سه‌شنبه؛ موعد جدید برای از سرگیری گفتگوها دربارهٔ هسته‌ای ایران

سه‌شنبه؛ موعد جدید برای از سرگیری گفتگوها دربارهٔ هسته‌ای ایران
TT

سه‌شنبه؛ موعد جدید برای از سرگیری گفتگوها دربارهٔ هسته‌ای ایران

سه‌شنبه؛ موعد جدید برای از سرگیری گفتگوها دربارهٔ هسته‌ای ایران

با وجود پابرجا بودن شرط‌های متقابل آمریکا و ایران برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها، کمیسیون مشترک برجام امروز جمعه (۱۳ فروردین ۱۴۰۰) اعلام کرد که ادامه مذاکرات دربارهٔ پرونده هسته‌ای ایران روز سه‌شنبه آینده در وین برگزار می‌شود.
این در شرایطی است که دولت جو بایدن رئیس‌جمهور ایالات متحده بازگشت آمریکا به برجام را مشروط به پایبندی کامل ایران به تعهدات عنوان کرد و مقامات ایرانی نیز در مقابل لغو همه تحریم‌های آمریکا را شرط توقف غنی سازی اعلام کردند.
خبرگزاری فرانسه با اعلام این خبر افزود: علاوه بر این، طبق برنامه‌ریزی‌های اتحادیه اروپا قرار است میانجیگران «تماس جداگانه ای» با ایالات متحده داشته باشند.
در بیانیه ای که پس از پایان جلسه کمیته مشترک توافق هسته ای ایران صادر شد، آمده‌است که شرکت کنندگان در وین دیدار خواهند کرد «تا روش‌های لغو تحریم‌ها و اجرای توافق هسته ای از جمله از طریق برگزاری جلسات گروه‌های تخصصی مربوطه را به روشنی مشخص کند».
این بیانیه افزود که طرف‌های هماهنگ‌کننده «تماس‌های جداگانه در وین را با همه افرادی که در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و ایالات متحده مشارکت دارند، بیشتر خواهند کرد».
در همین راستا، خبرگزاری رویترز گزارش داد، در این زمینه، اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده این گفتگوها امروز جمعه در بیانیه ای اعلام کرد که این نهاد سه شنبه هفته آینده در وین با تمام طرف‌های امضا کننده توافق هسته ای ایران و همچنین ایالات متحده دیدارهایی انجام خواهد داد.
طبق این بیانیه، اتحادیه اروپا تماس‌های جداگانه ای را در وین با همه شرکت کنندگان برجام و ایالات متحده انجام خواهد داد.
خبرگزاری آلمان نیز به نقل از منابع ایرانی گزارش داد که شرکت کنندگان در نشست مجازی کمیسیون مشترک برجام که امروز به صورت برخط برگزار شد تصمیم گرفتند ادامه نشست را روز سه شنبه به صورت حضوری در وین دنبال کنند.
به گزارش خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) نشست فصلی کمیسیون مشترک برجام با حضور هیئت‌های ایران و گروه ۱+۴ در روز جمعه به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد و آخرین تحولات پیرامون برجام را مورد بحث و بررسی قرار داد.
این نشست به ریاست انریک مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه به نمایندگی از جوسپ بورل هماهنگ‌کننده برجام برگزار شد.
در این نشست تحقیق و تبادل نظر پیرامون آخرین تحولات مربوط به توافق هسته ای رایزنی شد.
از سوی دیگر، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در توییتی گفت‌وهای طرفین در کمیسیون مشترک برجام را «جدی» خواند.
به گزارش شبکه «آر تی عربی»، نماینده روسیه در توییتی نوشت: نشست مجازی کمیسیون مشترک برجام پایان یافت. گفت‌وگوها کاملاً جدی بود و ادامه خواهد داشت.
وی افزود: به نظر می‌رسد که ما در مسیر درستی قرار داریم اما راه پیش رو آسان نبوده و نیازمند تلاش‌های فشرده خواهد بود. به نظر می‌رسید که ذینفع‌ها برای آن آمادگی کامل دارند.
در این میان، خبرگزاری امنیتی فارس نیز گزارش داد، عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران دربارهٔ این تحولات اظهار کرد، «برای بازگشت ایالات متحده به برجام نیاز به هیچ مذاکره‌ای نیست».
عراقچی در هجدهمین نشست مجازی کمیسیون مشترک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت: «ایران به محض لغو تحریم‌ها و راستی آزمایی آنها، گام‌های جبرانی هسته ای را متوقف خواهد کرد».
در مقابل، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از برگزاری کمیسیون مشترک برجام استقبال کرد و گفت: ما از این مسئله استقبال می‌کنیم و آن را گامی مثبت تلقی می‌کنیم.
وی همچنین افزود که «ما آماده‌ایم که بازگشت به پایبندی به تعهدات برجامی‌مان را دنبال کنیم به شرط آنکه ایران نیز همین کار را انجام بدهد».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.