تسخیر بازارهای دمشق توسط کالاهای ایرانی

«ما دیگر آنها را مانند سال گذشته نمی‌بینیم. بلکه آنها را در خیابان‌های قدیمی شام به سختی می‌بینیم». این‌ها را ابتسام زن دمشقی ساکن باب توما، دربارهٔ کاهش حضور ایران در این منطقه می‌گوید.

وی علت این امر را توقف بازدید زائران از مارس گذشته عنوان کرد و گفت: «اتوبوس‌های گروه‌های زائران از لبنان، عراق و ایران خیابان‌های محله‌های باب توما، العماره، الامین، البزوریه و الحمیدیه را پر کرده بود. آنها در روزهای عاشورا و اربعین امام حسین در همه بازارهای دمشق دیده می‌شدند».

ابتسام ادامه می‌دهد: «نه تنها حضور آنها کاهش یافته‌است، بلکه همچنین پرچم‌های آنها که در بیشتر مواقع خیابان‌ها را قرق کرده بودند، با ناپدید شدن برخی از ایست‌های بازرسی شبه نظامیان ایرانی از بازار الحمیدیه و برخی از محله‌ها کم شده‌اند».

او می‌گوید: «در طول جنگ، غریبه‌ها در دمشق قدیم صاحب خانه‌ها و مغازه‌هایی شدند و این دیگر همان شهری نیست که ما در آن متولد شده و بزرگ شده‌ایم. ایرانی‌ها آنجا هستند. بازار البزوریه ایرانی شده‌است، عمده کالاهای آن از ایران تهیه می‌شود. غذا، ادویه، غلات، میوه‌های خشک، چای و خرما».

طبق آمار منتشر شده، صادرات ایران به سوریه بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷ از ۳۶۱ میلیون دلار به ۸۶۹ میلیون دلار افزایش یافته‌است. سوریه به بازار محصولات ایرانی تبدیل شده‌است. ارزش کالاهای ایرانی صادر شده از سال ۲۰۱۲ تا اوت ۲۰۱۷ به سوریه حدود ۳۱۳ میلیون دلار بوده در حالی که کالاهای سوریه از ۹۱ میلیون دلار فراتر نرفته‌است.

با این حال، این فعالیت در سال جاری پس از تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و اجرای «قانون سزار» ضربه دردناکی دریافت کرد. طبق آنچه یک اقتصاددان سوری به الشرق الاوسط گفت، تعطیلی بازار املاک و مستغلات نمونه ای از این موارد است.

وی گفت: «طی چهار سال گذشته، ایران از طریق شبکه ای از موسسات، فروشندگان املاک و مستغلات و بانک‌های ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران بر بازار املاک و مستغلات تسلط داشته‌است. این کشور تسهیلاتی را ارائه داده و به کسانی که مایل به خرید املاک در حیاتی‌ترین مناطق سوریه هستند وام‌های کلانی اعطا کرده‌است».

پس از توقف عملیات جنگی و کنترل رژیم بر کل دمشق و حومه آن در سال ۲۰۱۸، ساخت و ساز در تابستان ۲۰۱۹ به اوج خود رسید، اما در ابتدای سال ۲۰۲۰ با کاهش ارزش پوند سوریه و افزایش قیمت‌ها، به ویژه مصالح ساختمانی، در نتیجه تشدید تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران و رژیم سوریه کاهش یافت. تحریم‌ها حمایت و فعالیت ایران در سوریه را به شدت محدود کرده‌است.

ایران سعی دارد تا عقب‌نشینی آشکار حضور خود در صحنه سوریه در نتیجه تحولات جاری، را در رسانه‌ها تکذیب کند تا «عمق نفوذ خود» در جامعه سوریه را نشان دهد و راهپیمایی اخیر مراسم اربعین حسینی آن را برملا ساخت، اگرچه از میدان باب توما آغاز نشد که نقطه آغاز حرکت هیئت‌هایی بود که طی سال‌های گذشته جنگ به سمت سیده زینب عازم می‌شدند و امسال زائران از جاده فرودگاه عازم جنوب دمشق شدند.

منطقه جنوب دمشق که بزرگراه فرودگاه بین‌المللی از آن عبور می‌کند نیز منطقه نظامی ایران محسوب می‌شود. در میان ۷۹ هدف حملات اسرائیل به سایت‌های نظامی ایران در داخل سوریه بین ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰، ۲۸ حمله در حومه دمشق انجام شده‌است. اکثر این حملات سایت‌های نظامی ایران را در مجاورت جاده فرودگاه هدف قرار داد.

طبق برآوردها، ایران طی ۸ سال جنگ، سالانه به‌طور متوسط ۶ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده‌است. این رقم در مجموع معادل ۴۸ میلیارد دلار، یعنی ۴ برابر بودجه دفاعی سالانه ایران است.