طراح برنامه سلاح هسته‎ای ایران در تهران کشته شد

طراح برنامه سلاح هسته‎ای ایران در تهران کشته شد
TT

طراح برنامه سلاح هسته‎ای ایران در تهران کشته شد

طراح برنامه سلاح هسته‎ای ایران در تهران کشته شد

در عملیاتی که ایران انگشت اتهام را به سمت اسرائیل نشانه گرفت، افراد ناشناس روز گذشته جمعه هفتم آذر، محسن فخری زاده رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع ایران و مغز متفکر برنامه مخفیانه هسته‌ای این کشور با کوبیدن ماشین خود به خودروی حامل این مقام ایرانی در حوالی تهران او را کشتند.
فرماندهان ارشد نظامی این کشور در واکنش به این رویداد وعده «انتقام سخت» را دادند؛ مسئله ای که نشان از تهدید رویارویی ایران و مخالفان آن در هفته‌های پایانی ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ایالات متحده می‌دهد.
وزارت دفاع ایران هم با تأیید این خبر، از محسن فخری‌زاده به عنوان رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع» نام برده‌است.
در اطلاعیه وزارت دفاع آمده‌است که فخری‌زاده در جریان این درگیری «به شدت مجروح» شده و «تلاش تیم پزشکی برای احیاء ایشان موفق نبوده‌است».
وزارت دفاع ایران در شرح ماجرا تنها به این موضوع اشاره کرد که تیم حفاظت فخری‌زاده با «تروریست‌ها» درگیر شد که این موضوع باعث جراحت محسن فخری‌زاده و انتقالش به بیمارستان شد.
رسانه‌های ایرانی در توصیف وی به عنوان یک دانشمند موشکی یا یک دانشمند هسته ای ضد و نقیض بودند.
 خبرگزاری تسنیم نوشت که یک دانشمند هسته‌ای ایران امروز جمعه هفتم آذر ماه در شهر آبسرد در نزدیکی تهران به ضرب گلوله افراد مسلح کشته شد.
همین منبع افزوده‌است که ضاربان پیش از تیراندازی به سمت خودروی حامل محسن فخری‌زاده یک خودروی دیگر را منفجر کردند.
تسنیم افزوده‌است که «در عملیات ترور محسن فخری‌زاده تعداد دیگری نیز کشته شدند». هنوز اطلاعی دربارهٔ هویت دیگر کشته شدگان مخابره نشده‌است. تسنیم تصریح کرده‌است که «برخی نزدیکان محسن فخری‌زاده به هنگام ترور همراه وی بوده‌اند».
خبرگزاری فارس نیز طبق گفته‌های شاهدان عینی اعلام کرد که ابتدا یک انفجار رخ داد و پس از آن صدای رگبار شنیده شد. این خبرگزاری همچنین نوشت که خبرنگارش دو جسد در درمانگاه آبسرد را دیده و تخت پر از خون فخری‌زاده را تأیید کرده‌است.
حسین دهقان وزیر دفاع سابق و مشاور نظامی علی خامنه‌ای رهبر ایران در تهدیدی تند نوشت: «همچون صاعقه بر سر قاتلان این شهید مظلوم فرود خواهیم آمد و از کرده خود پشیمان‌شان می‌کنیم».
حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران از انتقام خبر داده‌است. او توییت کرد که «طراحان، عاملان و حامیان این جنایت نیز بدانند اینگونه جنایات در عزم و اراده ایرانیان برای ادامه این مسیر خللی ایجاد نخواهد کرد و انتقام و مجازات سخت از آنان در دستور کار قرار گرفته‌است».
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران از «شواهد آشکار» مبنی بر نقش آفرینی اسرائیل در قتل محسن فخری زاده سخن گفته‌است.
او در پیامی توییتری گفت: «تروریست‌ها یکی از دانشمندان برجسته ایرانی را ترور کردند. این عمل بزدلانه که شواهد جدی از نقش اسرائیل در آن دیده می‌شود، نشان‌دهنده جنگ طلبی از سر بیچارگی مرتکبین آن است».
ظریف دراین توییت از جامعه بین‌المللی به ویژه اروپا خواست این عمل را محکوم کنند و به «استانداردهای دوگانه شرم‌اور خود خاتمه دهند».
در همین رابطه، روزنامه نیویورک تایمز از قول سه مقام اطلاعاتی گزارش داد که قتل محسن فخری‌زاده چهره ارشد در برنامه هسته‌ای ایران، کار اسرائیل بوده‌است.
این گزارش می‌افزاید، «هنوز معلوم نیست آیا ایالات متحده از پیش در جریان این عملیات بوده یا نه، اما دو کشور مدت‌هاست که در رابطه با ایران تبادل اطلاعات می‌کنند».
 بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، در نشست خبری خود برای افشاگری علیه برنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۸، زمانی که اعلام کرد مأموران موساد اسناد اتمی ایران را دزدیده‌اند، نام فخری‌زاده را به عنوان مغز متفکر برنامه هسته‌ای ایران ذکر کرد. نتانیاهو گفته بود که «این چهره را به خاطر بسپارید».
محسن فخری زاده از سال ۲۰۰۸ تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار داشت. سال گذشته هم در فهرست ۳۱ فرد و نهاد ایرانی، که توسط آمریکا تحریم شد، نام نهادی که زیر نظر فخری زاده فعالیت می‌کرد، آورده شده بود.
اگرچه ایران اطلاعات نتانیاهو را به سخره گرفت، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، براساس این اسناد، از ایران خواست تا به سایت‌های مخفی وارد شود و به سوالات آژانس پاسخ دهد.
تهران برای چند ماه از پاسخگویی به این سازمان بین‌المللی خودداری کرد اما پس از گفتگوهای تهران و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به آژانس انرژی هسته ای اجازه داد از این دو سایت نمونه برداری کند.
خبرگزاری فرانسه گفت که تلویزیون ایران گفت اسرائیل «دشمنی قدیمی و عمیقی با آن دارد».
اعتقاد بر این است که فخری زاده ریاست آنچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آژانس‌های اطلاعاتی ایالات متحده می‌گویند یک برنامه هماهنگ سلاح‌های هسته ای را برعهده داشت که به گفته تهران در سال ۲۰۰۳ متوقف شده‌است.
ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه ایران از دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی و مراجع قضایی ذیربط خواست تا در «اسرع وقت» و با «تمام توان اطلاعاتی» خود «عناصر مزدور و جنایتکار» را شناسایی کنند.
محمود علوی وزیر اطلاعات ایران نیز اعلام کرد که «شناسایی» عاملان کشته شدن محسن فخری زاده آغاز شده‌است.
امیر حاتمی وزیر دفاع ایران نیز در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت که این حادثه عمق کینه دشمنان به نظام حاکم در کشورش را آشکارتر می‌کند.
فارغ از اینکه چه کسی مسئول این حمله است، رویترز پیش‌بینی کرد که این حادثه در هفته‌های آخر ریاست جمهوری ترامپ تنش‌های میان ایران و ایالات متحده را تشدید کند.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به این حادثه، توئیت‌هایی حاوی اطلاعات دربارهٔ کشته شدن محسن فخری‌زاده را بازنشر کرد.
روزنامه نیویورک تایمز به نقل از چهار مقام کنونی و سابق ایالات متحده گزارش داد که دونالد ترامپ روز پنج‌شنبه، ۲۲ آبان، طی نشستی در کاخ سفید از مشاوران ارشد خود پرسیده که آیا امکانی برای اقدام علیه سایت‌های هسته‌ای مهم ایران در هفته‌های آتی وجود دارد یا نه.
بر اساس این گزارش، مشاوران ارشد ترامپ او را از این تصمیم منصرف کرده و هشدار دادند که حمله به ایران می‌تواند به سادگی منجر به یک نبرد گسترده‌تر در هفته‌های پایانی ریاست جمهوری ترامپ شود.
این حادثه دو ماه قبل از روی کار آمدن جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده اتفاق می‌افتد. رئیس‌جمهور منتخب در جریان مبارزات انتخاباتی خود گفت که دوباره به توافق‌نامه هسته ای موسوم به برجام بازمی‌گردد.
این ترورها در سال ۲۰۱۰ نیز تعدادی از دانشمندان ایرانی را در حوزه هسته ای هدف قرار داده بود که هر بار، تهران انگشت اتهام را متوجه اسرائیل می‌کرد.
رسانه اسرائیلی «والانیوز» و سایت آمریکایی «اکسیوس» در روز چهارشنبه، پنجم آذر از «آمادگی ارتش اسرائیل در هفته‌های گذشته برای احتمال حمله نظامی آمریکا به فرمان دونالد ترامپ به ایران» خبر داده‌اند.



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.