اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 
TT

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

اتحادیه اروپا: برجام در «بزنگاهی حساس» قرار گرفته‌است 

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه برجام به «مرحله‌ای حساس» در حیات خود رسیده‌است، هشدار داد که گام‌های ایران در نقض برجام، تهدیدی برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است. 
به گزارش خبرگزاری فرانسه، بورل روز سه‌شنبه ۳۰ دی در نامه ای خطاب به وزیران خارجه این اتحادیه تأکید کرد «ما تحولات بسیار نگران کننده‌ای را در مسیر هسته‌ای و همچنین دور جدید تحریم‌های آمریکا مشاهده کرده‌ایم». 
این نامه که در آستانه نشست روز سه‌شنبه وزیران اتحادیه اروپا برای آن‌ها ارسال شده‌است، می‌افزاید: «خطر تضعیف کوشش‌های دیپلماتیک، از جمله تلاش‌های اتحادیه اروپا، در تسهیل مسیر بازگشت آمریکا به برجام، و بازگرداندن ایران به اجرای کامل تعهداتش وجود دارد». 
«برنامه جامع اقدام مشترک» یا «برجام» توافقی است که سال ۲۰۱۵ میان ایران از یک سو و گروه ۱+۵ (شامل ۵ عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان) از سوی دیگر مورد توافق قرار گرفت.
اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای امضا کننده این توافق پس از تلاش برای حفظ آن در پی خروج دونالد ترامپ، در تلاشند تا رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده جو بایدن را متقاعد کنند تا به آن بازگردد.
اما پس از اینکه تحریم‌های سختگیرانه توسط ترامپ اعمال شد و ایران با نقض تعهدات مندرج در توافق‌نامه به آنها پاسخ داد، آنها در آشتی دادن ایران و ایالات متحده با مشکل روبرو هستند. 
دولت حسن روحانی آمادگی خود را برای تعامل و مذاکره با دولت جو بایدن نشان داده‌است. 
از سوی دیگر، علی خامنه‌ای رهبر ایران، هفته گذشته گفت که بازگشت به برجام تنها زمانی مفهوم خواهد داشت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران برطرف شود. 
ایران درخواست روز شنبه بریتانیا، فرانسه و آلمان را که خواهان قطع فوری تولید اورانیوم فلزی شدند، رد و تأکید کرد که نیت خود برای پیش بردن این طرح را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده‌است. 
ایران پیش از آن نیز انتقادهای اروپا، آمریکا و اسرائیل از غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم که روند آن را به تازگی از سرگرفته است، رد کرده بود. 
این گام نشان دهنده بزرگترین عقب‌نشینی ایران از تعهداتش در توافق هسته ای ۲۰۱۵ با کشورهای غربی است.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.