اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 
TT

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه برجام به «مرحله‌ای حساس» در حیات خود رسیده‌است، هشدار داد که گام‌های ایران در نقض برجام، تهدیدی برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است. 
به گزارش خبرگزاری فرانسه، بورل روز سه‌شنبه ۳۰ دی در نامه ای خطاب به وزیران خارجه این اتحادیه تأکید کرد «ما تحولات بسیار نگران کننده‌ای را در مسیر هسته‌ای و همچنین دور جدید تحریم‌های آمریکا مشاهده کرده‌ایم». 
این نامه که در آستانه نشست روز سه‌شنبه وزیران اتحادیه اروپا برای آن‌ها ارسال شده‌است، می‌افزاید: «خطر تضعیف کوشش‌های دیپلماتیک، از جمله تلاش‌های اتحادیه اروپا، در تسهیل مسیر بازگشت آمریکا به برجام، و بازگرداندن ایران به اجرای کامل تعهداتش وجود دارد». 
«برنامه جامع اقدام مشترک» یا «برجام» توافقی است که سال ۲۰۱۵ میان ایران از یک سو و گروه ۱+۵ (شامل ۵ عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان) از سوی دیگر مورد توافق قرار گرفت.
اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای امضا کننده این توافق پس از تلاش برای حفظ آن در پی خروج دونالد ترامپ، در تلاشند تا رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده جو بایدن را متقاعد کنند تا به آن بازگردد.
اما پس از اینکه تحریم‌های سختگیرانه توسط ترامپ اعمال شد و ایران با نقض تعهدات مندرج در توافق‌نامه به آنها پاسخ داد، آنها در آشتی دادن ایران و ایالات متحده با مشکل روبرو هستند. 
دولت حسن روحانی آمادگی خود را برای تعامل و مذاکره با دولت جو بایدن نشان داده‌است. 
از سوی دیگر، علی خامنه‌ای رهبر ایران، هفته گذشته گفت که بازگشت به برجام تنها زمانی مفهوم خواهد داشت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران برطرف شود. 
ایران درخواست روز شنبه بریتانیا، فرانسه و آلمان را که خواهان قطع فوری تولید اورانیوم فلزی شدند، رد و تأکید کرد که نیت خود برای پیش بردن این طرح را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده‌است. 
ایران پیش از آن نیز انتقادهای اروپا، آمریکا و اسرائیل از غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم که روند آن را به تازگی از سرگرفته است، رد کرده بود. 
این گام نشان دهنده بزرگترین عقب‌نشینی ایران از تعهداتش در توافق هسته ای ۲۰۱۵ با کشورهای غربی است.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»