تسخیر بازارهای دمشق توسط کالاهای ایرانی

پس از کم رنگ شدن حضور تهران در مرکز آن، نقش ایران در نزدیکی دمشق پررنگ شد

تسخیر بازارهای دمشق توسط کالاهای ایرانی
TT

تسخیر بازارهای دمشق توسط کالاهای ایرانی

تسخیر بازارهای دمشق توسط کالاهای ایرانی

«ما دیگر آنها را مانند سال گذشته نمی‌بینیم. بلکه آنها را در خیابان‌های قدیمی شام به سختی می‌بینیم». این‌ها را ابتسام زن دمشقی ساکن باب توما، دربارهٔ کاهش حضور ایران در این منطقه می‌گوید.
وی علت این امر را توقف بازدید زائران از مارس گذشته عنوان کرد و گفت: «اتوبوس‌های گروه‌های زائران از لبنان، عراق و ایران خیابان‌های محله‌های باب توما، العماره، الامین، البزوریه و الحمیدیه را پر کرده بود. آنها در روزهای عاشورا و اربعین امام حسین در همه بازارهای دمشق دیده می‌شدند».
ابتسام ادامه می‌دهد: «نه تنها حضور آنها کاهش یافته‌است، بلکه همچنین پرچم‌های آنها که در بیشتر مواقع خیابان‌ها را قرق کرده بودند، با ناپدید شدن برخی از ایست‌های بازرسی شبه نظامیان ایرانی از بازار الحمیدیه و برخی از محله‌ها کم شده‌اند».
او می‌گوید: «در طول جنگ، غریبه‌ها در دمشق قدیم صاحب خانه‌ها و مغازه‌هایی شدند و این دیگر همان شهری نیست که ما در آن متولد شده و بزرگ شده‌ایم. ایرانی‌ها آنجا هستند. بازار البزوریه ایرانی شده‌است، عمده کالاهای آن از ایران تهیه می‌شود. غذا، ادویه، غلات، میوه‌های خشک، چای و خرما».
طبق آمار منتشر شده، صادرات ایران به سوریه بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷ از ۳۶۱ میلیون دلار به ۸۶۹ میلیون دلار افزایش یافته‌است. سوریه به بازار محصولات ایرانی تبدیل شده‌است. ارزش کالاهای ایرانی صادر شده از سال ۲۰۱۲ تا اوت ۲۰۱۷ به سوریه حدود ۳۱۳ میلیون دلار بوده در حالی که کالاهای سوریه از ۹۱ میلیون دلار فراتر نرفته‌است.
با این حال، این فعالیت در سال جاری پس از تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و اجرای «قانون سزار» ضربه دردناکی دریافت کرد. طبق آنچه یک اقتصاددان سوری به الشرق الاوسط گفت، تعطیلی بازار املاک و مستغلات نمونه ای از این موارد است.
وی گفت: «طی چهار سال گذشته، ایران از طریق شبکه ای از موسسات، فروشندگان املاک و مستغلات و بانک‌های ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران بر بازار املاک و مستغلات تسلط داشته‌است. این کشور تسهیلاتی را ارائه داده و به کسانی که مایل به خرید املاک در حیاتی‌ترین مناطق سوریه هستند وام‌های کلانی اعطا کرده‌است».
پس از توقف عملیات جنگی و کنترل رژیم بر کل دمشق و حومه آن در سال ۲۰۱۸، ساخت و ساز در تابستان ۲۰۱۹ به اوج خود رسید، اما در ابتدای سال ۲۰۲۰ با کاهش ارزش پوند سوریه و افزایش قیمت‌ها، به ویژه مصالح ساختمانی، در نتیجه تشدید تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران و رژیم سوریه کاهش یافت. تحریم‌ها حمایت و فعالیت ایران در سوریه را به شدت محدود کرده‌است.
ایران سعی دارد تا عقب‌نشینی آشکار حضور خود در صحنه سوریه در نتیجه تحولات جاری، را در رسانه‌ها تکذیب کند تا «عمق نفوذ خود» در جامعه سوریه را نشان دهد و راهپیمایی اخیر مراسم اربعین حسینی آن را برملا ساخت، اگرچه از میدان باب توما آغاز نشد که نقطه آغاز حرکت هیئت‌هایی بود که طی سال‌های گذشته جنگ به سمت سیده زینب عازم می‌شدند و امسال زائران از جاده فرودگاه عازم جنوب دمشق شدند.
منطقه جنوب دمشق که بزرگراه فرودگاه بین‌المللی از آن عبور می‌کند نیز منطقه نظامی ایران محسوب می‌شود. در میان ۷۹ هدف حملات اسرائیل به سایت‌های نظامی ایران در داخل سوریه بین ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰، ۲۸ حمله در حومه دمشق انجام شده‌است. اکثر این حملات سایت‌های نظامی ایران را در مجاورت جاده فرودگاه هدف قرار داد.
طبق برآوردها، ایران طی ۸ سال جنگ، سالانه به‌طور متوسط ۶ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده‌است. این رقم در مجموع معادل ۴۸ میلیارد دلار، یعنی ۴ برابر بودجه دفاعی سالانه ایران است.



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.