امیدها برای گشایش در بحران هسته‌ای ایران کمرنگ شد

آمریکا و متحدان غربی هنوز به پیشرفت امیدوار هستند

AP
AP
TT

امیدها برای گشایش در بحران هسته‌ای ایران کمرنگ شد

AP
AP

رویترز گزارش داد، دیپلمات‌ها و مقامات گفتند که شانس پیشرفت واشنگتن و تهران در احیای توافق هسته ای، قبل از انتخابات ایران در ماه ژوئن کاهش یافته‌است، زیرا ایران تصمیم گرفت قبل از بازگشت به مذاکرات مواضع شدیدتری اتخاذ کند.
دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا گفت که آماده گفتگو با ایران در مورد از سرگیری تعهد دو کشور به توافق است. اما دو طرف توافق نکردند که چه کسی گام اول را برمی‌دارد. تهران می‌گوید واشنگتن باید تحریم‌ها را لغو کند، در حالی که واشنگتن می‌گوید تهران ابتدا باید عمل به توافق را از سر بگیرد.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفت «ما در اینجا با محدودیت زمانی مواجهیم و زمانی که انتخابات در کشور برگزار شود، این دولت قادر به انجام هیچ کار جدی نیست و تقریباً ۶ ماه یک دوره انتظار خواهیم داشت».
اگرچه سیاست هسته ای ایران در نهایت توسط علی خامنه ای رهبر ایران تعیین می‌شود، که در هیچ انتخاباتی شرکت نمی‌کند، اما مشکلات اقتصادی رای‌دهندگان می‌تواند با کاهش میزان مشارکت در انتخابات، رویکرد ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
دو دیپلمات غربی و دو مقام ایرانی گفتند که وزارت امور خارجه ایران یک پیشنهاد گام به گام تنظیم کرده‌است که بر اساس آن تهران و واشینگتن می‌توانند برای پایبندی به این توافق‌نامه برگردند.
یک منبع غربی گفت: طرحی که در ماه فوریه در سطح داخلی در ایران ارائه شد، مبتنی بر تعلیق غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم توسط تهران در ازای توافق واشینگتن برای آزادسازی حدود ۱۵ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج است.
یک مقام ایرانی آشنا به مذاکرات هسته ای گفت که پیشنهاد اولیه مبنی بر آزادسازی دارایی‌ها در ژاپن، کره جنوبی و عراق است و توسط خامنه ای و شورای عالی امنیت ملی تصویب شده‌است.
این منبع غربی گفت که وی همچنین از بایدن خواست دستور اجرایی برای لغو تحریم‌های اقتصادی اعمال شده توسط ترامپ را صادر کند، ایده ای که مقامات آمریکایی و دیگران معتقدند شروع خوبی نیست.
وی افزود: ایرانی‌ها که خواهان موضع‌گیری قوی تر بودند، این پیشنهاد را به دلایلی، از جمله اینکه دستور اجرایی به‌طور مؤثر رفع تحریم‌ها را تضمین نمی‌کند، رد کردند.
وی ادامه داد، یک طرح جایگزین شدیدتر نیز برای تعلیق غنی سازی اورانیوم برای یک یا دو ماه رد شد.
یک منبع نزدیک به دفتر خامنه ای گفت که وی جلسات متعددی را با شورای عالی امنیت ملی و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران برای گفتگو در مورد آنچه باید انجام شود، برگزار کرده‌است.
این منبع گفت که خامنه ای در ابتدا این طرح را تصویب کرد قبل از اینکه در جلسه ای در اوایل ماه مارس تصمیم بگیرد که نشانه‌های دولت ایالات متحده ناکافی است. اکنون موضع سخت تری وجود دارد که خواستار لغو تحریم‌های ایالات متحده است.
 یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود گفت: «تاکنون ایران در ارائه یک برنامه توافق شده موفق نبوده‌است». او اضافه کرد که دیپلماسی تا اواخر سال جاری متوقف خواهد بود.

- غرب همچنان به فرصت اعتقاد دارد

اخیراً مقامات آمریکایی پیشنهاد کردند که دو طرف گام‌های «متقابل» بردارند، اما ایران از این ایده استقبال نکرد.
روز یکشنبه، خامنه ای در یک سخنرانی گفت که مقامات ایرانی فرض را بر این بگذارند که تحریم‌ها باقی خواهد ماند.
وی افزود: «آمریکا باید همهٔ تحریم‌ها را لغو کند، بعد ایران راستی‌آزمایی خواهد کرد و در صورت لغو واقعی تحریم‌ها، بدون هیچ مشکلی به تعهدات برجامی خود بازخواهیم گشت».
یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت که امور «گیر کرده» است و زمان قبل از انتخابات در حال اتمام است، اما فرانسه، بریتانیا و آلمان، طرف‌های اروپایی توافق هسته ای، هنوز در تلاش برای پیشرفت هستند.
یک مقام اتحادیه اروپا گفت که شانس دستیابی به موفقیت قبل از انتخابات ۵۰ درصد است، اما اهمیت گفتگوهای مستقیم را کمرنگ کرد و افزود که تماس‌های غیرمستقیم می‌تواند همه چیز را پیش ببرد.
یک دیپلمات غربی گفت که ارزیابی کشورش این است که خامنه ای فعلاً عقب‌نشینی نخواهد کرد، اما ایران ممکن است پیش از ژوئن پیشنهادی را ارائه دهد، اگرچه احتمال دارد واشینگتن و شرکای اروپایی آن را رد کنند.
هنری روم تحلیلگر گروه اوراسیا، گفت: «اظهارات خامنه ای اعتقاد ما را برجسته می‌کند که ایالات متحده و ایران توافق هسته ای را قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران احیا نخواهند کرد».
وی افزود امکان برگزاری نشست بین دو کشور وجود دارد اما قبل از ماه ژوئن محتمل نیست.
یک مقام آمریکایی گفت که کشورش به این نتیجه نرسیده‌است که ایران ایده مذاکرات را قبل از انتخابات کنار گذاشته‌است، اگرچه در ماه آوریل با توجه به سیاست داخلی در ایران این فرصت از دست می‌رود.
وی گفت: «موضع ما … و دیگران، از جمله ایران، این است که ما هنوز در حال بررسی کارهایی هستیم که می‌توان در هفته‌های آینده انجام داد».
او افزود که غرب هنوز نتیجه نگرفته‌است که زمان «بستن در» فرا رسیده‌است؛ زیرا قبل از انتخابات هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»