واشنگتن: «تلاش‌های دیپلماتیک» برای آزادی «گروگان‌ها» در ایران ادامه دارد

سخنگوی وزارت امور خارجه تأکید کرد که دولت بایدن تحریم‌های تهران را فعلاً لغو نمی‌کند



ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود
TT

واشنگتن: «تلاش‌های دیپلماتیک» برای آزادی «گروگان‌ها» در ایران ادامه دارد



ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود

ایالات متحده تأکید کرد که به تلاش‌های دیپلماتیک در بالاترین سطوح در دولت بایدن برای آزادی گروگان‌هایی که به ناحق در ایران زندانی شده‌اند، ادامه می‌دهد.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود در روز چهارشنبه، گفت: ما از ایران می‌خواهیم که فوراً تمام شهروندان آمریکایی را آزاد کند. بازداشت‌های غیرعادلانه برای گروکشی سیاسی چه در ایران باشد، چه جای دیگر، باید فوراً متوقف شود.
پرایس در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه «الشرق الاوسط»، بازگرداندن آمریکایی‌هایی را که به صورت غیر منصفانه در نقاط مختلف جهان، از جمله ایران، زندانی یا مفقود هستند مهم‌ترین اولویت واشینگتن خواند و گفت رویه ایران در زندانی کردن اتباع خارجی غیرقابل قبول است.
وی توضیح داد: «ما اولویت بالاتری نسبت به بازگشت ایمن آمریکایی‌هایی که به ناحق در سراسر جهان بازداشت شده‌اند، از جمله آمریکایی‌هایی که به ناحق در ایران بازداشت و مفقود شده‌اند، نداریم. ما در ادامه به ایرانی‌ها توضیح خواهیم داد که این عمل غیرقابل قبول است، و البته آنتونی بلینکن وزیر خارجه پیامی بسیار قدرتمند در مورد دولت‌ها، گروگان‌گیری و استفاده از افراد به عنوان ابزار سیاسی صادر کرد و آنها را محکوم کرد. رهبران ایران برداشت غلطی از مواضع ما در مورد این موضوع ندارند، که از اهمیت بالایی برای ما برخوردار است، ما به دنبال توافق هسته ای هستیم که محدودیت‌های قابل تأیید و دائمی برای برنامه هسته ای ایران فراهم کند، ما به عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای تأمین امنیت بازگشت آمریکایی‌های بازداشت شده در داخل ایران ادامه خواهیم داد».
ند پرایس افزود: تا زمانی که تحریم‌ها به عنوان بخشی از روند دیپلماتیک برداشته نشوند، ما به هرگونه تلاش برای فرار از تحریم خواهیم پرداخت.
وی در اشاره به نزدیکی روابط ایران و چین اظهار کرد: در حال حاضر ما در مورد هرگونه بحث خاص در زمینه توافق دوجانبه ایران و چین اظهار نظر نمی‌کنیم.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: همان‌طور که می‌دانید رابطه ما با چین رقابتی است اما در برخی موارد، همسویی تاکتیکی نسبتاً باریکی داریم. چین در تلاش برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران همکاری داشته و یک عضو اصلی از ۱+۵ است.
پرایس افزود: پکن هیچ علاقه ای به دیدن ساخت یک سلاح هسته‌ای در ایران و تأمین مالی برای بی‌ثباتی منطقه‌ای ندارد. ما با تمام طرف‌ها تعامل داریم و شامل چین هم در مورد آینده برجام می‌شود.
وی اضافه کرد: ما آماده گفت‌وگوی معنادار با ایران برای یافتن راه بازگشت متقابل به توافق هسته‌ای و پایبندی به تعهدات آن هستیم. البته با چین و سایر کشورها هم تعامل می‌کنیم تا برای برداشتن گام در برابر گام در موضوع ایران یا سایر موضوعات که منافع ما را تهدید می‌کنند؛ تشویق شوند.
پرایس در ادامه افزود: با چین دربارهٔ ایران توافق داریم و پکن منفعتی در دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ندارد.
پرایس ادامه داد: ما صریح بوده‌ایم. ما در مورد بهترین راه برای دستیابی به این هدف با شرکای خود در ۱ + ۵ و سایر کشورها صحبت می‌کنیم. هفته گذشته بلینکن وزیر خارجه در دیدار با همتایان خود در نشست ناتو در بروکسل، جایی که موضوع ایران در صدر بود، این کار را انجام دادیم.
وی اضافه کرد: هفته گذشته نیز جلسه‌ای با کشورهای اروپایی در قالب چند جانبه داشتیم. این بحث‌ها در مورد بهترین راه برای دستیابی به انطباق با رعایت یک سری مراحل اولیه و متقابل در جریان بوده‌است. ما به دنبال گزینه‌هایی برای انجام این کار بوده‌ایم از جمله با مکالمات غیرمستقیم با شرکای اروپایی خود که در مورد جزئیات مکالمات دیپلماتیک خود توضیحی نمی‌دهیم.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پایان اظهار کرد: ما کاملاً واضح بوده‌ایم که می‌خواهیم محدودیت ایران را به‌طور دائمی و قابل تأیید ببینیم، به طوری که نتواند سلاح هسته ای تولید کند، به دست آورد یا به دنبال آن باشد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.