چرا ایران از رهبران القاعده میزبانی می‌کند؟

چرا ایران از رهبران القاعده میزبانی می‌کند؟
TT

چرا ایران از رهبران القاعده میزبانی می‌کند؟

چرا ایران از رهبران القاعده میزبانی می‌کند؟

مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا، در آخرین روزهای تصدی مسئولیت خود در ۱۲ ژانویه در سخنرانی در باشگاه ملی مطبوعات در واشنگتن، ایران را به «پایگاه جدید» القاعده توصیف کرد. پمپئو ادعا کرد که پس از ۳۰ سال همکاری، ایران و القاعده در سال‌های اخیر روابط خود را به سطح جدیدی ارتقا داده‌اند.
در سال ۲۰۱۵ فرض بر این بود که تهران «به القاعده اجازه داده تا ستاد عملیاتی جدیدی در خاک خود ایجاد کند»، و اکنون این سازمان تروریستی در زیر پوسته سخت حمایت رژیم ایران فعالیت می‌کند. این اطلاعات از سوی مجله «فارن افرز» تهیه شده‌است.
پمپئو اولین شخصیت سیاسی آمریکا (یا تحلیلگر) نبود که ایران را به حمایت از القاعده متهم کرد. بسیاری از ناظران اظهارات وی را رد کردند و آنها را تبلیغاتی دانستند که هدف آن‌ها دخالت در نزدیکی احتمالی دولت بایدن با تهران است.
ادعای پمپئو در واقع مبتنی بر نوعی حقیقت است، زیرا در سال ۲۰۱۵ ایران برخی از رهبران القاعده را در خاک خود نگه داشته‌است.
پس از تبادل زندانی‌ها با القاعده، تهران به این رهبران آزادی رفت و آمد داد و همچنین به آنها اجازه داد که راحت تر از گذشته بر عملیات جهانی القاعده نظارت کنند.
الگوی همکاری ایران و القاعده یک واقعیت ثابت شده‌است. طبق گزارش کمیته ۱۱ سپتامبر، در دهه ۱۹۹۰، «شبه نظامیان و مربیان برجسته القاعده برای آموزش مواد منفجره به ایران سفر کردند»، در حالی که برخی از شبه نظامیان «از حزب‌الله لبنان مشاوره و آموزش می‌دیدند».
عساف مقدم محقق ضد تروریسم معتقد است که رابطه القاعده با ایران هرگز بالاتر از سطح «همکاری تاکتیکی» نبوده‌است. وی گفت: «ایران به القاعده اجازه داده تا از زمین‌های خود به عنوان مرکزی برای تسهیل فعالیت‌های خود استفاده کند». همان‌طور که بنیانگذار القاعده اسامه بن لادن در یک سخنرانی در سال ۲۰۰۷ گفت، «ایران شاهرگ اصلی پول، پرسنل و ارتباطات است» - اما در عین حال محدودیت‌هایی را برای رهبران القاعده که در آنجا زندگی می‌کنند اعمال می‌کند.
در سال ۲۰۱۱، ایران و القاعده بر سر یک توافق جهت تبادل زندانی‌ها موافقت کردند و چندین نفر از اعضای اصلی القاعده از جمله حمزه پسر بن لادن در ازای دیپلمات ایرانی ربوده شده در پاکستان در سال ۲۰۰۸ آزاد شدند.
چندین سال بعد، در سال ۲۰۱۵، یک تبادل دیگر با یک دیپلمات ایرانی ربوده شده در یمن در سال ۲۰۱۳ انجام شد. این تبادل دوم توضیح می‌دهد که چرا برخی از رهبران القاعده توانسته‌اند آزادانه در ایران زندگی کنند. همان‌طور که نیویورک تایمز و سایر رسانه‌ها گزارش دادند، تبادل زندانیان شامل آزادی پنج «عضو برجسته» بود.
چرا ایران اصرار دارد رهبران القاعده را پیش خود نگه دارد؟ پاسخ احتمالی این است که ایران می‌خواهد اطمینان حاصل کند که القاعده حملات تروریستی علیه ایران انجام نمی‌دهد. زیرا نیروهای القاعده در سراسر خاورمیانه با گروه‌های مورد حمایت ایران جنگیده‌اند.
در همین حال، عموزاده‌های القاعده (یعنی داعش) عملیات خود را در خاک ایران از جمله حملات به پارلمان ایران و حرم آیت الله خمینی در سال ۲۰۱۷ را رسانه ای کرده‌اند؛ بنابراین، حضور رهبران القاعده در این کشور یک بیمه بدنه یا ضمانت شمرده می‌شود.



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»