احمد زکی یمانی اولین دبیرکل اوپک درگذشت

شیخ احمد زکی یمانی وزیر نفت اسبق سعودی روز سه‌شنبه ۲۳ فوریه در بیمارستانی در لندن درگذشت. او دارای شخصیتی بود که در زمان وزارت، تأثیرات برجسته ای بر بازارهای جهانی نفت گذاشته‌است.

زکی یمانی دومین وزیر نفت سعودی در حالی در سن ۹۱ سالگی درگذشت که ۲۴ سال سکان نفت و انرژی سعودی، دومین کشور از لحاظ ذخیره نفت و همچنین دومین تولیدکننده طلای سیاه را در دست داشت.

او در بین سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۶ سمت وزیر نفت سعودی را برعهده داشت. سکاندار نفت کشوری که بزرگترین بازیگر در بازار نفت بوده و هست و سیاست‌های نفتی آن نقطه عطفی برای ثبات بازارهای انرژی جهان است.

یمانی در طول ۲۴ سال حضور در وزارت نفت قطب برجسته ای در صنعت انرژی و ستاره ای برای رسانه‌های خارجی بود و کشورش قطب بازار انرژی شد. این مسئله به ویژه پس از بحران جنگ اکتبر ۱۹۷۳، و وقوع اولین شوک نفتی و به دنبال آن انقلاب ایران، که باعث ایجاد شوک دوم شد، خود را نشان داد. در هر دو رویداد، نقش پادشاهی به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار در اقتصاد جهانی و ثبات بازارهای نفت برجسته بود.

یمانی در ۳۰ ژوئن ۱۹۳۰ در مکه زاده شد، او در دانشگاه قاهره حقوق خواند و از دانشگاه هاروارد فارغ‌التحصیل شد. وی پیش از تصدی وزارت نفت، به عنوان مشاور حقوقی شورای وزیران، وزیر مشاور، عضو شورای وزیران در سال ۱۹۶۰ فعالیت می‌کرد. او بنیانگذار و رئیس مرکز مطالعات جهانی انرژی بود.

وی پس از عبدالله الطریقی (۱۹۱۸–۱۹۹۷) که اولین وزیر نفت در سعودی بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۱ بود، دومین وزیر نفت تاریخ پادشاهی عربی سعودی است. احمد زکی یمانی همچنین اولین دبیرکل سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) است.

او به همراه ۵ تن از وزیران نفت اوپک بود که در سال ۱۹۷۵ توسط ایلیچ رامیرز سانچز، ملقب به کارلوس و معروف به «شغال» در مقر اوپک در وین به گروگان گرفته شد. عجیب است که یمانی، که از طریق سیاست نفتی جنگ اکتبر ۱۹۷۳، کشور خود را در غرب به عنوان مدافع آرمان فلسطین مطرح کرده بود، کارلوس وی را در چارچوب ادعایش در مورد «حمایت از آرمان فلسطین» هدف قرار داده و تهدید به اعدام کرده‌است.

وزرا به مدت دو روز در یک اتاق پر از دینامیت نگه داشته شدند. سپس آدم ربایان اجازه پیدا کردند از اتریش با هواپیمایی به همراه گروگان‌های خود سفر کنند و ۴۳ ساعت وحشتناک و پر اضطراب دیگر در هواپیمایی که به الجزایر و سپس به لیبی پرواز کرد قبل از بازگشت به الجزایر گذراندند. پس از آن، توافق‌نامه ای در الجزایر حاصل شد و کارلوس ناپدید شد تا اینکه در سال ۱۹۹۴ دستگیر شد و از همان سال در زندان‌های فرانسه به سر می‌برد.

در میان شرکت کنندگان در گروگان‌گیری وزرا، انیس النقاش لبنانی بود که در گروه کارلوس و در صفوف جنبش‌های فلسطین نقش داشت، او با کارلوس در آدم‌ربایی وزرای اوپک در وین در سال ۱۹۷۵ شرکت داشت، اما سرنوشت طوری رقم خورد که انیس النقاش ساعاتی قبل از مرگ احمد زکی یمانی در ۲۲ فوریه ۲۰۲۱ در بیروت بمیرد.