اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

تمایل آمریکایی‌ها برای پایان دادن به برجام، شکاف بی‌سابقه ای بین ایالات متحده و متحدان اصلی آن در اروپا ایجاد کریه است که در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای دومین دوره، ممکن است این اختلاف طولانی شود.

این اختلاف در گذشته، عمیق نبود: اروپایی‌های مورد حمایت پکن، مسکو و تهران، روز یکشنبه، اعلامیه ایالات متحده را برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فاقد ارزش قانونی دانستند.

شکاف در قالب ناتو قبلاً در هنگام حمله به عراق در سال ۲۰۰۳اتفاق افتاده‌است، اما ایالات متحده در آن زمان با مخالفت فرانسه روبرو شد، نه بریتانیا.

پاسکال بونیفیس مدیر انستیتوی روابط بین‌الملل و استراتژیک در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت: «این اولین بار است که بریتانیا دربارهٔ موضوعی با ایالات متحده مخالفت می‌کند که وزارت خارجه اش آن را ضروری می‌داند».

وی افزود: بریتانیا موقعیت خود را علی‌رغم «خواسته‌های ایالات متحده که فوری تر شده‌اند» و شکاف دائمی که برگزیت با بقیه اروپا ایجاد کرده، حفظ کرد.

موضع واشنگتن همزمان با آغاز مجمع عمومی عادی سالانه در روز سه شنبه، سازمان ملل متحد را به شکاف حقوقی بی‌سابقه ای سوق داد که قرار است کثرت گرایی را برجسته کند.

در پرونده ایران، واشنگتن بیش از دو سال است که با جبهه ای متحد تشکیل شده از لندن، پاریس و برلین روبرو است، که معتقد است امنیت آن به دلیل خطرات گسترش سلاح‌های هسته ای تهدید می‌شود.

ایالات متحده تأکید می‌کند که «از تنها بودن نمی‌ترسد». مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، اظهارات خود را در مورد اروپایی‌های متهم به «کاری از پیش نبردن» در قبال ایران و «انتخاب گزینه ایستادن در کنار جمهوری اسلامی» را شدت بخشید.

این شکاف دربارهٔ پرونده ایران که توسط دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا آغاز شده‌است، اصلی‌ترین نکته در از هم پاشیدگی روابط بین ایالات متحده و قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین متحدان اروپایی آنها است.

سه سال پیش، این اختلاف در پرونده‌های مهم دیگر – آب و هوایی، قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و ناتو - و همچنین در جریان مذاکرات در سازمان ملل در مورد موضوعات کم‌اهمیت، وجود داشت.

آنچه باعث تعجب در میان دیپلمات‌های اروپایی شده، تحمیل این گونه سلطه بی‌سابقه است، به طوری که واشنگتن تا آنجا پیش رفت که از حق وتو یا پیشنهاد پیش نویس قطعنامه‌هایی برای تحمیل دیدگاه خود استفاده کرد، رفتاری که اغلب تاکنون آمریکا برای مخالفانش استفاده می‌کرد.

ریچارد گوان متخصص در گروه بحران بین‌المللی، سال گذشته، فاش کرد که «عدم وحدت استراتژیک بین غربی‌ها در شورای امنیت به روسیه و چین یک کانال دیپلماتیک برای پیشبرد منافع خود در نیویورک می‌دهد».

برتراند پدی استاد انستیتوی مطالعات سیاسی پاریس نیز معتقد است که اروپایی‌ها در پرونده ایران «راکد» شده‌اند.

وی افزود: «اساساً اولویت اروپایی‌ها حفظ اتحاد با ایالات متحده است، زیرا آنها به آن نیاز دارند، همچنین آنها قادر به تضمین سیاست دفاعی یا خارجی اروپا نیستند».

همه آنها می‌گویند «ما باید ۴۳ روز صبر کنیم» تا زمان موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۳ نوامبر فرا برسد.

بسیاری امیدوارند که پیروزی جو بایدن دموکرات، ایالات متحده را به مجامع بین‌المللی که از آن فاصله گرفته‌است بازمی‌گرداند و همچنین انسجام را به اتحاد غربی بازمی‌گرداند.

پاسکال بونیفیس گفت: «اگر بایدن انتخاب شود، یکی از اولویت‌های وی ترمیم روابط متشنج و حتی آسیب دیده بین کشورهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده خواهد بود».

فرانسوا هسبورگ مشاور ویژه بنیاد تحقیقات استراتژیک نیز می‌گوید: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌خواهند با ادغام مجدد ایالات متحده در برخی از توافق‌نامه‌های بین‌المللی «به مسائل سمت و سو ببخشند».

وی توضیح می‌دهد: «اما در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ، تهدید واقعی وجود دارد که وی از این برای شکستن پیمان ناتو سوءاستفاده خواهد کرد. پرونده ایران یکی از بهانه‌هایی است که وی می‌تواند برای طرح سؤال در مورد نقش ایالات متحده در ناتو به کار ببرد».