دولت بایدن توافق هسته‌ای ایران را به‌طور مشروط از سر می‌گیرد

مهم‌ترین شرط‌ها؛ محدودکردن برنامه موشکی و حمایت ایران از گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه

 نیروگاه هسته‌ای بوشهر (خبرگزاری فرانسه)
نیروگاه هسته‌ای بوشهر (خبرگزاری فرانسه)
TT

دولت بایدن توافق هسته‌ای ایران را به‌طور مشروط از سر می‌گیرد

 نیروگاه هسته‌ای بوشهر (خبرگزاری فرانسه)
نیروگاه هسته‌ای بوشهر (خبرگزاری فرانسه)

کریس کونز سناتور دموکرات که گفته می‌شود از گزینه‌های احتمالی تصدی وزارت خارجه آمریکا در دولت جو بایدن است، گفت، در صورتی که مسیری برای محدود کردن برنامه موشکی و حمایت ایران از گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه وجود داشته باشد، از بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای موسوم به برجام حمایت می‌کند.
دولت دونالد ترامپ اردیبهشت سال ۹۷ (می ۲۰۱۸) از برجام خارج شد و با هدف وادار کردن ایران به مذاکره و مهار برنامه هسته‌ای و موشکی و همچنین سیاست‌های منطقه‌ای آن، تحریم‌های گسترده‌ای را علیه تهران اعمال کرده‌است.
با این حال، توافق هسته ای به اعمال محدودیت در برنامه موشک‌های بالستیک ایران، و همچنین حمایت مستقیم ایران از شبه نظامیان وفادار به تهران در عراق، لبنان، یمن و سوریه، اشاره ای نکرده‌است. دولت ایالات متحده این گروه‌ها را عامل بی‌ثباتی و ناآرامی در منطقه خاورمیانه و همچنین تضعیف شرکای ایالات متحده می‌داند.
سناتور کونز در پاسخ به این پرسش خبرگزاری رویترز که آیا از بازگشت آمریکا به برجام حمایت می‌کند، گفت: «نه بدون داشتن مسیر روشنی برای محدود کردن برنامه موشکی و حمایت از گروه‌های نیابتی در منطقه».
جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا که ۲۰ ژانویه به‌طور رسمی وارد کاخ سفید خواهد شد، گفته‌است در صورتی به برجام خواهد پیوست که ایران پایبندی سختگیرانه به این توافق را از سر بگیرد، همچنین آمریکا با متحدانش همکاری خواهد کرد تا برجام را «تقویت و گسترش داده» و با دیگر اقدامات بی‌ثبات کننده ایران مقابله خواهد کرد.
کونز همچنین گفته‌است: قبل از آن که از بازگشت به برجام حمایت کنم، واشنگتن نیازمند است که به دنبال راهی برای اعمال محدودیت بر برنامه موشکی و حمایت آنها از گروه‌های نیابتی باشد. اینها می‌بایست یک زمانی محقق شوند».
بازگشت آمریکا به برجام فرایند پیچیده خواهد بود، حال اگر موضوع محدود کردن برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نیز به آن اضافه شود وضعیت سخت‌تر خواهد شد.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»