خودداری اسرائیل از اظهارنظر.. نتانیاهو پس از عملیات: دستاوردهای من مفصل است

نتانیاهو هنگام ارائه اسناد در آوریل ۲۰۱۸، به نقش محسن فخری زاده در برنامه تسلیحاتی ایران اشاره می‌کند (رویترز)
نتانیاهو هنگام ارائه اسناد در آوریل ۲۰۱۸، به نقش محسن فخری زاده در برنامه تسلیحاتی ایران اشاره می‌کند (رویترز)
TT

خودداری اسرائیل از اظهارنظر.. نتانیاهو پس از عملیات: دستاوردهای من مفصل است

نتانیاهو هنگام ارائه اسناد در آوریل ۲۰۱۸، به نقش محسن فخری زاده در برنامه تسلیحاتی ایران اشاره می‌کند (رویترز)
نتانیاهو هنگام ارائه اسناد در آوریل ۲۰۱۸، به نقش محسن فخری زاده در برنامه تسلیحاتی ایران اشاره می‌کند (رویترز)

رسانه‌های عبری روز گذشته، ترور دانشمند هسته ای ایران محسن فخری زاده را برجسته کردند و آن را «یک واقعه دراماتیک چشمگیر» دانستند. در پی اعلام خبر، برنامه‌های تلویزیونی روتین در اسرائیل قطع شد و برنامه‌های بلند مدت به این رویداد اختصاص یافت. سردبیر مسائل عربی در تلویزیون کانال ۱۲ فخری زاده را «پدر و مادر پروژه هسته ای ایران» توصیف کرد.
اگرچه «اسرائیل» به‌طور رسمی در مورد گزارش‌هایی که از آنها به عنوان عامل ترور یا مشارکت قابل توجه در آن یاد می‌شود، توضیحی نمی‌دهد، اما نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو، همزمان با علام خبر ترور فخری زاده، خیلی سریع طی یک فیلم در خانه خود ظاهر شود و گفت: «دوست دارم که لیستی از مسائلی را که این هفته انجام دادم را با شما در میان بگذارم این لیست مفصل است، اما قادر نیستم همه چیز را برای شما فاش کنم».
یوسی ملمن نویسنده، روزنامه‌نگار و کارشناس نظامی-امنیتی اسرائیلی که در زمینه مسائل جاسوسی نیز تخصص دارد، در کتاب اخیر خود، «جاسوسان ناقص» نوشته‌است که فخری زاده «مغز و مدیر برنامه هسته ای نظامی ایران» قلمداد می‌شود. او می‌افزاید که موساد و لشکر اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل (AMAN) قبلاً نتوانسته بودند وی را پیدا کنند.
 وی اظهار داشت که موساد از اواسط ژانویه ۲۰۰۷ ترور تعدادی از برجسته‌ترین دانشمندان هسته ای ایران را انجام داده‌است، بدون اینکه اسرائیل این موضوع را به‌طور رسمی اعلام کند.
با این حال، در سال ۲۰۱۸، نتانیاهو پس از افشای عمومی عکس وی در کنفرانس مطبوعاتی مبنی بر اعلام سرقت اسناد بایگانی هسته ای ایران، او را تهدید به ترور کرد.
در آن زمان، رسانه‌های اسرائیلی جزئیاتی دربارهٔ فخری زاده (۵۷ ساله) منتشر کردند، از جمله اینکه وی مدرس دانشکده فیزیک دانشگاه افسری امام حسین تهران است و وی یک متخصص فیزیک هسته ای است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد با توجه به اینکه وی «طراح پروژه هسته ای نظامی ایران» بود، فخری زاده را تحریم کرده بود.
سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل ادعا می‌کنند که فخری زاده افسر علمی اداری پروژه هسته ای نظامی ایران است که وابسته به وزارت دفاع و سپاه پاسداران ایران است.
طبق گزارشی که روزنامه «یدیوت آحرونوت» منتشر کرد، فخری زاده محققی است که با اطلاعات عظیمی دربارهٔ فیزیک هسته ای و شیمی لازم برای ساخت بمب هسته ای آشنا بود و از نظر اداری توانایی‌های ویژه ای دارد و وفادار به انقلاب ایران و سپاه پاسداران است.
وی گفت که CIA پس از عبدالقدیر خان، طراح پروژه هسته ای پاکستان، که سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم را در اختیار ایران قرار داد، وی را «عبدالقدیر خان ایرانی» خوانده‌است.
 این گزارش افزود که فخری زاده تا سال ۲۰۰۳ در سمت‌های ارشد تحقیقاتی و اداری، به ویژه در چارچوب «سازمان انرژی اتمی ایران» کار می‌کرد.
پس از کشف راکتور غنی سازی در نطنز، ایران تغییر جهت داد. در این مرحله، پروژه هسته ای برای اهداف انرژی از پروژه مخفی نظامی جدا شد.
در این گزارش ادعا شده‌است که بر اساس این گزارش، تأسیسات هسته ای در غیرمحرمانه و باز، مانند بوشهر و نطنز، که تحت کنترل دقیق بین‌المللی بودند، از هم جدا شده‌اند و ایران به کار در مسیری مخفی برای هدف دیگری، یعنی تولید سلاح‌های هسته ای، ادامه داد.
 در این زمینه، فخری زاده جایگاه ویژه و اصلی پیدا کرد.
این گزارش حاکی از آن است که ناظران از سال ۲۰۰۵ به نقش فخری زاده توجه داشته‌اند. این موضوع به سوءظن مبنی بر اینکه وی مسئول «گروه سلاح»؛ خدمه مسئول تولید مواد منفجره اتمی است و به یک هدف تحت تعقیب از سوی ناظران سازمان ملل تبدیل شده‌است.
وی گفت که به لطف تلاش‌های مخالفان ایرانی و موساد اسرائیل در کشف برنامه هسته ای ایران، بسیاری از مطالب در مورد فخری زاده جمع‌آوری شده‌است، این اطلاعات از طریق نظارت، تماس تلفنی، درخواست‌های اطلاعاتی و جستجو در دفترچه تلفن تهران، از جمله آدرس «مرکز آمادگی و فناوری مدرن دفاعی» که وی ریاست آن را بر عهده داشت و دفتر وی در ورودی دوم در ساختمانی احاطه شده با دوربین‌های مداربسته مستقر بود. همچنین آدرس منزل وی در خیابان «شهید محلاتی» تهران و شماره تلفن شخصی وی از جمله این اطلاعات است.
از آنجا که ایران از دسترسی وی یا بازجویی وی توسط ناظران خودداری کرده بود، فخری زاده در سال ۲۰۰۸ در لیست چهره‌هایی که در برنامه هسته ای ایران نقش دارند طبقه‌بندی شد و تحریم‌های شخصی علیه آنها اعمال شد. دارایی‌های وی در اروپا و آمریکا نیز مسدود شده‌است.



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.