هشدار مقامات سابق آمریکا به بایدن نسبت به لغو تحریم‌های ایران

آنها به «الشرق الاوسط» تأکید کردند که کارزار «فشار حداکثری»، رژیم را تضعیف کرده‌است

هشدار مقامات سابق آمریکا به بایدن نسبت به لغو تحریم‌های ایران
TT

هشدار مقامات سابق آمریکا به بایدن نسبت به لغو تحریم‌های ایران

هشدار مقامات سابق آمریکا به بایدن نسبت به لغو تحریم‌های ایران

در حالی که دولت رئیس‌جمهور بایدن با تلاش برای بازگشت به توافق هسته ای ۲۰۱۵ به دنبال «پیروزی دیپلماتیک» است، اعضای دولت رئیس‌جمهور سابق دونالد ترامپ در حال رصد این اقدامات هستند و به گفته آنها، نوعی «قهقرایی» از دستاوردهای چهار سال گذشته‌است.
آنها همچنین با مراحل مذاکره با رژیم ایران در وین، در چارچوب کنار گذاشتن «سلاح تحریم‌ها» ابراز مخالفت کردند.
مقامات پیشین انتقاد رابرت مالی نماینده ویژه بایدن در امور ایران، از سیاست دولت ترامپ مبنی بر این که سیاست تحریم «شکست خورده‌است و هیچ نتیجه ای نداشته‌است» را رد کردند.
الیوت آبرامز فرستاده ویژه سابق آمریکا در امور ایران و ونزوئلا، به «الشرق الاوسط» گفت که کارزار «فشار حداکثری» فقط برای دو سال، منجر به عدم دسترسی ایران به حداقل ۷۰ میلیارد دلار شد، که «ممکن است برای تروریسم و برنامه موشکی هزینه می‌شد».
وی تأکید کرد که اگر ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری گذشته ۲۰۲۰ پیروز شود، «ایرانی‌ها بر توافقی پای کار می‌آمدند که طولانی‌تر و محکم تر بود، زیرا چهار سال دیگر را تحمل نمی‌کردند». وی معتقد است که دولت فعلی کاملاً متعهد به بازگشت به توافق است.
آبرامز خواستار ادامه محدودیت‌ها برای مدت طولانی‌تر شد و گفت که گفت و گوها با ایرانی‌ها باید شامل برنامه موشک‌های بالستیک و حمایت آنها از تروریسم در منطقه باشد.
وی توضیح داد که «مشکل این است که، با بازگشت به توافق، آنها از تمام نفوذ خود برای مذاکره در مورد چنین موارد اضافی صرف نظر می‌کنند، بنابراین این سیاستی است که نمی‌تواند موفق شود و من به نتایج آن شک دارم، مگر اینکه علی خامنه ای تصمیم بگیرد که توافق را به صورت کامل لغو کند».
آبرامز با اشاره به دیدگاه اروپایی‌ها گفت: «اروپایی‌ها اختلاف نظر دارند. بریتانیا اکنون برخلاف سال ۲۰۱۵ خارج از اتحادیه اروپا است، در حالی که فرانسه از مذاکرات جان کری در سال ۲۰۱۵ انتقاد می‌کرد و می‌گفت که او مذاکره کننده بدی است و چیزهای زیادی را قبول کرد، بنابراین ممکن است در دولت بایدن نگران این مشکل باشند».
وی اختلاف اصلی را در اختیار آمریکا دانست و با اشاره به گزینه جنگ برای متوقف کردن ایران گفت، «آمریکا گزینه نظامی دارد و آنها این کار را نمی‌کنند».
همچنین گابریل نورونها مشاور ویژه سابق وزیر امور خارجه مایک پمپئو، در مورد ایران، تأکید کرد که تحریم‌های آمریکا «بسیار موفق» بود، زیرا منجر به کاهش ۲۸ درصدی بودجه دفاعی ایران در سال ۲۰۱۹ و ۲۵ درصد دیگر در سال بعد شد. هزینه‌های ایران برای گروه‌های نیابتی منطقه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار کاهش یافت. او اشاره کرد که آنها «ورشکسته هستند و نمی‌توانند کشورهای صلح آمیز خاورمیانه را تهدید کنند».
