محمدرضا شجریان استاد آواز و موسیقی سنتی و از هنرمندان منتقد رژیم ایران، پنج‌شنبه ۱۷ مهر در سن ۸۰ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت، همزمان شمار زیادی از طرفداران و سوگواران او در برابر بیمارستان گرد هم آمدند و به بازخوانی آوازهای او پرداختند و شعار علیه حاکمیت و رژیم سردادند.
به گزارش رسانه‌های داخل ایران، بلافاصله پس از انتشار خبر درگذشت محمدرضا شجریان گروهی از مردم در مقابل بیمارستان جم تجمع کردند. تجمع‌کنندگان شعار «ننگ ما، ننگ ما صدا و سیمای ما»، «مرگ بر دیکتاتور»، «دیکتاتور بمیرد، شجریان نمیرد» و «شجریان زنده است، همیشه پاینده است» سر دادند.
بر اساس ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، نیروهای امنیتی و انتظامی با تجمع‌کنندگان در مقابل بیمارستان جم، محل درگذشت محمدرضا شجریان درگیر شدند. این گزارش‌ها نشان می‌دهد نیروهای امنیتی برای متفرق کردن تجمع کنندگان از باتوم استفاده کردند. درگیری‌های پراکنده‌ای نیز در خیابان‌های اطراف بیمارستان گزارش شده‌است.
همایون شجریان، فرزند هنرمند فقید در جمع کسانی که در برابر بیمارستان جم حاضر شده بودند اعلام کرد که پیکر او به شهر مشهد منتقل خواهد شد تا در در شهر طوس به خاک سپرده شود. وی در عین حال افزود که پیش از انتقال پیکر محمدرضا شجریان به مشهد، در بهشت زهرای تهران، «نماز میت» برگزار خواهد شد.
محمد رضا شجریان نوروز ۹۵ در حالی که در آمریکا به سر می‌برد، با انتشار ویدئویی که با موهایی کوتاه در آن حاضر شده بود، از ابتلای خود به بیماری سرطان خبر داده بود. پس از چندی به ایران بازگشت.
- همراهی با معترضان
این هنرمند در جریان اعتراضات سال ۱۳۸۸ به تقلب در نتایج انتخابات ریاست جمهوری به همراهی با چنبش سبز پرداخت.
شجریان در اعتراض به سخنان محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت که در سال ۸۸ معترضان به نتایج انتخابات را «خس و خاشاک» نامیده بود، اعلام کرد، «صدای من صدای خش و خاشاک» است.
در همین دوران، شجریان تک‌آهنگ «زبان آتش» را در حمایت از معترضان با آهنگ‌سازی خودش و تنظیم مجید درخشانی و شعر فریدون مشیری منتشر کرد.
وی همچنین از صدا و سیما خواست تا هیچ‌یک از آثار او از این رسانه پخش نشود. وی گفته بود که «سرودهایی که خوانده به‌ویژه سرود ایران، ای سرای امید متعلق به سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد».
از سال ۱۳۸۸ پخش «دعای ربنا» با اجرای محمدرضا شجریان در ماه رمضان از صدا و سیما ممنوع شد.
شجریان آخرین بار در ایران در سال ۱۳۸۷ کنسرت برگزار کرد.
حالا پس از مرگ برجسته‌ترین استاد آواز و موسیقی سنتی ایران، اما اکنون شبکه‌های تلویزیونی جمهوری اسلامی در حال پخش صدا و تصویر او هستند.
- واکنش‌ها به درگذشت استاد معترض
در پی درگذشت محمدرضا شجریان، استاد برجسته آواز ایران، شمار زیادی از مقام‌های سیاسی و همچنین چهره‌های هنری، فرهنگی و ورزشی پیام‌های تسلیت صادر کردند. درگذشت شجریان همچنین با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی همراه شده‌است.
همایون شجریان در نخستین پیامی که خبر درگذشت پدرش را تأیید کرد نوشته بود: «خاک پای مردم ایران به دیار معشوق پرواز کرد».
مژگان، دختر محمدرضا شجریان، نیز در اینستاگرامش نوشت: «صدای تاریخ، پناه مردم ایران زمین رفت».
همچنین برخی از چهره‌های سرشناس موسیقی سنتی ایرانی نیز در حساب‌های کاربری خود به این خبر واکنش نشان داده‌اند و درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفته‌اند.
دفتر سازمان ملل متحد در ایران و عفو بین‌الملل نیز با انتشار پیام‌هایی درگذشت موسیقیدان صاحب‌نام ایرانی را تسلیت گفتند.
خانه سینما، انجمن کانون کارگردانان سینمای ایران، کارفرمایی تهیه‌کنندگان و برخی دیگر از نهادهای هنری نیز پیام‌هایی در رثای محمدرضا شجریان صادر کردند.
در همین حال سفارت فرانسه در ایران نیز در توییتی نوشت: «محمدرضا شجریان واپسین آوازش را خواند. نغمه‌های خسرو آواز ایران تا ابد در یادمان خواهد ماند. سفارت فرانسه در ایران به خانواده، نزدیکان وی و تمامی ایرانیان از صمیم قلب تسلیت می‌گوید».
توییتر فارسی وزارت خارجه آمریکا نیز به این رویداد واکنش نشان داد.
- بیوگرافی خسرو آواز
شجریان برجسته‌ترین هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی ایران است و از وی با عنوان «خسرو آواز ایران» یاد می‌شود. او زاده یکم مهرماه سال ۱۳۱۹ و اهل مشهد بود و فعالیت هنری خود را از اواخر دهه چهل آغاز کرد.
شجریان طی سال‌های حضورش در عرصه موسیقی با هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و ناصر فرهنگ‌فر، داریوش صفوت، پرویز مشکاتیان، جمشید عندلیبی، داریوش پیرنیاکان، مجید درخشانی، داریوش طلایی، کیهان کلهر و حسین علیزاده در آلبوم‌ها و کنسرت‌ها همکاری کرده بود.
آلبوم‌های بیداد، نوا، دستان، راست‌پنجگاه، عشق داند، چشمهٔ نوش، هم‌نوا با بم و شب، سکوت، کویر از معروف‌ترین آثار او هستند.
او که خود، نوازنده چیره‌دست سنتور بود، با اتکاء به ضعف محدوده‌های صوتی آلات موسیقی ایرانی، به ساخت و ابداع ساز نیز روی آورد. شجریان چندین ساز ابداعی دارد که از بین آنها می‌توان به صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه و سبو اشاره کرد.
بسیاری از خوانندگان معروف موسیقی سنتی ایران به صورت کامل یا با گذراندن دوره‌هایی نزد محمدرضا شجریان تعلیم دیده‌اند که از جمله آنان می‌توان به ایرج بسطامی، محسن کرامتی، حسام‌الدین سراج، مظفر شفیعی، حمیدرضا نوربخش وعلی جهاندارو از میان جوانان به مجتبی عسگری، ملیحه مرادی، پارسا حسن‌دخت، علیرضا شاه‌محمدی، مهدی امامی و سولماز بدری اشاره کرد که راه و منش او را در موسیقی و آواز ادامه دادند.
او همچنین جوایز معتبر بسیاری از جمله نشان شوالیه فرانسه را به دست آورد. آخرین آنها نیز جایزه بزرگ «خداوندگاری موسیقی» از سوی بنیاد آقاخان است که سال گذشته به او اهدا شد.
