجرای احکام اعدام کودک-مجرمان در ایران ابراز نگرانی کرده‌است.
در بخش دیگری از گزارش گزارشگر ویژه ملل‌متحد در مورد اعتراضات دی ماه ۹۸ آمده‌است: پاسخ خشونت‌آمیز به اعتراضات دی ماه ۹۸در مورد سرنگونی پرواز ۷۵۲ هواپیما اوکراین نشان داد که رژیم ایران هم‌چنان به استفاده مفرط از فشار برای سرکوب آزادی بیان و اجتماعات ادامه می‌دهد.
روز چهارشنبه نیز سازمان عفو بین‌الملل در آخرین گزارش خود با عنوان «ویرانگران انسانیت: بازداشت‌های گسترده، ناپدیدسازی و شکنجه در پی اعتراضات آبان ۹۸ در ایران» به شرح بازداشت، بازجویی، و روند دادرسی ناعادلانه در پرونده‌های بازداشت‌شدگان اعتراضات آبان ماه ۱۳۹۸ پرداخته‌است و اعلام کرده‌است که برخی از بازداشت‌شدگان با «اعدام نمایشی، شوک الکتریکی، و القای حس خفگی با آب» شکنجه شده‌اند.
بنیاد عبدالرحمان برومند نیز در گزارشی تحت عنوان «ترس از کووید ۱۹ در زندانها»، وخامت اوضاع در زندان‌های ایران را تشریح کرده‌است.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.