آمریکا نهادهای مرتبط به کشتیرانی ایران را تحریم کرد

تردید اروپا در اهداف ایران برای تولید اورانیوم فلزی

رويترز
رويترز
TT

آمریکا نهادهای مرتبط به کشتیرانی ایران را تحریم کرد

رويترز
رويترز

ایالات متحده، افراد و نهادهای جدید وابسته به رژیم ایران را به دلیل مشارکت در گسترش سلاح‌های ایرانی و بی‌ثبات کردن ثبات منطقه ای و بین‌المللی تحریم کرد.
آمریکا که تنها چهار روز با پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و آغاز ز زمان تصدی گری جو بایدن در کاخ سفید فاصله دارد، فشار حداکثری خود را بر تهران تشدید کرده‌است.
این اقدام در سایه نقض مداوم توافق هسته ای توسط رژیم ایران صورت گرفت که آخرین آن شروع روند تولید پلوتونیم یا اورانیوم فلزی بود، مسئله ای که نگرانی شدید حتی در میان کشورهای اروپایی شرکت کننده در برنامه جامع اقدام مشترک، یعنی توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایجاد کرده‌است.
مایک پومپئو وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا نیز اعلام کرد این کشور هفت شرکت و دو فرد را به خاطر همکاری با شرکت کشتی‌رانی ایران و در راستای تحریم‌های مرتبط با منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی تحریم کرده‌است.
پمپئو اضافه کرد که «گسترش سلاح‌های متعارف ایران امنیت منطقه ای و بین‌المللی را تهدید می‌کند».
آمریکا همچنین سازمان‌های هوایی، دریایی، هوافضای ایران را تحریم کرده‌است.
وی در این بیانیه آورده‌است: گسترش تسلیحات متعارف ایران تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی است همانگونه که شواهد نشان می‌دهد تداوم حمایت نظامی و انتقالات تسلیحاتی تأیید شده ایران، درگیری در سوریه، لبنان، عراق، یمن و هرجای دیگر را شعله‌ور می‌سازد.
پمپئو همچنین به تحریم‌های قبلی «برای پاسخگوکردن بازیگرانی که به دنبال تحریک ایران برای حمایت از گروه‌های مسلح در منطقه با سلاح و تجهیزات تسلیحاتی هستند»، اشاره کرد.
وی اظهار کرد این تحریم‌ها شامل وزارت دفاع و پشیتبانی نیروهای مسلح ایران، سازمان صنایع دفاعی ایران و نیکولاس مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا شده‌است که به دلیل تولید تسلیحات برای ارتش و سازمان تروریستی سپاه پاسداران اعمال شده‌اند.

گزارش آژانس اتمی

در اقدامی به معنای نقض دیگر برنامه جامع اقدام مشترک با قدرت‌های جهانی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز فعالیت تحقیق و توسعه ایران برای تولید اورانیوم فلزی را تأیید کرده‌است.
در این گزارش آژانس اتمی آمده‌است: «ایران برنامه‌های خود برای تولید اورانیوم فلزی از اورانیوم طبیعی برای طراحی یک سوخت بهبود یافته را نشان داده‌است». اما می‌توان از این فلز برای ساخت بمب هسته ای استفاده کرد.
 توافق هسته ای، ایران را از انجام تحقیق در مورد تولید این نوع مواد معدنی منع کرده‌است.
وزارت خارجه آلمان این اقدام ایران را محکوم کرد و گفت که این «یک سیگنال کاملاً غلط است و بعید است منجر به ایجاد اعتماد» با شرکت کنندگان در توافق شود.
آلمان اضافه کرد: «این در حالی است که دولت بعدی آمریکا نیز تمایل خود را برای بازگشت به توافق‌نامه ابراز داشته‌است».
این وزارتخانه از ایران خواست تا «به ادامه ندادن کاهش عملی به مقررات اصلی» در این توافق شد و افزود که ایران «در بازگشت به انطباق کامل با تعهدات خود بسیار عقب افتاده‌است».
بازرسان آژانس انرژی هسته ای اخیراً از نیروگاه اصفهان بازدید کردند، جایی که ایران اعلام کرده‌است که قصد انجام تحقیقات را دارد.
سپس «ایران گفته که هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه خود ندارد و تغییرات و نصب تجهیزات مربوطه برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای مذکور هم‌اکنون آغاز شده‌است».
کاظم غریب آبادی نماینده دائمی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در این باره توییت کرد: فعالیت‌های ایران در این زمینه در سه مرحله انجام و در مرحله اول آن، اورانیوم فلزی با استفاده از اورانیوم طبیعی تولید می‌شود.
غریب آبادی گفته‌است: «این اقدام، از لحاظ فنی ایران را در ردیف کشورهای پیشرو در تولید سوخت‌های جدید قرار خواهد داد». از سوی دیگر، داریل کیمبال مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات گفت که ایران «قبلاً این مرحله را در روند کار امتحان نکرده‌است، اما برای ساختن بمب باید این کار را انجام دهد».
وی معتقد است که زمان اعلام تولید اورانیوم فلزی جای هیچ گونه تردیدی در مورد اهداف ایران باقی نمی‌گذارد.
او افزود: «آنها می‌دانند شخصی به نام بایدن هفته آینده در کاخ سفید خواهد بود و از او می‌خواهند در اسرع وقت نسبت به لغو تحریم‌های مربوط به انرژی هسته ای اقدام کند». به گفته وی، آنها «به دنبال راه‌هایی برای تأکید پایان صبر خود هستند».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.