نورونها پیش‌بینی کرد که «ایران برای مدت طولانی تری دوام بیاورد و در هنگام مذاکرات وین با اولین پیشنهاد ایالات متحده موافقت نخواهد کرد، اما احتمال دارد که آنها موافقت کنند که مذاکرات در وین برای یک زمان دیگر ادامه یابد، به طوری که واشینگتن تحریم‌هایی را اعمال نمی‌کند، یا فشارهای جدیدی بر تهران وارد نمی‌کند، و شاید این گفت و گوها چندین ماه ادامه داشته باشد».
 وی گفت: لغو کلیه تحریم‌ها بدون پایان دادن به سه موضوع مهم با ایران «یک اشتباه تلخ» خواهد بود، این سه محور عبارتند از: «توقف کامل برنامه هسته ای ایران»، «آزادی گروگان‌های خارجی» و «پایان حمایت آنها از تروریسم».
نورونها نسبت به «اعتماد به وعده ایران» هشدار داد و از بایدن خواست قبل از انحلال برنامه هسته ای از کاهش هرگونه تحریم‌ها خودداری کند و ایران را وادار به موافقت به اضافه شدن سایر موارد در مذاکرات، علاوه بر برنامه هسته ای خود کند.
نورونها گزارش داد که از آنجا که اروپا تحریم‌های ایران را اعمال نمی‌کند، به احتمال زیاد هر معامله ای که ایالات متحده بخواهد منعقد کند، پیش می‌رود، این به دلیل این واقعیت است که اروپایی‌ها ملزم به انجام هیچ اقدامی نیستند، با این حال، در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵، «اروپایی‌ها به دنبال یک معامله قوی تر از آنچه که ایالات متحده برای آن چانه زنی کرده بود، بودند و آنها به ویژه موضع قوی تر را تشویق می‌کردند».
وی همچون آبرامز می‌گوید که بریتانیا برای دستیابی به توافق بهتر تلاش می‌کند، «فرانسه و آلمان اما احتمالاً آرام خواهند بود و به میانجیگری کمک خواهند کرد».
وی با بیان اینکه بایدن با مخالفت شدید کنگره روبرو است، گفت: «تقریباً همه جمهوری خواهان متعهد شده‌اند که تحریم‌ها را برگردانند مگر اینکه توافقی به عنوان پیمان نامه ای به سنای آمریکا ارائه شود، و مگر اینکه ایرانی‌ها بخواهند آنچه را که با رئیس‌جمهور ترامپ اتفاق افتاده تکرار کنند، باید به جدیت این تهدید پی ببرند».
وی افزود: «عناصر تندرو ایرانی نیز مخالف بازگشت به توافق هستند و من معتقدم این فقط یک تاکتیک مذاکره برای فشار بر آمریکایی‌ها است. اگر این امر محقق شود، بازگشت ایالات متحده به توافق یک پیروزی است با طعم معجزه، و در راستای نجات رژیم خواهد بود».
به نوبه خود، الی کوهانیم معاون ویژه سابق وزارت امور خارجه ایالات متحده برای نظارت و مبارزه با یهودستیزی و بزرگ شده ایران نیز گفت که دولت پرزیدنت ترامپ «از قدرت خارج شد، اما به دلیل تحریم‌های اقتصادی یک رژیم ضعیف همچنین یک اقتصاد بحرانی و پول ملی بی‌ارزش را در ایران به یادگار گذاشت، بنابراین دولت بایدن در این مذاکرات نفوذ زیادی دارد و آنها فقط باید از آن استفاده کنند».
کوهانیم دربارهٔ حضور چین و روسیه در مذاکرات وین هشدار داد، زیرا همه این کشورها امنیت ملی آمریکا را تهدید می‌کنند.
وی از دولت فعلی برای تحت فشار قرار دادن ایران جهت جلوگیری از نقض فجیع حقوق بشر، قبل از هرگونه لغو تحریم‌ها، و آزادی همه گروگان‌های آمریکایی و خارجی خواستار شد.
وی افزود: «دولت بایدن باید تشخیص دهد که ایران بزرگترین کشور حامی تروریسم در جهان است، با جاه طلبی‌های سلطه و امپریالیسم در خاورمیانه. ایران بارها و بارها ثابت کرده‌است که از منابع خود برای تأمین بودجه بازوهای تروریستی خود به منظور ایجاد بی‌ثباتی در منطقه استفاده می‌کند و هیچ دلیل موجهی برای توافق با رژیم ایران وجود ندارد که این توافق برای این کشور ضامن سلاح هسته ای در زمان مناسب باشد».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.